2023-03-20 10:56:18 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
चतुर्थोऽऽः ।
illa15 535
यस यत्व न जगाम राघवस्तव तव बुबुधे स मैथिलीम् ।
यद्यदेति भवनं न भिक्षुकस्तत्तदनपरिपूर्ण मोचते ॥ ३८ ॥
एवं देवात् गोगवयगजान्तसिंहादिभैरवजन्तुसङ्कीर्ण-
तालतमाल विशालासु अरण्यस्थलोपु सोतागतान्तरात्मना
रामेण ।
विचिन्वता तेन विदेहपुचीं दृष्टो जटायुः खसितावशेषः ।
मोता हता ते दशकन्धरेषेत्यावेद्य सद्यः स तनुं मुमोच ॥३८॥
ज्ञात्वा दगरथस्यैनं मित्रं शत्रुनिसूदनम् ।
हा तात! किमिदं नाम रामः पचन्द्रमन्त्रवीत् ॥ ४० ॥
[१५७]
म-१४
*********
यवेति । राघवो रामः यत्र यत्न प्रदेशे न जगाम, तत्र तत्र
म राघव: मैथिली स्थितामिति शेषः, वुवुधे व्यतकेयत् । तथाहि
भिक्षुकः यत् यत् भवनं न एति न गच्छति तत्तत् भवनम्
अपरिपूर्णम् ईचत पश्यति, मन्यते इत्यर्थः । अव उभयोरपि
वाक्ययोः सामान्यधर्मस्य एकरूपतया पर्यवमानात् प्रतिवस्तू-
प्रमालङ्कारः, "प्रतिवस्तूपमा मा स्यात् वाक्ययोर्गस्यसाम्ययोः ।
एकोऽपि धम्मः सामान्यी यव निर्दिश्यते पृथक् ॥" इति लक्षणात् ।
स्योदता वृत्तं, "रातूप दैर्नरन्नमै रयोदता" इति लक्षणात् ॥ ३८ ॥
विचिन्वतेति । विदेहपुर्ची जनकात्मजां विचिन्वता प्रन्विष्यता
तेन रामेय खसितं निखासः अवशेषो यस्य तयाभूतः
जटायुः दृष्टः । म जटायुः दशकन्धरण, रावणेन ते तव सोता
हता इति आवेद्य सद्यः तत्वगं तनुं कलेवरं भुमोच तत्याज ।
उपजाति वृत्तम् ॥ ३८ ॥
॥
आवेति । राम: शत्रुनिसूदनं शत्रुन्तपम् एनं पक्षोन्द्रं
पचिराजं जटावं जटायुपं या दगरयस्य मित्रं सवायं ज्ञात्वा
illa15 535
यस यत्व न जगाम राघवस्तव तव बुबुधे स मैथिलीम् ।
यद्यदेति भवनं न भिक्षुकस्तत्तदनपरिपूर्ण मोचते ॥ ३८ ॥
एवं देवात् गोगवयगजान्तसिंहादिभैरवजन्तुसङ्कीर्ण-
तालतमाल विशालासु अरण्यस्थलोपु सोतागतान्तरात्मना
रामेण ।
विचिन्वता तेन विदेहपुचीं दृष्टो जटायुः खसितावशेषः ।
मोता हता ते दशकन्धरेषेत्यावेद्य सद्यः स तनुं मुमोच ॥३८॥
ज्ञात्वा दगरथस्यैनं मित्रं शत्रुनिसूदनम् ।
हा तात! किमिदं नाम रामः पचन्द्रमन्त्रवीत् ॥ ४० ॥
[१५७]
म-१४
*********
यवेति । राघवो रामः यत्र यत्न प्रदेशे न जगाम, तत्र तत्र
म राघव: मैथिली स्थितामिति शेषः, वुवुधे व्यतकेयत् । तथाहि
भिक्षुकः यत् यत् भवनं न एति न गच्छति तत्तत् भवनम्
अपरिपूर्णम् ईचत पश्यति, मन्यते इत्यर्थः । अव उभयोरपि
वाक्ययोः सामान्यधर्मस्य एकरूपतया पर्यवमानात् प्रतिवस्तू-
प्रमालङ्कारः, "प्रतिवस्तूपमा मा स्यात् वाक्ययोर्गस्यसाम्ययोः ।
एकोऽपि धम्मः सामान्यी यव निर्दिश्यते पृथक् ॥" इति लक्षणात् ।
स्योदता वृत्तं, "रातूप दैर्नरन्नमै रयोदता" इति लक्षणात् ॥ ३८ ॥
विचिन्वतेति । विदेहपुर्ची जनकात्मजां विचिन्वता प्रन्विष्यता
तेन रामेय खसितं निखासः अवशेषो यस्य तयाभूतः
जटायुः दृष्टः । म जटायुः दशकन्धरण, रावणेन ते तव सोता
हता इति आवेद्य सद्यः तत्वगं तनुं कलेवरं भुमोच तत्याज ।
उपजाति वृत्तम् ॥ ३८ ॥
॥
आवेति । राम: शत्रुनिसूदनं शत्रुन्तपम् एनं पक्षोन्द्रं
पचिराजं जटावं जटायुपं या दगरयस्य मित्रं सवायं ज्ञात्वा