मधुराविजयम् /485
This page has not been fully proofread.
548
मधुराविजये
विशदानि
"
मानैः । स्वत एवेति भावः । नवम् नूतनम् नतु चिरकालोषितम् ।
तादृशम् लोध्ररजः श्वेतलोध्रपुष्पपरागः 'लोध्रस्तिरीटस्तित्वमार्जनौ'
इत्यमरः । तस्य भरः अतिशयः तस्य छुरणम् लेपनम् तेन पाण्डराणि
शुक्लवर्णानि ' शुक्लशुभ्रशुचिश्वेतविशदश्येतपाण्डराः '
इत्यमरः । तादृशि गण्डतलानि कपोलभागाः प्रशस्ताः कपोला इति
वा। ते येषु तैः। किञ्च । मृगमदद्रवः कस्तूरीपङ्कः तेन
सुन्दराणि विशेषकाणि तिलक़ानि येषु तैः । 'तमालपत्रतिलकचित्र
काणि विशेषकम् । द्वितीयं च तुरीयं च न स्त्रियाम् ' इत्यमरः ।
फालविरचितकस्तूरीतिलकयुतैरित्यर्थः । तादृशैः मुखैः आननैः।
करणभूतैः। नृपतेः राज्ञः मनः चित्तम् अहरन् अपाहरन् । तदा
चितफालतलकस्तूरीतिलकानि मुखानि च कामोद्दीपकानि तस्याभव
तासां सविलासदृष्टयो लोध्रप्रसवविलेपनजनितापूर्वश्रीकस विशेष विर
निति सारांश: । अत्र मृगदृश इति साभिप्रायं विशेष्यमिति परि
ङ्करः । मुखस्य विशेषणगत्या
परिलस focurferoशेष
मनोहरणरूपं वाक्यार्थं समर्थयन्ति हेतुतयेति काव्यलिङ्गम् । एतस्य
चाङ्गभूत एतदुपकारितया परिकराङ्कर इत्येतयोस्संकरः ॥
अपदिशञ्छिशिरानिलमङ्गकैः
पुलकितैर्नृ पतेस्सविधं गतः ।
मदन संभृतधर्मपयः कण
भृं शमलज्जत मुरधवधूजनः ॥
"
59 11
अपदिशन्निति ॥ मुग्धाः वध्वः मुग्धा नायिकाः । मुग्धा मध्या
प्रोढा चेति दशाविशेषेण नायिकास्त्रिविधाः ।
मुग्धा इत्यर्थ: ।
तत्र
तल्लक्षणं त्वेवम् – "उदयद्यौवना
विजितमन्मथा" इति ।
यावत् । ताः कर्भ्यः । पुलकितैः संजातरोमाञ्चैः । स्वनायकानुरागवशा
नायिकाविशेषा
.
लज्जा
मुग्धा
तासां जनः समूहः बढयो मुग्धा
इति
मधुराविजये
विशदानि
"
मानैः । स्वत एवेति भावः । नवम् नूतनम् नतु चिरकालोषितम् ।
तादृशम् लोध्ररजः श्वेतलोध्रपुष्पपरागः 'लोध्रस्तिरीटस्तित्वमार्जनौ'
इत्यमरः । तस्य भरः अतिशयः तस्य छुरणम् लेपनम् तेन पाण्डराणि
शुक्लवर्णानि ' शुक्लशुभ्रशुचिश्वेतविशदश्येतपाण्डराः '
इत्यमरः । तादृशि गण्डतलानि कपोलभागाः प्रशस्ताः कपोला इति
वा। ते येषु तैः। किञ्च । मृगमदद्रवः कस्तूरीपङ्कः तेन
सुन्दराणि विशेषकाणि तिलक़ानि येषु तैः । 'तमालपत्रतिलकचित्र
काणि विशेषकम् । द्वितीयं च तुरीयं च न स्त्रियाम् ' इत्यमरः ।
फालविरचितकस्तूरीतिलकयुतैरित्यर्थः । तादृशैः मुखैः आननैः।
करणभूतैः। नृपतेः राज्ञः मनः चित्तम् अहरन् अपाहरन् । तदा
चितफालतलकस्तूरीतिलकानि मुखानि च कामोद्दीपकानि तस्याभव
तासां सविलासदृष्टयो लोध्रप्रसवविलेपनजनितापूर्वश्रीकस विशेष विर
निति सारांश: । अत्र मृगदृश इति साभिप्रायं विशेष्यमिति परि
ङ्करः । मुखस्य विशेषणगत्या
परिलस focurferoशेष
मनोहरणरूपं वाक्यार्थं समर्थयन्ति हेतुतयेति काव्यलिङ्गम् । एतस्य
चाङ्गभूत एतदुपकारितया परिकराङ्कर इत्येतयोस्संकरः ॥
अपदिशञ्छिशिरानिलमङ्गकैः
पुलकितैर्नृ पतेस्सविधं गतः ।
मदन संभृतधर्मपयः कण
भृं शमलज्जत मुरधवधूजनः ॥
"
59 11
अपदिशन्निति ॥ मुग्धाः वध्वः मुग्धा नायिकाः । मुग्धा मध्या
प्रोढा चेति दशाविशेषेण नायिकास्त्रिविधाः ।
मुग्धा इत्यर्थ: ।
तत्र
तल्लक्षणं त्वेवम् – "उदयद्यौवना
विजितमन्मथा" इति ।
यावत् । ताः कर्भ्यः । पुलकितैः संजातरोमाञ्चैः । स्वनायकानुरागवशा
नायिकाविशेषा
.
लज्जा
मुग्धा
तासां जनः समूहः बढयो मुग्धा
इति