मधुराविजयम् /268

2022-09-03 05:23:05 by ambuda-bot

This page has not been fully proofread.

31]

द्वितीय सर्गः

रेकस्तस्य · स्पर्शस्य स एव सदृशो नान्य इति ध्वनयति । कर्पू

रादीनां

महा

तादृशसुखोत्पादन निषेधोऽयमपिशब्दसमभिव्याहारेण
गजा: पलायन्ते मशकानां तु का गति' रिति न्यायादर्थापत्ति द्योत
यतीत्यलङ्कारेणालङ्कारध्वनिः । इत्थं द्योत्यमानेयमुपमानान्तरस्य नित
रामसत्त्वं प्रतिपादयन्ती तस्य स एव सदृश इत्यनन्वयमपि व्यञ्ज
यति ॥

केवलं पितुरेव न मातुरपि सोऽर्भकोऽतीव मुदमजनयदिति

शंसति

कलक्वणत्काञ्चनकिङ्किणीकं
गृहाङ्गणे जानुचरं कृमारम् ।
आलोकयन्तावमृताम्बुराशे
मग्नाविवान्तः पितरावभूताम् ॥

"

39

-

133

क़लक्वणदिति ॥ माता च पिता च पितरौ मातरपितरौ

"

"

पिता माता चेत्युभावित्यर्थः । पिता मात्रे ' त्येकशेषः । गृहाणाम्
अङ्गनम प्राङ्गणम राजगृहपुरोवर्ती चतुरस्राकारो भागः । अङ्गनं
चत्वराजिरे' इत्यमरः । अङ्गणमिति पाठान्तरम्
ण्णत्वमिति सुधा । मालतीमाधवव्याख्यायां जगद्धरस्तु
विधायकाभावाण्णत्वश्रुतिरयुक्ता । पृषोदरादित्वादित्यपि
वेत्यवोचत् । मुरारिव्याख्यायां रुचिपतिरपि - " अङ्गनशब्दो णका
रान्त इति केचित्पठन्ति । तदप्रामाणिकम् । पृषोदरादिपाठे प्रमाणा
भावात् । तथाविधानुप्रासयमक़ादेरदर्शनाच्च" इति समाचख्यौ ।
तथापि अध्यास्य सौरमेयं मौक्तिकरुचिरङ्गणेषु विहितमतिः
इत्यादिभिः शृङ्गारवैराग्यार्थद्वयप्रतिपादकरसिकरञ्जनादिकाव्येषु श्लेषा
द्युपपत्त्यर्थं णान्तत्वस्यावश्यंभावित्वेन पृषोदरादेराकृतिगणतया तद

पृषोदरादित्वा

अङ्गणशब्दे

वचोऽमूलकमे