नामरूपज्ञानम् (Characterization of Medicinal Plants) /60

NIndravāmarūpajñānam
 
Indravārunruṇī ( Citrullus colocynthis Schrad. ) is

a large creeper or climber (indravallarī ) mostly

found in desert area (marusambhavā). It has yel-

low flowers (pitapusītapuṣpī ) and fruits resembling cow's

eye-ball (gavāksṣī ) and variegated ( citraā ) eaten by

cows and wild animals (gavādaniī, mrṛgairvāru ). It

is a potent hydrogogue purgative (indravāruni.
ṇi.
vārunṇi ) and anti-poisonous ( visṣaghni ).
 
ī).
 
Specific characters
 
३२
 

1. Large creeper or climber mostly found in
desert area.
 

desert area.
2. Flowers—yellow.
 

3. Fruits — variegated, shaped like eye-ball.

4. Action — a hydrogogue purgative and anti-
poisonous.
 
poisonous.
 
२६. <entry>उदुम्बरः u</entry> Udumbara
 

 
१. उदुम्बर: (भा०) – उदुम्बलः'[^१] उरुबलः प्रकृष्टबलकर इत्यर्थः ।

२. क्षीरवृक्षः (ध०) – क्षीरवान् वृक्षः ।
 

३. जन्तुफल: (भा० ) – फलाभ्यन्तरे जन्तवो भवन्ति ।
 

४. पुष्पशून्यः (रा०) - पुष्पं शून्यं नेत्रागोचरमस्य, यथोक्तं चरके

'फलैर्वनस्पतिः' इति ।
 

५. यज्ञाङ्गः (भा०) – यज्ञियवृक्षत्वात् ।
 
-
 

 
[^१]. देखें सायण-भाष्य, ऋग्वेद १०.१४.१२.
 

और भी-'ऊर्ग वा उदुम्बर:'-मैत्रायणी-संहिता १.११.८