2023-03-13 15:42:28 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
उद् + V कल्
उद् + √ तॄ
उत्थापनिका
उत्सिष्ट
उत्सूर
उत्स्पृखल
111
to boil. तत्रोत्कलमाना तैलक्टाहिका दृष्टा 5. 32; तैलकडाहिरुत्कलति 20.
24. cf. Guj. ऊकळवुं.
[ 1 ]
[2 ]
[3]
[4]
[5]
[6]
[ 7 ]
[8]
[9]
to descend. अहं सप्तमभूमेरघ उत्तरितुं न लेभे ।
सा भर्त्तरि सुप्ते
दवरकेण भूत्वा बहिर्गता । नृपशय्यान्ते उत्तीर्य नृपं प्राप्ता । 4.1-5;
पण्डितपत्न्या नृपकुलादुत्तरन्त्या पण्डित बिरुदान्यधीयानानां लक्षत्रयी दत्ता ।
18. 3-4; अवलोकनासिखरमारुह्य ....... ततः उत्तरितः । 34. 15-18;
नृपस्तु धौतवासांसि परिधायोपरि गतस्तदनु गुरवः । सर्व तीर्थकार्यं कृत्वा नृपो
वाग्भटदेवेन नूतनपद्यया मन्त्रिणाऽऽण कारितयोत्तारितः । 43.12-13;
गवाक्षादुत्तीर्य 55. 30; प्रतिलेखनार्थ सिक्किकोत्तारिता । Int. 31.
25-26.
to alight from. वाहिन्या उत्तीर्य 8. II; उत्तीर्ण: 25.21;
समुद्रादुत्तीर्य तटे स्थितः । 56. 25; वाहणवस्तून्युत्तार्य 99. 21.
to cross. तन्मार्गे लवणसमुद्रः । तमुत्तीर्य.. 7. 9; पूर्व सम्मुखा भुत्
जज्ञे, बिडाली दृष्टा उत्तरिता च । 28 17.
( causal) to remove. ( गर्व:) उपायेनोत्तारयितव्यः प्रस्तावे 9. 3;
राजन् ! शिरसि दर्दुरी जाताऽस्ति । ततस्तेन शस्त्रकर्मणा तालु उत्तारितम् ।
97. 4-5.
(causal) to remove evil effects of, to neutralize.
तस्याः सत्यकथनेन विषं जपित्वोत्ता रितम् । स निरामयो जातः । 111. 16.
(causal) to put off ( ornaments ). नृपेण शृङ्खलं कनकमयं
स्वकण्ठादुत्तार्याम्बडगले क्षिप्तम् । 40.30.
( causal ) to furnish with a lodging.
माधेन सम्मुखं गत्वा
नृपः स्वगृहे एवं सकटकोऽव्युत्तारितः । 17. 19.
to encamp. बहिः कटकमुत्तरितम् । Int. 31. 22.
(causal) to wave ( lights before an idol ). आरात्रिको
तारणाय नृो विज्ञप्तः । नृपेणोक्तम् - त्वमेवोत्तारय । 40 29.
Vide PC., PK.
f. taking a lead (in fight).
महान् रणः समजनि ।
मुत्थापनिका कृता । शरीरे घातदशकं लग्नम् । 49. 16;
इतो मन्त्रिणा राजपुत्रा व्याहृताः । कः पूर्वमुत्थापनिकां
चालुक्येन भुवनपालेन बीटकं याचितम् । मया शङ्को वृतः ।
PC. for another meaning.
सज्जनदण्डेशेन स्वय-
बलद्वयं बहिर्निर्गतम् ।
विधास्यति ? । तदनु
56. 12-14. Vide
? तदनु तथा राज्ञोऽये न्यगादि समस्या । यत् – 'पावकोत्सिष्टवर्णाभः शर्वरी० ।'
10.29. [ Can this be synonymous with उत्सृष्ट 'given up, left' ? ]
n. late, delay. एवं विमृश्यतोः मध्यं दिनं जातम् । इतोऽनुपमदेव्या चेटी प्रहिता
- उत्सूरं जातं देवताऽवसरस्य ।
577-8. Vide PK.
? यन्मया सर्वमपि सईदस्य सत्कं राज्ञे दत्तम् । यदि कदापि सईदस्य धूलिर्मम गृहे तिष्ठति
तदोत्स्पृखल ( ? ) मिति भणित्वा सईदभागिनेयस्य पर्यघटात् सर्प आकृष्य क्षिप्तः ।
73. 26-27.
