मधुराविजयम् /608
This page has not been fully proofread.
अष्टमसर्ग:
खेदयतः । एतादृशी शोच्या दशा त्वयि स्थिते नार्हा हैन्दवजीवित
सर्वस्वानां तेषाम् । अतोऽवश्यं प्रतिकर्तव्योऽयं दुविधिरिति तात्पर्यार्थः ॥
मासुः ।
विजना
एव
मुखराणि पुरा मृदङ्गघोष
रभितो देवकुलानि यान्यभूवन् ।
तुमुलानि भवन्ति फेरवाणां
निनदैस्तानि भयङ्करैरिदानीम् ॥
-
471
मुखाराणीति ॥ पुरा ग़ते काले यवनाक्रमणात्
समीपोभयतश्शीघ्रसाकल्याभि
समये इत्यर्थः । अभितः सर्वाणि
मुखेऽभित: ' इत्यमरः । यानि ये देवकुलानि देवालया: मृदङ्गघोषै:
मुरजध्वनिभिः सन्ध्याक़ाले देवदासीनृत्यादिभिस्सह प्रवृत्तैरित्यर्थः ।
मुखराणि वाचालानि भृशं शब्दायमानानि श्राव्यतयेत्यर्थः । अभूवन्
आसन् । तादृशवैभवं यान्यन्वभूवन् । तानि त एव इदानीम् अस्मिन्
काले । त्वयि देशरक्षणे जागरूके सत्येवेति भावः । भयंकरै भय
जनकै: अरिष्टदायित्वेन विकृतस्वरत्वेन चेत्यर्थ: । फेरवाणाम् ( 'फे'
इति रवः येषाम् ) जम्बुक़ानाम् । ' स्त्रियां शिवा भूरिमायगोमायुमृग
धूर्तकाः । सृगालवञ्चकक्रोष्टुफ़ेरुफेरवजम्बुकाः ' इत्यमरः । ( तेषाम् )
निनदै: ध्वनिभिः । तुमुलानि संकुलानि सर्वत्र संपूरितानीत्यर्थः ।
तथाविधानि भवन्ति वर्तन्ते । संपद्यन्ते । पुरा बलिप्रदानादिसमये
।
।
देवदासीनृत्यादिभिर्महावैभवमनुभवन्तो
देवगृहा लोकमाह्लादण
त इदानीं
तुरुष्कभयात्तत्समीपमागन्तुमपि भीतर्जन
भूत्वा प्रेतभूमय
इव
मांसलुब्धाभिरिशवाभिरावृतास्त
द्रुतैर्महाभयं जनयन्ति । पवित्राणां देवालयानां कारणजन्मनि त्वयि
स्थित नन्वीदृशी स्थितिरिति कम्पनं कर्तव्यकरणे प्रेरयति
मधुराधिदेवता । देवतानां बलिप्रदानसमये नृत्यादि विहितम् । अत
महाकालमासाद्य काले स्थातव्यं
अप्यन्यस्मिन् जलधर
"
॥ 5 ॥
पूर्वस्मिन्
खेदयतः । एतादृशी शोच्या दशा त्वयि स्थिते नार्हा हैन्दवजीवित
सर्वस्वानां तेषाम् । अतोऽवश्यं प्रतिकर्तव्योऽयं दुविधिरिति तात्पर्यार्थः ॥
मासुः ।
विजना
एव
मुखराणि पुरा मृदङ्गघोष
रभितो देवकुलानि यान्यभूवन् ।
तुमुलानि भवन्ति फेरवाणां
निनदैस्तानि भयङ्करैरिदानीम् ॥
-
471
मुखाराणीति ॥ पुरा ग़ते काले यवनाक्रमणात्
समीपोभयतश्शीघ्रसाकल्याभि
समये इत्यर्थः । अभितः सर्वाणि
मुखेऽभित: ' इत्यमरः । यानि ये देवकुलानि देवालया: मृदङ्गघोषै:
मुरजध्वनिभिः सन्ध्याक़ाले देवदासीनृत्यादिभिस्सह प्रवृत्तैरित्यर्थः ।
मुखराणि वाचालानि भृशं शब्दायमानानि श्राव्यतयेत्यर्थः । अभूवन्
आसन् । तादृशवैभवं यान्यन्वभूवन् । तानि त एव इदानीम् अस्मिन्
काले । त्वयि देशरक्षणे जागरूके सत्येवेति भावः । भयंकरै भय
जनकै: अरिष्टदायित्वेन विकृतस्वरत्वेन चेत्यर्थ: । फेरवाणाम् ( 'फे'
इति रवः येषाम् ) जम्बुक़ानाम् । ' स्त्रियां शिवा भूरिमायगोमायुमृग
धूर्तकाः । सृगालवञ्चकक्रोष्टुफ़ेरुफेरवजम्बुकाः ' इत्यमरः । ( तेषाम् )
निनदै: ध्वनिभिः । तुमुलानि संकुलानि सर्वत्र संपूरितानीत्यर्थः ।
तथाविधानि भवन्ति वर्तन्ते । संपद्यन्ते । पुरा बलिप्रदानादिसमये
।
।
देवदासीनृत्यादिभिर्महावैभवमनुभवन्तो
देवगृहा लोकमाह्लादण
त इदानीं
तुरुष्कभयात्तत्समीपमागन्तुमपि भीतर्जन
भूत्वा प्रेतभूमय
इव
मांसलुब्धाभिरिशवाभिरावृतास्त
द्रुतैर्महाभयं जनयन्ति । पवित्राणां देवालयानां कारणजन्मनि त्वयि
स्थित नन्वीदृशी स्थितिरिति कम्पनं कर्तव्यकरणे प्रेरयति
मधुराधिदेवता । देवतानां बलिप्रदानसमये नृत्यादि विहितम् । अत
महाकालमासाद्य काले स्थातव्यं
अप्यन्यस्मिन् जलधर
"
॥ 5 ॥
पूर्वस्मिन्