मधुराविजयम् /434
This page has not been fully proofread.
पञ्चमसर्गः
ग्रीष्मदिवसा वर्ण्यन्ते
श्वन्दनानुलिप्ताभिः कान्ताकुचतटीभिगढ़ परिष्वज्यमानश्चन्द्रोदयेन सुप्र
• सन्नासु सुधामयीषु रात्रिषु विहरमाणस्तापं जहत्परं सुखमवापेति
परमार्थः ॥
200
विकचपाटलगन्धिसमीरण
स्सलिलकेलिपरायणयौवतैः ।
अजनि दैर्घ्यहरैरधिकोल्लस
द्रविमहोभिरहोभिरभूयत ॥
16
11 11
विकचेति ॥ पाटलायाः पुष्पाणि पाटलानि ।
बिल्वादित्वा
.
दण् । 'पुष्पमूलेषु बहुल' मिति बहुलग्रहणान्न लुक् । विकचानि
'समीरमारुतमरुज्जगत्प्राणसमी
जलक्रीडा तासु
विकसितानि पाटलानि पाटलपुष्पाणि
आमोद: स एषामस्तीति तथोक्ताः ।
समीरणाः वायवः येषु तथोक्ताः ।
'रणा ' इत्यमरः । तैः । किञ्च । सलिलकेलय:
परायणानि आसक्तानि आतपतापेन सदा कुतूहलवन्ति यौवतानि युवति
समूहा तरुणीजनः येषु तैः । भिक्षादित्वात् सामूहिकोऽण् । तैः ।
किञ्च । रजनिः रात्रि: तस्याः दैर्घ्यम् आयाम: विस्तार : अन्यर्तुषु
दृश्यमान इत्यर्थ: । तस्य हरै: अपहारकैः तद्वद्वर्धमानैः ।
रात्रीणां ह्रासः दिवसस्य वृद्धिश्च प्रत्यक्षं दृश्यते । अत एवमुक्तिः ।
किञ्च । ( इदमेवन ) अधिकम् सर्वोत्कृष्टं यथा तथा उल्लसन्ति
प्रकाशमानानि रविमहांसि सूर्यतेजांसि येषु तैः । सूर्यकिरणास्तदानी
।
मत्यन्तं दीप्तिमन्तो जगद्भासयन्तीत्येवं कथ्यते । तथाविधैः अहोभिः
दिनैः । कर्तृभिः । अभूयत अभावि अवृत्यत । भू सत्तायाम् । भावे
लङ् । ग्रीष्मे पाटलाः पुष्प्यन्ति । तेषां संसर्गेण वाता दिक्षु सौरभ
ग्रीष्मे
तथोक्तानि । तेषाम् गन्धः
सर्वधनादित्वादिनिः । तादृशः
ग्रीष्मदिवसा वर्ण्यन्ते
श्वन्दनानुलिप्ताभिः कान्ताकुचतटीभिगढ़ परिष्वज्यमानश्चन्द्रोदयेन सुप्र
• सन्नासु सुधामयीषु रात्रिषु विहरमाणस्तापं जहत्परं सुखमवापेति
परमार्थः ॥
200
विकचपाटलगन्धिसमीरण
स्सलिलकेलिपरायणयौवतैः ।
अजनि दैर्घ्यहरैरधिकोल्लस
द्रविमहोभिरहोभिरभूयत ॥
16
11 11
विकचेति ॥ पाटलायाः पुष्पाणि पाटलानि ।
बिल्वादित्वा
.
दण् । 'पुष्पमूलेषु बहुल' मिति बहुलग्रहणान्न लुक् । विकचानि
'समीरमारुतमरुज्जगत्प्राणसमी
जलक्रीडा तासु
विकसितानि पाटलानि पाटलपुष्पाणि
आमोद: स एषामस्तीति तथोक्ताः ।
समीरणाः वायवः येषु तथोक्ताः ।
'रणा ' इत्यमरः । तैः । किञ्च । सलिलकेलय:
परायणानि आसक्तानि आतपतापेन सदा कुतूहलवन्ति यौवतानि युवति
समूहा तरुणीजनः येषु तैः । भिक्षादित्वात् सामूहिकोऽण् । तैः ।
किञ्च । रजनिः रात्रि: तस्याः दैर्घ्यम् आयाम: विस्तार : अन्यर्तुषु
दृश्यमान इत्यर्थ: । तस्य हरै: अपहारकैः तद्वद्वर्धमानैः ।
रात्रीणां ह्रासः दिवसस्य वृद्धिश्च प्रत्यक्षं दृश्यते । अत एवमुक्तिः ।
किञ्च । ( इदमेवन ) अधिकम् सर्वोत्कृष्टं यथा तथा उल्लसन्ति
प्रकाशमानानि रविमहांसि सूर्यतेजांसि येषु तैः । सूर्यकिरणास्तदानी
।
मत्यन्तं दीप्तिमन्तो जगद्भासयन्तीत्येवं कथ्यते । तथाविधैः अहोभिः
दिनैः । कर्तृभिः । अभूयत अभावि अवृत्यत । भू सत्तायाम् । भावे
लङ् । ग्रीष्मे पाटलाः पुष्प्यन्ति । तेषां संसर्गेण वाता दिक्षु सौरभ
ग्रीष्मे
तथोक्तानि । तेषाम् गन्धः
सर्वधनादित्वादिनिः । तादृशः