2023-02-20 08:54:03 by Veera Raagavan
This page has not been fully proofread.
र्थत्वं न प्रमाणान्तरेण [^१]प्राप्तम्, किन्त्वनेनैव विधिनेति भवत्यय-
मपूर्वविधिः ।
(नियमविधिनिरूपणम् ]
सारविवाचनोव्याख्यासंवलितः
र्थत्वं न प्रमाणान्तरेण (१) प्राप्तम्, किन्त्वनेनैव विधिनेति भवत्यय-
मपूर्वविधिः ।
( नियमविधिनिरूपणम् )
पक्षेऽप्राप्तस्य तु यो विधिः स नियमविधिः । यथा 'व्रीहोनवहन्ति'
इत्यादिः ।मअनेन हि विधिना श्रअवघातस्य न वैतुष्यार्थत्वं बोध्यते, मअन्वय-
व्यतिरेकसिद्धस्वात् । किन्तु नियमः, स चाप्राप्तांशपूरणम् ; वैतुष्यस्य
हि नानोपायसाध्यत्वात् यस्यां दशायामवघातं परिहृत्योपायान्तरं ग्रहीतु-
मारभते तस्यां दशायामवघातस्या ([^२) ]प्राप्तत्वेन तद्विघाधानात्मकमप्राप्तांश-
पूरणमेवानेन विधिना क्रियते । अतश्च नियमविधावप्राप्तांशपूरणात्म को
नियम एव वाक्यार्थः । पक्षेऽप्राप्ततादशायामवघात विधानमिति यावत् ।
न ख
न त्वपूर्वविधाविवात्यन्ताप्राप्ततया विधानमिति ॥
नादेः पाक्षिकी अप्राप्तिः, तादृशाप्रासांप्तांशपूरको यो विधिः स नियमविधिः, तन्मात्रविध्य-
प्रवृत्तिदशायां विध्यन्तरा प्रवृत्ति सह कृतै तद्विध्यप्रवृत्तिदशायां वा या उभयोः समुच्चित्य
प्राप्तिः तत्रान्यतरव्यावर्तको यो विधिः स परिसंख्याविधिः इति फलितम् । एतेषामपि
लक्षणानां क्वचिदव्याप्त्यादिदोष दूषितस्त्वात्--यद्धर्मावच्छिन्न प्रतियोगिता का भावाभावत्वं
यस्य शास्त्रस्य तात्पर्य विषयतावच्छेदकता पर्याप्त्यधिकरणं तस्य तद्धर्भवन्नियम विधि-
यद्धर्मावच्छिन्न प्रतियोगिताकाभावत्वं यस्य शास्त्रस्य तात्पर्यविषयतावच्छेदकता-
पर्याप्स्यधिकरणं तस्य शास्त्रस्य तद्धर्मवत्परिसंख्याविधित्वम्, नियमपरिसंख्याति-
रिक्तफल कविधित्वमपूर्वविधित्वमिति विधित्रयलक्षणं परिष्कृतं मीमांसा कौस्तुभे मन्त्रा
धिकरणे । तत्पदप्रयोजनानि च तत्रैवोक्तानि तत एवावगन्तव्यानि विस्तरभयान्नात्र
विलिखितानि ।
pls fopan PD
त्वम्,
11-5R, DIFFIC
( नियम नियमविधिनिरूपणम् )
पक्षेऽप्राप्तस्येति । कदाचित् प्राप्तस्य कदाचिदप्राप्तस्येत्यर्थः । विदुतुषीभावरूपं
प्रयोजनं हिश्रअवहननेन नखविदलनेन अश्मकुट्टनादिना वेत्यनेकैरुपायैः साधयितुं
शक्यते । तत्र नखविदलनादिभिः वितृषीभावं यदा सम्पादयितुमारभते, तदा श्रवहननस्य
प्राप्त्यभावात् अस्ति तस्य कादाचित्की प्राप्तिः, तस्याञ्च दशायां या श्रप्राप्तिः तदंशेऽप्य-
बघातप्रापको यो विधिः स नियम विधिरित्यर्थः । तदुपपादयति-अनेन हीति । अन्व-
येति। साघनान्तराभाव सहकृतावघातसत्त्वे वैतुष्यसत्वम् ; तादृशावघाताभावे वैतुष्याभावः,
इत्यन्वयव्यतिरेकेत्यर्थः। अप्राप्तांशपूरणमिति । नखविदलनादिदशायां योऽवघातां
शोऽप्रातः तत्प्राप्तिसम्पादनमित्यर्थः । एवञ्च नापूर्व विधाविव सर्वथा अत्यन्ताप्राप्तप्रापकत्वं
