नामरूपज्ञानम् (Characterization of Medicinal Plants) /54

Nāmarūpajñanam
 

८. मधुः (ध०) – मधुमासे पुष्पितत्वात् । 'मधुदूतः' इति भाव-

प्रकाशे ।
 
२६
 

 
९. मधुफलः (ध०) – मधूनि मधुराणि फलानि पक्वान्यस्य ।

 
१०. मन्मथ: (कै०) – कामोद्दीपनत्वात् ।
 

 
११. माकन्दः (कै०)—मा न कन्दते वैक्लव्यं भजते ऽस्मात्, 'कदुङ्

वैक्लव्ये' ।
 

 
१२. रसाल: (ध०) – रसेनालति शोभते 'अल भूषणादौ' ।

 
१३. वसन्तपादपः (नि०) –वसन्ते पुष्पितो वृक्षः ।

 
१४. शौण्डिकप्रियः (कै०) – मदकरत्वाच्छौण्डिकानां प्रियः ।

 
१५. श्यामतैलकः (कै०) – श्यामवर्णं तैलमस्य ।
 

 
१६. सहकारः (मा०) — सुगन्धिफलत्वात् । 'सह कारयति स्त्रीपुंसौ

सहकारः' इति वल्लभगणिः ।
 
A
 
Āmra ( Mangifera indica Linn ) bears flowers

and fruits in spring ( caitrāvrṛksṣa, madhu, vasanta-
pä
pādapa). Flowers have pleasant intoxicating aroma

( atisaurabha ) which aronuses sex desire ( manmatha )

and is used in preparation of wine (madirāsakha,
saund
śauṇḍikapriya ). Fruits are massive (pindiṇḍīphala ),

sour when unripe (amlaphala) but sweet when ripe

( madhuphala ) and full of juice (rasāla ) and fall

down (cūta ). Ripe fruits are exceedingly fragrant.

If taken in excessive quantity, they produce ama and
āma and
in unripe stage other disorders. It is liked by all
( a
( āmra ) and never causes distress (mākanda ) if used

properly. Oil extracted from seeds is blackish

(śyāmatailaka).