2023-04-12 04:24:28 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
काव्यकल्पलतावृत्तिः ।
ग्रामीणपारिपाश्विक नान्दीच टुकारभक्तपरिवाराः ।
प्राकृतपरान्नमायिकदासपराधीनयद्वदात्रधराः ॥ २०३ ॥
वैमात्रेयेर्ष्यालूनपरिचारकभर्तृहारककनिष्ठाः ।
स्तबकः ४ ]
अधमर्णराजवंश्यौ वन्दारुरताञ्चलस्फुलिङ्गकरणाः ॥ २०४ ॥
दिङ्गात्र मेकदेशः खण्डं वालोऽङ्करः शिशुता ।
संक्षेपक्षामत्वावयवकलाशीकरलहर्यः ॥ २०६ ॥
इत्याद्या लक्षणाशब्दाः सद्गशत्वोपयोगिनः ।
उपमाने क्वचिद्रोप्या उपमेये कन्चित्तथा ॥ २०६ ॥
उपमाने यथा -
इन्दुर्वक्तस्य वीप्सासदनमुपकथा पादयोः पङ्कजाली,
पर्यायोडलिः कबर्या, ननु तनुमहसां कर्णिकाकर्णिकारम् ।
आभासः कुम्भिकुम्भयमुरसिजयो, कामकोदण्डदण्डः,
पाखण्ड भ्रूलताया, रतिरभिनयनं, पश्य रूपस्य यस्याः ॥
उपमेये यथा-
व्यापेधो धरणीधरे शितुरनध्यायः सुधाया, विधो-
रन्तर्द्धिर्धनद्राचलस्य निधनं, दुग्धोदसिन्धोः पिधा
प्रत्याख्यानममानवद्विपमहादेहद्युतेर्निन्हवो
जान्हव्यास्तव भूभुजङ्ग यशसां भारो दिशां हारति ॥
अन्येऽपि लक्षणाशब्दा लिख्यते । यथा- लुण्टाक जल्पाक गृहयालु स्पृहयालु
घस्मर मेदुर भङ्गुर छिंदुर जागरूक वावदूक विकस्वर प्रमद्वर सत्वर जित्वर गत्वर कम्प्र
उन्मदिष्णु वैतडिक मात्रिक तुन्दिल तुण्डिक पिचण्डिल पिचण्डिक तुण्डिल लुण्डिक
शुभंयु: दन्युर जङ्घाल दंष्ट्राल भुजाल पांडल प्रज्ञा प्रशिल रजस्वल फेनिल वाचाल
वाचाट मुखर पड्डिल इत्यादयो, विद्वन्नाम चौर महोत्साह उद्धत कोपन वैरङ्गिक
कर्मशूर अलर्माण कर्मठ घृष्ट सज्जन बन्धुगोत्रादीनां नामानि । एवंप्रकाराः शब्दाः
लक्षणासाधका यथैौचित्यं प्रयोज्याः । यथा-
विप्रोऽध्ययं द्रुतमहीन महीनकीर्ति-
-
लुण्टाकशक्तिरपसादगुरुप्रसादः ।
वेध्यं प्रपातयति पश्यत रे नरेन्द्राः !
कीर्ति स्मरन्मनसि गौररुचं न कृष्णाम् ॥
४७
इति श्रीजिनदत्तसूरिशिष्यमहाकविपण्डित श्रीमदमरविरचितायां कविशिक्षा-
वृत्तौ शब्दसिद्धिप्रताने लाक्षणिकः स्तबकश्चतुर्थः ।
सम्पूर्ण श्राऽयं शब्दसिद्धिप्रतानो द्वितीयः ॥
gardappe
ग्रामीणपारिपाश्विक नान्दीच टुकारभक्तपरिवाराः ।
प्राकृतपरान्नमायिकदासपराधीनयद्वदात्रधराः ॥ २०३ ॥
वैमात्रेयेर्ष्यालूनपरिचारकभर्तृहारककनिष्ठाः ।
स्तबकः ४ ]
अधमर्णराजवंश्यौ वन्दारुरताञ्चलस्फुलिङ्गकरणाः ॥ २०४ ॥
दिङ्गात्र मेकदेशः खण्डं वालोऽङ्करः शिशुता ।
संक्षेपक्षामत्वावयवकलाशीकरलहर्यः ॥ २०६ ॥
इत्याद्या लक्षणाशब्दाः सद्गशत्वोपयोगिनः ।
उपमाने क्वचिद्रोप्या उपमेये कन्चित्तथा ॥ २०६ ॥
उपमाने यथा -
इन्दुर्वक्तस्य वीप्सासदनमुपकथा पादयोः पङ्कजाली,
पर्यायोडलिः कबर्या, ननु तनुमहसां कर्णिकाकर्णिकारम् ।
आभासः कुम्भिकुम्भयमुरसिजयो, कामकोदण्डदण्डः,
पाखण्ड भ्रूलताया, रतिरभिनयनं, पश्य रूपस्य यस्याः ॥
उपमेये यथा-
व्यापेधो धरणीधरे शितुरनध्यायः सुधाया, विधो-
रन्तर्द्धिर्धनद्राचलस्य निधनं, दुग्धोदसिन्धोः पिधा
प्रत्याख्यानममानवद्विपमहादेहद्युतेर्निन्हवो
जान्हव्यास्तव भूभुजङ्ग यशसां भारो दिशां हारति ॥
अन्येऽपि लक्षणाशब्दा लिख्यते । यथा- लुण्टाक जल्पाक गृहयालु स्पृहयालु
घस्मर मेदुर भङ्गुर छिंदुर जागरूक वावदूक विकस्वर प्रमद्वर सत्वर जित्वर गत्वर कम्प्र
उन्मदिष्णु वैतडिक मात्रिक तुन्दिल तुण्डिक पिचण्डिल पिचण्डिक तुण्डिल लुण्डिक
शुभंयु: दन्युर जङ्घाल दंष्ट्राल भुजाल पांडल प्रज्ञा प्रशिल रजस्वल फेनिल वाचाल
वाचाट मुखर पड्डिल इत्यादयो, विद्वन्नाम चौर महोत्साह उद्धत कोपन वैरङ्गिक
कर्मशूर अलर्माण कर्मठ घृष्ट सज्जन बन्धुगोत्रादीनां नामानि । एवंप्रकाराः शब्दाः
लक्षणासाधका यथैौचित्यं प्रयोज्याः । यथा-
विप्रोऽध्ययं द्रुतमहीन महीनकीर्ति-
-
लुण्टाकशक्तिरपसादगुरुप्रसादः ।
वेध्यं प्रपातयति पश्यत रे नरेन्द्राः !
कीर्ति स्मरन्मनसि गौररुचं न कृष्णाम् ॥
४७
इति श्रीजिनदत्तसूरिशिष्यमहाकविपण्डित श्रीमदमरविरचितायां कविशिक्षा-
वृत्तौ शब्दसिद्धिप्रताने लाक्षणिकः स्तबकश्चतुर्थः ।
सम्पूर्ण श्राऽयं शब्दसिद्धिप्रतानो द्वितीयः ॥
gardappe