मधुराविजयम् /400
This page has not been fully proofread.
चतुर्थ सर्गः
तस्य दानार्थम् अर्पणार्थम्
तत् सादरं प्रदातुमित्यर्थः । कर्मणि षष्ठी ।
विजितत्वेन शरणार्थी सन् तदनुग्रहसंपादनायेति भावः । संप्रेषिताः
प्रस्थापिताः स्वसमीपं प्रापिताः ।
दूताः चारां
इव । ते किमिति
संभावना । ' स्यात्संदेशहरो दूतः' इत्यमरः । तन्मुखेनैव राज्ञामुप
विच्युताः
पाषाणाः ।
"
दादिसमर्पणस्यौचित्यादेवमुच्यते । यन्त्रेभ्यः शिलायन्त्रेभ्यः
स्रस्ताः विगलिताः क्षिप्ता इति यावत् । ग्रावाणः
'ग्रावाणौ शैलपाषाणी इत्यमरः । नृपतेः राज्ञः कम्पराजस्य ।
अग्रे पुरः । अभिमुखमिति गम्यते । ( तथा ) निपेतुः न्यपतन् ।
अतिष्ठन्निति गम्यते । निपूर्वापतेलिट् । एत्वाभ्यासलोपौ । अत्र पर
वीरकृतशिलायन्त्र प्रयोगेण कम्परांजपुरः पतिता: पाषाणा: कम्पराजविजयं
सिद्धप्राय समालोच्य तवास्मीति वादी पर्वतस्तदनुग्रहसम्पादनाय बलि
समर्पयितुं प्रेषिता दूता: किमिति संभाव्यन्त इति स्वरूपोत्प्रेक्षे
यम् । न चेयमुपमा । उपमानस्याप्रसिद्धेः ॥
11.2
265
धानुष्कमुक्तबाणानि ज्वलितोर्ध्वगृहावलिः ।
विजयारात्रिकं तस्य मूर्ध्नवाद्विरधारयत् ॥ ॥ 73 ॥
17
धानुष्केति ॥ अद्रिः पर्वतः । कर्ता । धनु: प्रहरणमेषाम्
प्रदीपितः
' मिति ठक् । तैः मुक्ताः विसृष्टाः
प्रहरण
प्रयुक्ता इत्यर्थः । त एव अग्निः वह्निः तेन ज्वलितः
ऊर्ध्वगृहाणाम् उपरिगेहानाम् पर्वतदुर्गोपरिस्थितशत्रुनिवासानामित्यर्थः ।
तथाविधस्सन् ।
( तेषाम् ) आवलिः श्रेणि: यस्मिन् तथोक्तः ।
पर्वतोपरि वसतां शत्रुवीराणां निवासाः कम्पराजभटप्रयुक्तबाणैराच्छाद्य
मानाः तत्प्रकाशैरग्निज्वालापरीता इव जज्वलु' । तज्ज्वालाचोर्ध्वप्रस
रणशीला: पर्वतं परितः प्रदक्षिणं प्रचक्रमुरिति स्थितिः । अत्रोत्प्रेक्ष्यते ।
तस्य कम्पराजस्य । विजयः शात्रवजयः तस्य । हेतुहेतुमद्भावे षष्ठी ।
तन्निमित्त॑कमित्यर्थः। अरात्रौ दिवापि भवम् आरात्रिकम् नीराजनम् ।
।
धानुष्काः धन्विनः।
"
तस्य दानार्थम् अर्पणार्थम्
तत् सादरं प्रदातुमित्यर्थः । कर्मणि षष्ठी ।
विजितत्वेन शरणार्थी सन् तदनुग्रहसंपादनायेति भावः । संप्रेषिताः
प्रस्थापिताः स्वसमीपं प्रापिताः ।
दूताः चारां
इव । ते किमिति
संभावना । ' स्यात्संदेशहरो दूतः' इत्यमरः । तन्मुखेनैव राज्ञामुप
विच्युताः
पाषाणाः ।
"
दादिसमर्पणस्यौचित्यादेवमुच्यते । यन्त्रेभ्यः शिलायन्त्रेभ्यः
स्रस्ताः विगलिताः क्षिप्ता इति यावत् । ग्रावाणः
'ग्रावाणौ शैलपाषाणी इत्यमरः । नृपतेः राज्ञः कम्पराजस्य ।
अग्रे पुरः । अभिमुखमिति गम्यते । ( तथा ) निपेतुः न्यपतन् ।
अतिष्ठन्निति गम्यते । निपूर्वापतेलिट् । एत्वाभ्यासलोपौ । अत्र पर
वीरकृतशिलायन्त्र प्रयोगेण कम्परांजपुरः पतिता: पाषाणा: कम्पराजविजयं
सिद्धप्राय समालोच्य तवास्मीति वादी पर्वतस्तदनुग्रहसम्पादनाय बलि
समर्पयितुं प्रेषिता दूता: किमिति संभाव्यन्त इति स्वरूपोत्प्रेक्षे
यम् । न चेयमुपमा । उपमानस्याप्रसिद्धेः ॥
11.2
265
धानुष्कमुक्तबाणानि ज्वलितोर्ध्वगृहावलिः ।
विजयारात्रिकं तस्य मूर्ध्नवाद्विरधारयत् ॥ ॥ 73 ॥
17
धानुष्केति ॥ अद्रिः पर्वतः । कर्ता । धनु: प्रहरणमेषाम्
प्रदीपितः
' मिति ठक् । तैः मुक्ताः विसृष्टाः
प्रहरण
प्रयुक्ता इत्यर्थः । त एव अग्निः वह्निः तेन ज्वलितः
ऊर्ध्वगृहाणाम् उपरिगेहानाम् पर्वतदुर्गोपरिस्थितशत्रुनिवासानामित्यर्थः ।
तथाविधस्सन् ।
( तेषाम् ) आवलिः श्रेणि: यस्मिन् तथोक्तः ।
पर्वतोपरि वसतां शत्रुवीराणां निवासाः कम्पराजभटप्रयुक्तबाणैराच्छाद्य
मानाः तत्प्रकाशैरग्निज्वालापरीता इव जज्वलु' । तज्ज्वालाचोर्ध्वप्रस
रणशीला: पर्वतं परितः प्रदक्षिणं प्रचक्रमुरिति स्थितिः । अत्रोत्प्रेक्ष्यते ।
तस्य कम्पराजस्य । विजयः शात्रवजयः तस्य । हेतुहेतुमद्भावे षष्ठी ।
तन्निमित्त॑कमित्यर्थः। अरात्रौ दिवापि भवम् आरात्रिकम् नीराजनम् ।
।
धानुष्काः धन्विनः।
"