उद् + √ तॄ
उत्थापनिका
उत्सिष्ट
उत्सूर
उत्स्पृखल
111
to boil. तत्रोत्कलमाना तैलक्टाहिका दृष्टा 5. 32; तैलकडाहिरुत्कलति 20.
24. cf. Guj. ऊकळवुं.
[ 1 ]
[2 ]
[3]
[4]
[5]
[6]
[ 7 ]
[8]
[9]
to descend. अहं सप्तमभूमेरघ उत्तरितुं न लेभे ।
सा भर्त्तरि सुप्ते
दवरकेण भूत्वा बहिर्गता । नृपशय्यान्ते उत्तीर्य नृपं प्राप्ता । 4.1-5;
पण्डितपत्न्या नृपकुलादुत्तरन्त्या पण्डित बिरुदान्यधीयानानां लक्षत्रयी दत्ता ।
18. 3-4; अवलोकनासिखरमारुह्य ....... ततः उत्तरितः । 34. 15-18;
नृपस्तु धौतवासांसि परिधायोपरि गतस्तदनु गुरवः । सर्व तीर्थकार्यं कृत्वा नृपो
वाग्भटदेवेन नूतनपद्यया मन्त्रिणाऽऽण कारितयोत्तारितः । 43.12-13;
गवाक्षादुत्तीर्य 55. 30; प्रतिलेखनार्थ सिक्किकोत्तारिता । Int. 31.
25-26.
to alight from. वाहिन्या उत्तीर्य 8. II; उत्तीर्ण: 25.21;
समुद्रादुत्तीर्य तटे स्थितः । 56. 25; वाहणवस्तून्युत्तार्य 99. 21.
to cross. तन्मार्गे लवणसमुद्रः । तमुत्तीर्य.. 7. 9; पूर्व सम्मुखा भुत्
जज्ञे, बिडाली दृष्टा उत्तरिता च । 28 17.
( causal) to remove. ( गर्व:) उपायेनोत्तारयितव्यः प्रस्तावे 9. 3;
राजन् ! शिरसि दर्दुरी जाताऽस्ति । ततस्तेन शस्त्रकर्मणा तालु उत्तारितम् ।
97. 4-5.
(causal) to remove evil effects of, to neutralize.
तस्याः सत्यकथनेन विषं जपित्वोत्ता रितम् । स निरामयो जातः । 111. 16.
(causal) to put off ( ornaments ). नृपेण शृङ्खलं कनकमयं
स्वकण्ठादुत्तार्याम्बडगले क्षिप्तम् । 40.30.
( causal ) to furnish with a lodging.
माधेन सम्मुखं गत्वा
नृपः स्वगृहे एवं सकटकोऽव्युत्तारितः । 17. 19.
to encamp. बहिः कटकमुत्तरितम् । Int. 31. 22.
(causal) to wave ( lights before an idol ). आरात्रिको
तारणाय नृो विज्ञप्तः । नृपेणोक्तम् - त्वमेवोत्तारय । 40 29.
Vide PC., PK.
f. taking a lead (in fight).
महान् रणः समजनि ।
मुत्थापनिका कृता । शरीरे घातदशकं लग्नम् । 49. 16;
इतो मन्त्रिणा राजपुत्रा व्याहृताः । कः पूर्वमुत्थापनिकां
चालुक्येन भुवनपालेन बीटकं याचितम् । मया शङ्को वृतः ।
PC. for another meaning.
सज्जनदण्डेशेन स्वय-
बलद्वयं बहिर्निर्गतम् ।
विधास्यति ? । तदनु
56. 12-14. Vide
? तदनु तथा राज्ञोऽये न्यगादि समस्या । यत् – 'पावकोत्सिष्टवर्णाभः शर्वरी० ।'
10.29. [ Can this be synonymous with उत्सृष्ट 'given up, left' ? ]
n. late, delay. एवं विमृश्यतोः मध्यं दिनं जातम् । इतोऽनुपमदेव्या चेटी प्रहिता
- उत्सूरं जातं देवताऽवसरस्य ।
577-8. Vide PK.
? यन्मया सर्वमपि सईदस्य सत्कं राज्ञे दत्तम् । यदि कदापि सईदस्य धूलिर्मम गृहे तिष्ठति
तदोत्स्पृखल ( ? ) मिति भणित्वा सईदभागिनेयस्य पर्यघटात् सर्प आकृष्य क्षिप्तः ।
73. 26-27.