2023-04-12 04:24:29 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
अमरचन्द्रयतिकृता-
सहसितसततसमीहितसारोचितसीमोदिताश्च
सबलं हसितहीना वर्द्धिक्षिप्राग्रक्षमोदितकाः ॥ ३८ ॥
शब्दै रेभिरपूर्वाद्यैः पूर्वभागप्रयोजितैः ।
शेषाय शब्दमध्येषु निक्षिपेद्वर्ण मण्डलीम् ॥ ३९ ॥
यथा- अपूर्वसुरस्थितिः, पक्षे असुरस्थितिः । अञ्चितगजयुतः, पक्षे अङ्गजः ।
आचितखेटकशोभी, पक्षे आखेटकः । उद्योतिपरागपूर्णः, पक्षे उपरागः । कामोदितसरः
स्थितिः, पक्षे कासरः । एवं सर्वत्र । खचितद्योतयुतः । गाहितजारोहः । घनवर्धि.
स्मरः । करोबितवलश्री; । छविरात्रिगणः । जालोचितघनः । पुरोज्ञानवर्द्धिरस-
प्रसरः । अग्रेसदाटोपचितकरश्रीः । तारोचितरणश्रीः । स्थामोदितपुटः । दामोदित-
नवश्रीः । धरोचितबलः । नव्याप्तक्षत्रराजी । परोचितवनशोभी । प्रमोदितकटस्थितिः ।
स्फुटोपचितरणश्रीः । व्याप्तपक्षस्थितिः । वामोदितमनःस्थितिः । भारोचितरतश्रीः ।
महसत्सूरशोभी। यानवविकस्थितिः । रचितमणीभासुरः । लसितगुडरम्यः । शकल-
युक्तः । सततगोत्रस्थितिः । पुरोहसितपटयुक्तः । क्षमोदितपणस्थितिः ।
।
।
-
एवं वर्णक्षेपकशब्दा अन्येऽप्यूह्याः । यथा - कोपपद टोपपद रोपपद लोपपद कूपपद
भूपपद यूपपद रूपपद ।
तथा कराजिरकान्तारादिशब्दानामग्रेऽजितशब्दः प्रयोज्यः । यथा-कराजिताद्याः ।
कविछविरविप्रमुखाः, तथा नीवी अटवी मुख्यास्तेषां विकारान्तवीकारान्तादिशब्दाना-
मझे आतशब्दः प्रयोज्यः । यथा – छव्याप्नीव्यासाः ।
S
तथा अवर्णोपलक्षितरेफान्तशब्दानामप्रे उपचितोपयुक्तशब्द प्रयोज्यौ । करोप-
चितः । वरोपयुक्तः । जरोपयुक्तः ।
वर्णोंपलक्षितरे
फान्तशब्दानामग्रे सचिवोपयुक्त शब्दौ प्रयोज्यौ । थथा-रू-
पचितः । मरूपयुक्ताः ।
अथ वर्णाकर्षणेन श्लेष प्रकारान्तरमाह-
अकाउकडगा उग्या उग्रा ऽघाऽर्घा उर्ध्या उर्चा र्याऽर्चिरच्छाजाः(?) ।
अशाउटा द्या उट्टाउण्यण्चत्राऽर्त्यतोऽत्यथार्थोऽथो (?) ॥४०॥
अक अर्क अग अग्य अग्र अघ अर्घ अर्ध्या मर्चा अचर्य अचिः अच्छ अज अज्ञ
अट अद्य अट्ट अणि अणु अत्र अर्ति अतः अति अथ अर्थ अथो ।
श्रदोऽद्रिरब्दोघोर्द्धाध्वाध्यनोऽन्वन्या अपाध्यवि ।
अर्वावाभ्याम्यम् (१) येऽयमय्याः ॥ ४१ ॥
अदः अद्वि अब्दुः अव: अर्ध अध्व अधि अनः अनु अन्य अप अपि अवि अर्व
अब अभि अभ्र अमी अमू अमा अर्या अये अयम् अयि अयः ।
अरमरुर रेर्यरास्त्राल्पाल्य लमभ्वाश्रवोऽभिरसौ ।
श्रश्रास्वहो अहरहमर्हाह्यक्ष्यक्षा विवर्जितविहीनौ ॥ ४२ ॥
अरम् अद अरे अरि अर अस्त्र अल्प अलि अलम् अश्व अश्रु अश्रि असौ अश्र
असु अहो अहः अहम् अर्ह अहिः अक्षि अक्ष 1
५२
[ प्रतानः ३ -
FO
सद्योती ।
..
