2023-03-20 10:57:10 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
रष्टमोऽः ।
[३५३]
दिग्वासो यदि तत् किमस्य धनुषा १ शस्त्रञ्च किं भस्मना ?
भस्मावास्य किमङ्गना ? यदि च सा कामं ततो डेष्टि किम् ? ।
इत्यन्योन्यविरुडकम्मणि रतं पश्यन्त्रिजस्वामिनं
भट्टी मान्द्रशिरावनडपरुपं धत्तेऽस्थिशेषं वपुः ॥ १८ ॥
ततः प्रविशति मन्दोदरी ।
मन्दोदरी रावणेन सह निभृतं मन्वयितुम् इच्छति, अतो
मन्त्रियौ निष्क्रान्तौ ।
मन्दोदरी । स्वगतम् ।
।
।
दिग्वाम इति ।
दिगेव वामः वस्त्रं, नग्नत्वमिति भावः,
यदि, तत् तदा अस्य शङ्करस्य धनुषा किम् ? प्रयोजनविड
इति भावः । शस्त्रञ्च शस्त्रधारणञ्च यदि, तदा भस्मना
विभूतिविलेपनेन किम् ? अथ यदि मस्सा, तदा ग्रस्य
अनाकामिनी किम् ? कामिन्या किं प्रयोजनमित्यर्थः,
यदि च.मा.अड़ना, अस्तीति शेष ततस्तदा कामं मटनं किं
कष्ट निम्ति? इतोत्यम् अन्योन्यविरुड परस्परविरोधि
यत् कम्म दिग्वसनत्वधनुर्धरत्वादि तस्मिन् र निजस्वामिन
पश्यन् भृगी शिवानुचरविशेषः, वपुः शरीरं सान्द्राभिः घनाभि
गिराभिः अवन जटिलं परुपं कठिनं, मांम्रराहित्यादिति
भावः, अस्थिशेष कङ्कालावशिष्टं धत्ते धारयति, किमपि नाव-
धारयतीति भावः । (यथा शिवविषयकचिन्तया भृङ्गोका
तथा ममापि भावमनाकलय्य एतयोरोशनीतेरुद्भावनमिति
तात्पव्यम् । अव विरूपमड्डटनात् विषमालङ्कारः, "विरुपयो.
- मघटना या च तद् विषमं मतम्" इति लक्षणात् । शार्टूल
विक्रोड़ित वृत्तम् ॥ १८ ॥
[३५३]
दिग्वासो यदि तत् किमस्य धनुषा १ शस्त्रञ्च किं भस्मना ?
भस्मावास्य किमङ्गना ? यदि च सा कामं ततो डेष्टि किम् ? ।
इत्यन्योन्यविरुडकम्मणि रतं पश्यन्त्रिजस्वामिनं
भट्टी मान्द्रशिरावनडपरुपं धत्तेऽस्थिशेषं वपुः ॥ १८ ॥
ततः प्रविशति मन्दोदरी ।
मन्दोदरी रावणेन सह निभृतं मन्वयितुम् इच्छति, अतो
मन्त्रियौ निष्क्रान्तौ ।
मन्दोदरी । स्वगतम् ।
।
।
दिग्वाम इति ।
दिगेव वामः वस्त्रं, नग्नत्वमिति भावः,
यदि, तत् तदा अस्य शङ्करस्य धनुषा किम् ? प्रयोजनविड
इति भावः । शस्त्रञ्च शस्त्रधारणञ्च यदि, तदा भस्मना
विभूतिविलेपनेन किम् ? अथ यदि मस्सा, तदा ग्रस्य
अनाकामिनी किम् ? कामिन्या किं प्रयोजनमित्यर्थः,
यदि च.मा.अड़ना, अस्तीति शेष ततस्तदा कामं मटनं किं
कष्ट निम्ति? इतोत्यम् अन्योन्यविरुड परस्परविरोधि
यत् कम्म दिग्वसनत्वधनुर्धरत्वादि तस्मिन् र निजस्वामिन
पश्यन् भृगी शिवानुचरविशेषः, वपुः शरीरं सान्द्राभिः घनाभि
गिराभिः अवन जटिलं परुपं कठिनं, मांम्रराहित्यादिति
भावः, अस्थिशेष कङ्कालावशिष्टं धत्ते धारयति, किमपि नाव-
धारयतीति भावः । (यथा शिवविषयकचिन्तया भृङ्गोका
तथा ममापि भावमनाकलय्य एतयोरोशनीतेरुद्भावनमिति
तात्पव्यम् । अव विरूपमड्डटनात् विषमालङ्कारः, "विरुपयो.
- मघटना या च तद् विषमं मतम्" इति लक्षणात् । शार्टूल
विक्रोड़ित वृत्तम् ॥ १८ ॥