कुवलयानन्दः अलङ्कारचन्द्रिकासमेतः /194

संभवाअर्थापत्यलंकारः ११७ ] अलंकारचन्द्रिकासहितः ।
 
५
 
अर्थापत्यलंकारः ११५
 
तिर्यथा --
 
निर्णेतुं शक्यमस्तीति मध्यं तव नितम्बिनि ।

अन्यथा नोपपद्येत पयोधरभरस्थितिः ॥
 
अर्थापत्तिर्यथा-
-
 

 
यथावा-
--
 
व्यक्तं बलीयान्यदि हेतुरागमादपूरयत्सा जलधिं न जाह्नवी ।

गङ्गौघनिर्भसिंर्त्सितशम्भुकन्धरासुवर्णमर्णः कथमन्यथा स्यात् ॥
 

 
अनुपलब्ध्यलंकारः ११६
 
अनुपलब्धिर्यथा-
अनुपलब्ध्यलंकारः ११६
 
--
 
स्फुटमसदवलग्नं तन्वि निश्चिन्वते ते
 

तदनुपलभमानास्तर्कयन्तोऽपि लोकाः ।
 

कुचगिरिवरयुग्मं यद्विनाधारमास्ते

तदिह मकरकेतोरिन्द्रजालं प्रतीमः ॥
 
संभवो यथा -
 

 
--------------
 
संभवालंकारः १९७
 

 
संभवो यथा --
 
अभूतपूर्ववं मम भावि किं वा सर्ववं सहे मे सहजं हि दुःखम् ।

किं तु त्वदमेग्रे शरणागतानां पराभवो नाथ न तेऽनुरूपः ॥
 
१७७
 

 
[commentary]
 
विषयत्वव्याख्यातुः स्मरस्येत्यर्थः । तच्चासिद्धत्वात्कल्पित मिति भावः । इति शब्दः ॥

 
निर्णेतुमिति ॥ अस्तीति निर्णेतुं शक्यमित्यन्वयः ॥ व्यक्तमिति ॥
हेतुस्तर्क: । यदि व्यक्तं प्रकटं बलीयान् तदा सा जाह्नवी जलधिं नापूरयत् ।
अन्यथा पूरणे सति अर्णः समुद्रस्य जलं गन्नौधैङ्गौघैर्निर्भर्त्सितं तिरस्कृतं सच्छम्भु-
कण्ठसमानवर्णणं नीलं कथं स्यादित्यन्वयः । इत्यर्थापत्तिः ॥
 

 
स्फुटमिति ॥ हे तन्वि, तर्कयन्तस्तर्कशीला अपि लोकास्तदवलग्नमनुपल-
भमाना अपश्यन्तस्तवावलग्नं मध्यमसदिति स्फुटमेव निश्चिन्वते । कुलपर्वतश्रे-
टष्ठयुग्मत्वेनाध्यवसितं स्तनद्वन्द्वमाधारं विना यदास्ते तत्त्विह मकरध्वजस्येन्द्रजालं
मायाचरितं प्रतीम इत्यन्वयः । इत्यनुपलब्धिः ॥
 

 
अभूतेति ॥ ईश्वरं प्रति भक्तस्योक्तिः । पूर्वमभूतमभूतपूर्ववं तादृशं मम किं
वा भावि । न किंचित् । सर्ववं शीतातपादि द्वन्द्वं सहे । हि यतो मम सहजमेव
दुःखमस्ति । किंतु हे नाथ, ते तव शरणागतानां भक्तानां त्वदनेग्रे पराभवो नानु-
रूपो नोचित इत्यन्वयः । अथवा तव नानुरूप इत्यन्वयः । अत्र दुःखादे: संभ-

 
कुव० १७