2023-03-20 10:56:15 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
चतुर्थोऽद्रः ।
वत्सेतदिदितं कथं नु भवता, धत्ते कुरङ्गं यतः,
कासि प्रेयसि ! हा कुरङ्गनयने ! चन्द्रानने ! जानकि ! ॥ २३ ॥
ततचन्द्रं प्रति रामः ।
शोतरश्मिरसि चन्द्र ! कथं मान्तापयस्यनलगर्भमयूखेः ।
त्वा शरेण शतधा विभजेयं, जानकोमुखसमो यदि न स्याः ॥२४॥
अथ स्मृतिभ्रंशे रामलक्ष्मण्योरुक्तिप्रत्युक्तो ।
इत्यर्थः, उज्जृम्भते उदेति ।
रात्री चण्डांगो: सूर्यस्य कथा का ? न
रामोतिः ।
[१४८]
हे रघुपते ! निशि
कापीत्यर्थः, अयं
यतः कुरङ्गं
चन्द्र: उन्मोलति उगच्छति । लक्ष्मणोक्ति: । हे वत्स ! भवता
एतत् सूर्योऽयं न, चन्द्र एवोदेतीति कथं विदितं ज्ञातम् ?
रामोक्तिः । यतः कुरङ्गं मृगं कलगभूतमिति भावः, धत्ते
धारयति । लक्ष्मयोक्तिः । हे प्रेयसि प्रियतमे ! कुरङ्गनयने
मृगाक्षि ! चन्द्रानने जानकि ! क्व कुत्र असि वर्चसे ? शार्दूल-
विक्रीड़ित वृत्तम् ॥ २३ ॥
गोर्तति । हे चन्द्र ! त्वं शीतरश्मिः शीतलकिरणः असि
भवति, प्रतः कथम् अनल: गर्भे येषां ते मय्वाः किरया.
तैः मां तापयसि दहसीत्यर्थः, यदि त्वं जानक्या मुखेन
समः तुल्यः न स्याः न भवेः, तदा त्वां शरेण शतधा शतखण्डे-
नेत्यर्थः, विभजेयं खण्डं खण्डं विदध्यामित्यर्थः । मन्दरेण
"
मथितोऽसि न पापिन् ! ज्वालितोऽसि तमसा न दुरात्मन् ।
त्वां शरेण शतधा परिणिन्ये इति पाठे मन्दरेण पर्वतेन,
समुद्रमन्थनकाले इति भावः, न मथितः न विलोड़ितः असि,
तमसा राहुणा, "तमस्त राहुः खर्भानुः" इत्यमरः, न ज्वालितो-
ऽसि । अन्यत् सुगमम् । स्वागता वृत्तम् ॥ २४ ॥
3
वत्सेतदिदितं कथं नु भवता, धत्ते कुरङ्गं यतः,
कासि प्रेयसि ! हा कुरङ्गनयने ! चन्द्रानने ! जानकि ! ॥ २३ ॥
ततचन्द्रं प्रति रामः ।
शोतरश्मिरसि चन्द्र ! कथं मान्तापयस्यनलगर्भमयूखेः ।
त्वा शरेण शतधा विभजेयं, जानकोमुखसमो यदि न स्याः ॥२४॥
अथ स्मृतिभ्रंशे रामलक्ष्मण्योरुक्तिप्रत्युक्तो ।
इत्यर्थः, उज्जृम्भते उदेति ।
रात्री चण्डांगो: सूर्यस्य कथा का ? न
रामोतिः ।
[१४८]
हे रघुपते ! निशि
कापीत्यर्थः, अयं
यतः कुरङ्गं
चन्द्र: उन्मोलति उगच्छति । लक्ष्मणोक्ति: । हे वत्स ! भवता
एतत् सूर्योऽयं न, चन्द्र एवोदेतीति कथं विदितं ज्ञातम् ?
रामोक्तिः । यतः कुरङ्गं मृगं कलगभूतमिति भावः, धत्ते
धारयति । लक्ष्मयोक्तिः । हे प्रेयसि प्रियतमे ! कुरङ्गनयने
मृगाक्षि ! चन्द्रानने जानकि ! क्व कुत्र असि वर्चसे ? शार्दूल-
विक्रीड़ित वृत्तम् ॥ २३ ॥
गोर्तति । हे चन्द्र ! त्वं शीतरश्मिः शीतलकिरणः असि
भवति, प्रतः कथम् अनल: गर्भे येषां ते मय्वाः किरया.
तैः मां तापयसि दहसीत्यर्थः, यदि त्वं जानक्या मुखेन
समः तुल्यः न स्याः न भवेः, तदा त्वां शरेण शतधा शतखण्डे-
नेत्यर्थः, विभजेयं खण्डं खण्डं विदध्यामित्यर्थः । मन्दरेण
"
मथितोऽसि न पापिन् ! ज्वालितोऽसि तमसा न दुरात्मन् ।
त्वां शरेण शतधा परिणिन्ये इति पाठे मन्दरेण पर्वतेन,
समुद्रमन्थनकाले इति भावः, न मथितः न विलोड़ितः असि,
तमसा राहुणा, "तमस्त राहुः खर्भानुः" इत्यमरः, न ज्वालितो-
ऽसि । अन्यत् सुगमम् । स्वागता वृत्तम् ॥ २४ ॥
3