मधुराविजयम् /279
This page has not been fully proofread.
मधुराविजये
इति यावत् । ' सप्तमी शौण्डै रिति समासः । तादृशः । सहदेव
इति गम्यते । खड्ग क्रीडाकौशलं सहदेवस्य निरुपमानमिति भारत
युद्धपरामर्शाद्विज्ञायते । स कम्पराज । पृथेति कुन्त्या नाम ।
तस्याः भवन्ति जायन्त इति क्विप् । पृथाभुवः पाण्डवाः । तेषाम्
संघातः समूहः पञ्चापि पाण्डवा इत्यर्थः । कुन्तीसुतमध्यम ' इति
पार्थं व्याजहार तिक्कयज्वा
तदनुयायिनीयं पाण्डवान् सर्वान्
पृथाभुव इति व्यवाहरत् । एकताम् एकत्वम् एकाकारवत्त्वम् एक
शरीरधरत्वमिति यावत् । गतः प्राप्तवान् । गत्यर्थेति गमे: कर्तरि
क्तः । इवेति संभावनायाम् । तथाभूत्किमिति अदशि अज्ञायि अमानि
जनैरिति शेषः । दृशे कर्मणि लुङ् । गुणपरिशीलनेन पञ्चापि
पाण्डवास्समवेता इवैकस्मिन् राजनि स्थिता इति वर्णनात् स्वरू
पोत्प्रेक्षा तथा चाप्युपमानभूतेभ्यः पाण्डवेभ्यः एकैकशोऽतिरिच्य
तेऽयमिति व्यतिरेकध्वनिश्च ॥
।
144
वर्ण्यते
"
—
(
अमुमारभ्य 'सह प्रतापेनेति' श्लोकपर्यन्तं नवयौवनविकासो नायके
स पश्चबाणद्विपकेलिदीर्घिकां
धरानुरागद्रुमपुष्पमञ्जरीम् ।
नितम्बिनीनेत्रचकोरचन्द्रिका
मवापदास्कन्दितशैशवां दशाम् ॥
॥
114 11
।
स इति ॥ सः कम्पराजः पञ्च बाणा: ( ' अरविन्दमशोकं च
चूतं च नवमल्लिका । नीलोत्पलं च' इत्याख्याताः । ) यस्य सः
तथोक्तः मन्मथः । स एव द्विपः करी यौवने तस्य नितिरोधप्रस
रत्वादेवमुक्तिः । तस्य केलिदीर्घिका क्रीडावापी तथाभूताम् यथेच्छ
विहरणयोग्याम अप्रतिहतं प्रसरतां कामविकाराणामाश्रयभूतामिति
इति यावत् । ' सप्तमी शौण्डै रिति समासः । तादृशः । सहदेव
इति गम्यते । खड्ग क्रीडाकौशलं सहदेवस्य निरुपमानमिति भारत
युद्धपरामर्शाद्विज्ञायते । स कम्पराज । पृथेति कुन्त्या नाम ।
तस्याः भवन्ति जायन्त इति क्विप् । पृथाभुवः पाण्डवाः । तेषाम्
संघातः समूहः पञ्चापि पाण्डवा इत्यर्थः । कुन्तीसुतमध्यम ' इति
पार्थं व्याजहार तिक्कयज्वा
तदनुयायिनीयं पाण्डवान् सर्वान्
पृथाभुव इति व्यवाहरत् । एकताम् एकत्वम् एकाकारवत्त्वम् एक
शरीरधरत्वमिति यावत् । गतः प्राप्तवान् । गत्यर्थेति गमे: कर्तरि
क्तः । इवेति संभावनायाम् । तथाभूत्किमिति अदशि अज्ञायि अमानि
जनैरिति शेषः । दृशे कर्मणि लुङ् । गुणपरिशीलनेन पञ्चापि
पाण्डवास्समवेता इवैकस्मिन् राजनि स्थिता इति वर्णनात् स्वरू
पोत्प्रेक्षा तथा चाप्युपमानभूतेभ्यः पाण्डवेभ्यः एकैकशोऽतिरिच्य
तेऽयमिति व्यतिरेकध्वनिश्च ॥
।
144
वर्ण्यते
"
—
(
अमुमारभ्य 'सह प्रतापेनेति' श्लोकपर्यन्तं नवयौवनविकासो नायके
स पश्चबाणद्विपकेलिदीर्घिकां
धरानुरागद्रुमपुष्पमञ्जरीम् ।
नितम्बिनीनेत्रचकोरचन्द्रिका
मवापदास्कन्दितशैशवां दशाम् ॥
॥
114 11
।
स इति ॥ सः कम्पराजः पञ्च बाणा: ( ' अरविन्दमशोकं च
चूतं च नवमल्लिका । नीलोत्पलं च' इत्याख्याताः । ) यस्य सः
तथोक्तः मन्मथः । स एव द्विपः करी यौवने तस्य नितिरोधप्रस
रत्वादेवमुक्तिः । तस्य केलिदीर्घिका क्रीडावापी तथाभूताम् यथेच्छ
विहरणयोग्याम अप्रतिहतं प्रसरतां कामविकाराणामाश्रयभूतामिति