Since you are not logged in, some functions (such as the OCR button) have been disabled. To use all website features, please create an account.

मधुराविजयम् / 310 Image 310 of 720 (Page 175)

Needs more work

Help

तृतीय सर्गः
किमन्यदात्मा च कलत्रपुत्रः
परार्थमेव ध्रुवमक्षदेविनः ॥

175

28 11

फलेति ॥ अक्षैर्दीव्यतीत्यक्षदेवी द्यूतकृत् ।

धूर्तोऽक्षदेवी

नाशः ' अत्य
अविद्य

कितवोऽक्षधूर्ती द्यूतकृत्समा: ' इत्यमरः । अत्ययः ध्वंसः
योऽतिक्रमे कृऽच्छ्रेऽत्युत्पाते नाशदण्डयोः' इति धरणिः ।
मानः अत्ययः यस्येति विग्रहः । अविनाशि चिरस्थायि इति यावत् ।
' नञोऽस्त्यर्थानां वाच्यो वा चोत्तरपदलोप' वेति विद्यमानशब्दस्य लोपः ।

नलोपः नुडागमश्च । बलम् सैन्यम् । तत् । फलेन सस्येन 'सस्यहेतुकृते
फलम् इत्यमरः । उत्तरा श्रेष्ठा — उपर्युदीच्यश्रेष्ठेष्वप्युत्तरस्स्यात्
इत्यमरः । तथाविधा भूमिः क्षेत्रम्
णीत्यर्थः । जातावेकवचनम् । अकृष्टान्येव

प्रतिमासत्रयं फलन्ति क्षेत्रा

।

फलन्ति फलममितं ददन्ति
चेति वा तेषां श्रेष्ठत्वम् । तानि च । रत्नानि आभरणानि चेति द्वन्द्वः ।
जतिरप्राणिनामित्येकवद्भावः । महतामर्हम् महार्हम् महापुरुषैरनुभोग्यम्
श्रेष्ठम् अनर्घमित्यर्थः । महार्हं रत्नाभरणं चेति कर्मधारयः । महार्हाणि
रत्नानि महार्हणि आभरणानीत्यर्थः । वृक्षप्रचलनन्यायेन रत्नैरपि सम्बन्धो
महार्हशब्दस्य । इतीत्यस्य गम्यमानार्थत्वादप्रयोगः । इति एवंरूपाः ।
संपदः ऐश्वर्याणि । च समुच्चये । बलम् क्षेत्राणि सम्पदश्चेत्यर्थः ।
अन्यत् उक्तादितरत् धनादि । वक्तव्यम् किमु परार्थमिति कथनीयं
किम्विति काकुः । न वक्तव्यमेवेत्यर्थः । आत्मनस्तु कामाय सर्वं
प्रियं भवती " त्यतिप्रियस्य आत्मनः, आत्मैकभोग्यस्य स्वकलनादेरपि
परार्थत्वेन वक्ष्यमाणत्वादनुक्तमपि सर्वं तेनोक्तप्रायमेवेति भावः । कल
त्रम् भार्या। पुत्त्रकाः अनुकम्पनीया पुत्त्राः स्वयं जीवनेऽशक्ता
अर्भका इत्यर्थः । अनुकम्पायामिति कन् ।
सहार्थे तृतीया । तैस्सहित इत्यर्थः । आत्मा स्वश्च । "आमा कलेबरे
यत्ने स्वभावे परमात्मनि, चित्ते धृतौ च बुद्धौ च परव्यावर्तनेऽपि

ते च तथोक्ताः । तैः

Edit summary (optional) Status

Needs more work

Proofed once

Not relevant

Only registered users can save changes. Create an account or sign in to save your changes.