मधुराविजयम् /517
This page has not been fully proofread.
380
मधुराविजये
बोधय न प्रबोधय नैव निद्रां त्याज्य तैरित्यर्थः । तत्र कारणं
न तत्र संशयितव्यं किञ्चि
ब्रूते - अमी हंसाः । त्वया प्रबोधिता इति भावः । तव भवत्याः
पादपद्मयोः चरणाम्बुजयो : लग्ना: सक्ताः तत्रैव सुस्थित
इति यावत् । पद्मवनविहारित्वाद्धंसानामित्थमुक्तिः । तथाविधाः ते
द्रुतगमनम् औत्सुक्येन प्रियसमागमनाय शीघ्रगतिः सर्वाभ्यः पुरतो
धावनम् तस्य विधातः विहननम् प्रतिरोधः तम् । आचरेयुः कुर्युः ।
नियतम् निश्चितम् इदमवश्यंभावि ।
दपीति कर्तव्यताविधिं द्रढयति । हंसकूजितानाम् पादाङ्गदध्वनीनां च
भूयस्साम्यं कविसमयसिद्धमिति तत्र तेषां हंसभ्रान्त्याव
मवश्यं भविष्यति । अतो नूपुरपरित्यागो भवता कर्तव्य इि
गोऽत्र व्यज्यते । अयं भावः । हंसयानायाः कस्याश्चन नायिकायास्
विलासं गच्छन्त्या नूपुरध्वनिरामणीयकं सर्वजगद्रञ्जकं वर्तते । सा
कम्पराजमवश्यं वशीकरिष्यत्यनेनेति मात्सर्येण तत्पादाङ्गदपरित्याज
नाय काचिन्नायिकेत्थं प्रयततेतराम् । अत्र क्रीडासरस्तटे हंसा प्रसुप्ता
वर्तन्ते । त्वत्पादाङ्गदध्वनिभिरेते प्रबुद्धा भवेयुः ।
ते
प्रबुद्धाश्च
त्वच्चरणयोः पद्मभ्रान्त्या तुलाकोटी हंसभ्रान्त्या च प्रियोपगमने
त्वरितायास्तव पादसंसक्तास्त्वत्प्रस्थानविघ्नमाचरेयुः । अतस्त्वा
एतेऽवश्यं परित्याज्ये इति । अत्र गूढोक्तिरलङ्कारः पूर्ववत् ॥
"
करनखरमरीचिमञ्जरीभि
र्हतहृदयो जलशङ्कया कुरङ्गः ।
अनुपतति विलोकयैकवारं
सखि नियतं स निवर्तते विलक्षः ॥
11 9 11
च' इत्य
।
इत्यमरः ।
करेति ॥ सखी वयस्या । 'आलिस्सखी वयस्या
मरः ।
तस्यास्सम्बुद्धिः। हे वयस्ये । वञ्चयितुमतिप्रियोक्तिरियम्
कुरङ्ग' हरिणः ' मृगे कुरङ्गवातायुहरिणाजिनयोनय
"
मधुराविजये
बोधय न प्रबोधय नैव निद्रां त्याज्य तैरित्यर्थः । तत्र कारणं
न तत्र संशयितव्यं किञ्चि
ब्रूते - अमी हंसाः । त्वया प्रबोधिता इति भावः । तव भवत्याः
पादपद्मयोः चरणाम्बुजयो : लग्ना: सक्ताः तत्रैव सुस्थित
इति यावत् । पद्मवनविहारित्वाद्धंसानामित्थमुक्तिः । तथाविधाः ते
द्रुतगमनम् औत्सुक्येन प्रियसमागमनाय शीघ्रगतिः सर्वाभ्यः पुरतो
धावनम् तस्य विधातः विहननम् प्रतिरोधः तम् । आचरेयुः कुर्युः ।
नियतम् निश्चितम् इदमवश्यंभावि ।
दपीति कर्तव्यताविधिं द्रढयति । हंसकूजितानाम् पादाङ्गदध्वनीनां च
भूयस्साम्यं कविसमयसिद्धमिति तत्र तेषां हंसभ्रान्त्याव
मवश्यं भविष्यति । अतो नूपुरपरित्यागो भवता कर्तव्य इि
गोऽत्र व्यज्यते । अयं भावः । हंसयानायाः कस्याश्चन नायिकायास्
विलासं गच्छन्त्या नूपुरध्वनिरामणीयकं सर्वजगद्रञ्जकं वर्तते । सा
कम्पराजमवश्यं वशीकरिष्यत्यनेनेति मात्सर्येण तत्पादाङ्गदपरित्याज
नाय काचिन्नायिकेत्थं प्रयततेतराम् । अत्र क्रीडासरस्तटे हंसा प्रसुप्ता
वर्तन्ते । त्वत्पादाङ्गदध्वनिभिरेते प्रबुद्धा भवेयुः ।
ते
प्रबुद्धाश्च
त्वच्चरणयोः पद्मभ्रान्त्या तुलाकोटी हंसभ्रान्त्या च प्रियोपगमने
त्वरितायास्तव पादसंसक्तास्त्वत्प्रस्थानविघ्नमाचरेयुः । अतस्त्वा
एतेऽवश्यं परित्याज्ये इति । अत्र गूढोक्तिरलङ्कारः पूर्ववत् ॥
"
करनखरमरीचिमञ्जरीभि
र्हतहृदयो जलशङ्कया कुरङ्गः ।
अनुपतति विलोकयैकवारं
सखि नियतं स निवर्तते विलक्षः ॥
11 9 11
च' इत्य
।
इत्यमरः ।
करेति ॥ सखी वयस्या । 'आलिस्सखी वयस्या
मरः ।
तस्यास्सम्बुद्धिः। हे वयस्ये । वञ्चयितुमतिप्रियोक्तिरियम्
कुरङ्ग' हरिणः ' मृगे कुरङ्गवातायुहरिणाजिनयोनय
"