विधेः, किन्तु यः पक्षे प्राप्तोऽशः तन्मात्रपूरकत्वमिति । एतेन सर्वांशे प्राप्तप्रापकापूर्व-
विध्यपेक्षया किश्चिदंशेऽप्राप्तप्रापक नियमविधौ लाघवमपि सूचितं भवति ।
२. स्यांशेऽप्रा
eNebupyin
१. ज्ञायते
१५ मी० न्या०
FOUNDED
1917
2
Bhandarkar Oriental
Research Institute
मपूर्वविधिः ।
(नियमविधिनिरूपणम्
सारविवाचनोव्याख्यासंवलितः
र्थत्वं न प्रमाणान्तरेण (१
मपूर्वविधिः ।
( नियमविधिनिरूपणम् )
पक्षेऽप्राप्तस्य तु यो विधिः स नियमविधिः । यथा 'व्रीहोनवहन्ति'
इत्यादिः ।
व्यतिरेकसिद्धस्वात् । किन्तु नियमः, स चाप्राप्तांशपूरणम्
हि नानोपायसाध्यत्वात् यस्यां दशायामवघातं परिहृत्योपायान्तरं ग्रहीतु-
मारभते तस्यां दशायामवघातस्या
पूरणमेवानेन विधिना क्रियते । अतश्च नियमविधावप्राप्तांशपूरणात्म
नियम एव वाक्यार्थः । पक्षेऽप्राप्ततादशायामवघात
न ख
न त्वपूर्वविधाविवात्यन्ताप्राप्ततया विधानमिति ॥
नादेः पाक्षिकी अप्राप्तिः, तादृशाप्रा
प्रवृत्तिदशायां विध्यन्तरा
प्राप्तिः तत्रान्यतरव्यावर्तको यो विधिः स परिसंख्याविधिः इति फलितम् । एतेषामपि
लक्षणानां क्वचिदव्याप्त्यादिदोष
यस्य शास्त्रस्य तात्पर्य विषयतावच्छेदकता पर्याप्त्यधिकरणं तस्य तद्धर्भवन्नियम विधि-
यद्धर्मावच्छिन्न प्रतियोगिताकाभावत्वं यस्य शास्त्रस्य तात्पर्यविषयतावच्छेदकता-
पर्याप्स्यधिकरणं तस्य शास्त्रस्य तद्धर्मवत्परिसंख्याविधित्वम्, नियमपरिसंख्याति-
रिक्तफल कविधित्वमपूर्वविधित्वमिति विधित्रयलक्षणं परिष्कृतं मीमांसा कौस्तुभे मन्त्रा
धिकरणे । तत्पदप्रयोजनानि च तत्रैवोक्तानि तत एवावगन्तव्यानि विस्तरभयान्नात्र
विलिखितानि ।
pls fopan PD
त्वम्,
11-5R, DIFFIC
(
पक्षेऽप्राप्तस्येति । कदाचित् प्राप्तस्य कदाचिदप्राप्तस्येत्यर्थः । वि
प्रयोजनं हि
शक्यते । तत्र नखविदलनादिभिः वितृषीभावं यदा सम्पादयितुमारभते, तदा श्रवहननस्य
प्राप्त्यभावात् अस्ति तस्य कादाचित्की प्राप्तिः, तस्याञ्च दशायां या श्रप्राप्तिः तदंशेऽप्य-
बघातप्रापको यो विधिः स नियम विधिरित्यर्थः । तदुपपादयति-अनेन हीति । अन्व-
येति। साघनान्तराभाव सहकृतावघातसत्त्वे वैतुष्यसत्वम् ; तादृशावघाताभावे वैतुष्याभावः,
इत्यन्वयव्यतिरेकेत्यर्थः। अप्राप्तांशपूरणमिति । नखविदलनादिदशायां योऽवघातां
शोऽप्रातः तत्प्राप्तिसम्पादनमित्यर्थः । एवञ्च नापूर्व विधाविव सर्वथा अत्यन्ताप्राप्तप्रापकत्वं
विधेः, किन्तु यः पक्षे प्राप्तोऽशः तन्मात्रपूरकत्वमिति । एतेन सर्वांशे प्राप्तप्रापकापूर्व-
विध्यपेक्षया किश्चिदंशेऽप्राप्तप्रापक नियमविधौ लाघवमपि सूचितं भवति ।
२. स्यांशेऽप्रा
eNebupyin
१. ज्ञायते
१५ मी० न्या०
FOUNDED
1917
2
Bhandarkar Oriental
Research Institute