सहसितसततसमीहितसारोचितसीमोदिताश्च
सबलं हसितहीना वर्द्धिक्षिप्राग्रक्षमोदितकाः ॥ ३८ ॥
शब्दै रेभिरपूर्वाद्यैः पूर्वभागप्रयोजितैः ।
शेषाय शब्दमध्येषु निक्षिपेद्वर्ण मण्डलीम् ॥ ३९ ॥
यथा- अपूर्वसुरस्थितिः, पक्षे असुरस्थितिः । अञ्चितगजयुतः, पक्षे अङ्गजः ।
आचितखेटकशोभी, पक्षे आखेटकः । उद्योतिपरागपूर्णः, पक्षे उपरागः । कामोदितसरः
स्थितिः, पक्षे कासरः । एवं सर्वत्र । खचितद्योतयुतः । गाहितजारोहः । घनवर्धि.
स्मरः । करोबितवलश्री; । छविरात्रिगणः । जालोचितघनः । पुरोज्ञानवर्द्धिरस-
प्रसरः । अग्रेसदाटोपचितकरश्रीः । तारोचितरणश्रीः । स्थामोदितपुटः । दामोदित-
नवश्रीः । धरोचितबलः । नव्याप्तक्षत्रराजी । परोचितवनशोभी । प्रमोदितकटस्थितिः ।
स्फुटोपचितरणश्रीः । व्याप्तपक्षस्थितिः । वामोदितमनःस्थितिः । भारोचितरतश्रीः ।
महसत्सूरशोभी। यानवविकस्थितिः । रचितमणीभासुरः । लसितगुडरम्यः । शकल-
युक्तः । सततगोत्रस्थितिः । पुरोहसितपटयुक्तः । क्षमोदितपणस्थितिः ।
।
।
-
एवं वर्णक्षेपकशब्दा अन्येऽप्यूह्याः । यथा - कोपपद टोपपद रोपपद लोपपद कूपपद
भूपपद यूपपद रूपपद ।
तथा कराजिरकान्तारादिशब्दानामग्रेऽजितशब्दः प्रयोज्यः । यथा-कराजिताद्याः ।
कविछविरविप्रमुखाः, तथा नीवी अटवी मुख्यास्तेषां विकारान्तवीकारान्तादिशब्दाना-
मझे आतशब्दः प्रयोज्यः । यथा – छव्याप्नीव्यासाः ।
S
तथा अवर्णोपलक्षितरेफान्तशब्दानामप्रे उपचितोपयुक्तशब्द प्रयोज्यौ । करोप-
चितः । वरोपयुक्तः । जरोपयुक्तः ।
वर्णोंपलक्षितरे
फान्तशब्दानामग्रे सचिवोपयुक्त शब्दौ प्रयोज्यौ । थथा-रू-
पचितः । मरूपयुक्ताः ।
अथ वर्णाकर्षणेन श्लेष प्रकारान्तरमाह-
अकाउकडगा उग्या उग्रा ऽघाऽर्घा उर्ध्या उर्चा र्याऽर्चिरच्छाजाः(?) ।
अशाउटा द्या उट्टाउण्यण्चत्राऽर्त्यतोऽत्यथार्थोऽथो (?) ॥४०॥
अक अर्क अग अग्य अग्र अघ अर्घ अर्ध्या मर्चा अचर्य अचिः अच्छ अज अज्ञ
अट अद्य अट्ट अणि अणु अत्र अर्ति अतः अति अथ अर्थ अथो ।
श्रदोऽद्रिरब्दोघोर्द्धाध्वाध्यनोऽन्वन्या अपाध्यवि ।
अर्वावाभ्याम्यम् (१) येऽयमय्याः ॥ ४१ ॥
अदः अद्वि अब्दुः अव: अर्ध अध्व अधि अनः अनु अन्य अप अपि अवि अर्व
अब अभि अभ्र अमी अमू अमा अर्या अये अयम् अयि अयः ।
अरमरुर रेर्यरास्त्राल्पाल्य लमभ्वाश्रवोऽभिरसौ ।
श्रश्रास्वहो अहरहमर्हाह्यक्ष्यक्षा विवर्जितविहीनौ ॥ ४२ ॥
अरम् अद अरे अरि अर अस्त्र अल्प अलि अलम् अश्व अश्रु अश्रि असौ अश्र
असु अहो अहः अहम् अर्ह अहिः अक्षि अक्ष 1
५२
[ प्रतानः ३ -
FO
सद्योती ।
..