मधुराविजयम् /509
This page has not been fully proofread.
872
मधुराविजये
वरवणिनीनां लक्षणमेवमुक्तं रुद्रटेन – "शीते सुखोष्णसर्वाङ्गी ग्रीष्मे
या सुखशीतला ।
भवेद्वरवर्णिनी "
भर्तृभक्ता च या नारी सा
इति । तथाविधाभिस्स्वकान्ताभिः समम् । हरिः
नीभिः देवतायुवतिभिः अप्सरोभिस्सह । ' वृद्धो यूने ' त्यादि निर्देश
इन्द्रः अमर्त्यकामि
(
अथ नन्द
त्सहार्थयोगेऽपि तृतीया । नन्दनम् तन्नामकम् इन्द्रोद्यानम् ।
नम् इन्द्रोद्याने। नन्दनस्तु तनये हर्षकारिणि । ' इति हैः । तमिव ।
उपमयानया राज्ञः, तत्कान्तानां, तदुद्यानस्य च लोकातिशायि
वैभवसौन्दर्य नित्यविकासितासूच्यन्ते । प्रमदवनम् अन्तःपुरोचितमुद्या
नम् । 'स्यादेतदेव प्रमदवनमन्तः पुरोचितम् इत्यमरः । राजा सस्त्रीको
यत्र क्रीडति तस्य नामेदम् । अतएव 'ङयापोस्संज्ञे ' ति प्रमदाशब्दस्य
पाक्षिको ह्रस्वः । तत् कर्म । समासदत् प्राप । पुष्पापचयार्थे स्त्रीभि
स्सह तत्र प्रविवेशेत्यर्थः । वाक्यार्थोपमेयम् । सर्गेऽस्मिन् पुष्पिताग्रा
वृत्तम् । "
अयुजि नयुगरेफतो यकारो युजि
पुष्पिताग्रा
च नजौ
इति तल्लक्षणात् । सर्गोऽयं नायकवनविहारेण
रब्धः परिसमाप्यते सस्त्रीको जलक्रीडाभिस्स्नातोऽयं राजा
विरूपाक्षमानर्चेति मङ्गलाशंसनेन ॥
11
"
मुखरितमणिमेखलाक़लापाः
प्रचलितमन्वचलंस्तमायताक्ष्यः ।
उपवनलतिका इवोपगीत
भ्रमरकुला मलयाद्रिगन्धवाहम् ॥
जरगाश्च
7
समा
भक्त्या
2 11
कर्तृभूताः। मुखरितः शब्दायमानः मणिमेखलायाः अष्टयष्टिकायुतकटि
मुखरितेति ॥ आयताक्ष्य: आकर्णमायतनेत्राः विशालाक्ष्यः स्त्रियः ।
बन्धभूषणविशेषस्य रत्नमयस्य कलाप: भूषणम् । राहोशिशर इति वद
भेदे षष्ठी । सामान्य विशेषयोश्च तवृक्षादिवत्कर्मधारयो वा कटिबन्ध
मधुराविजये
वरवणिनीनां लक्षणमेवमुक्तं रुद्रटेन – "शीते सुखोष्णसर्वाङ्गी ग्रीष्मे
या सुखशीतला ।
भवेद्वरवर्णिनी "
भर्तृभक्ता च या नारी सा
इति । तथाविधाभिस्स्वकान्ताभिः समम् । हरिः
नीभिः देवतायुवतिभिः अप्सरोभिस्सह । ' वृद्धो यूने ' त्यादि निर्देश
इन्द्रः अमर्त्यकामि
(
अथ नन्द
त्सहार्थयोगेऽपि तृतीया । नन्दनम् तन्नामकम् इन्द्रोद्यानम् ।
नम् इन्द्रोद्याने। नन्दनस्तु तनये हर्षकारिणि । ' इति हैः । तमिव ।
उपमयानया राज्ञः, तत्कान्तानां, तदुद्यानस्य च लोकातिशायि
वैभवसौन्दर्य नित्यविकासितासूच्यन्ते । प्रमदवनम् अन्तःपुरोचितमुद्या
नम् । 'स्यादेतदेव प्रमदवनमन्तः पुरोचितम् इत्यमरः । राजा सस्त्रीको
यत्र क्रीडति तस्य नामेदम् । अतएव 'ङयापोस्संज्ञे ' ति प्रमदाशब्दस्य
पाक्षिको ह्रस्वः । तत् कर्म । समासदत् प्राप । पुष्पापचयार्थे स्त्रीभि
स्सह तत्र प्रविवेशेत्यर्थः । वाक्यार्थोपमेयम् । सर्गेऽस्मिन् पुष्पिताग्रा
वृत्तम् । "
अयुजि नयुगरेफतो यकारो युजि
पुष्पिताग्रा
च नजौ
इति तल्लक्षणात् । सर्गोऽयं नायकवनविहारेण
रब्धः परिसमाप्यते सस्त्रीको जलक्रीडाभिस्स्नातोऽयं राजा
विरूपाक्षमानर्चेति मङ्गलाशंसनेन ॥
11
"
मुखरितमणिमेखलाक़लापाः
प्रचलितमन्वचलंस्तमायताक्ष्यः ।
उपवनलतिका इवोपगीत
भ्रमरकुला मलयाद्रिगन्धवाहम् ॥
जरगाश्च
7
समा
भक्त्या
2 11
कर्तृभूताः। मुखरितः शब्दायमानः मणिमेखलायाः अष्टयष्टिकायुतकटि
मुखरितेति ॥ आयताक्ष्य: आकर्णमायतनेत्राः विशालाक्ष्यः स्त्रियः ।
बन्धभूषणविशेषस्य रत्नमयस्य कलाप: भूषणम् । राहोशिशर इति वद
भेदे षष्ठी । सामान्य विशेषयोश्च तवृक्षादिवत्कर्मधारयो वा कटिबन्ध