2023-05-03 16:52:57 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
स्तबक: ३ ]
शब्दस्य सकलान् वर्णान् स्वरैः सर्वैः क्रमाक्रमात् ।
संयोज्य जनिताः शब्दाचित्रानुप्रास
एते शब्दाश्छन्दोभ्यासस्तबके शब्दभेदजशब्द
इति श्रीजिन० शब्दसिद्धिप्रताने द्वितीयेऽनुप्रासस्तबकस्तृतीयः ।
---------------------------
अथ मुख्यलाक्षणिकव्यञ्जकानां शब्दानां स्वरूपमाह-
शब्दो मुख्यो लाक्षणिको व्यञ्जकश्च त्रिधा मतः ।
मुख्यार्थवाचको मुख्यो व्यापारोऽर्थेऽस्य चाऽभिधा ॥ १७५ ॥
लक्ष्याश्रितो लाक्षणिको व्यापारो लक्षणाऽस्य तु ।
व्यङ्ग्ययुक्तो व्यञ्जकोऽस्य व्यापारो व्यञ्जनं मतम् ॥ १७६ ॥
साक्षात्
मुख्य शब्दस्य मुख्या
स्य लाक्षणिकशब्दस्य लक्ष्यनिष्ठो व्यापा
क्षमस्य व्यञ्जकशब्दस्य व्यङ्ग्यनिष्ठो व्यङ्
४३
——
मुख्यार्थबाधे मुख्यार्थासन्नत्वे लक्ष्यतेऽपरः ।
रूढेः प्रयोजनाद्वाऽर्थो यत्सोक्ता लक्षणा बुधैः ॥ १७७ ॥
मुख्यार्थबाधाऽनुपपत्तेरनुपयोगा
वनुपपत्
रामशब्दोऽनुप्रयुज्यमानत्वात् बाधितार्थः स्वाभिधेयभूतार्थगामित्वरूप
अंशप्रवास
भ्रंशप्रवासपितृसीता
जनम् । मुख्यार्थासन्नत्वं पञ्चधा । यदुक्तम्-
'अभिधेयेन सम्बन्धात् सादृश्यात् समवायतः ।
चै
वैपरीत्यात् क्रियायोगात् लक्षणा पञ्चधा मता'
-
अभि
ऽभिधेयस्य स्रोतसो घोषाधारतानुपपत्तेः मुख्यार्थबाधे योऽयं समीपसमीपिभावात्मा
सम्बन्धस्तदाश्रयणेन गङ्गाशब्दस्तटं लक्षयति । गङ्गात्वे एकार्थसमवेतपुण्यत्वमनोरम-
त्वशैत्यादिप्रतिपादनं व्यङ्ग्यं प्रयोजनम् । न हि तत्पुण्यत्वादि गङ्गातट इत्यादिशब्दा-
न्तरैः स्
र्थस्य सास्नादिम
मान्यादिगुणयुक्तो वाहीको लक्ष्यते ।
साध्यवसानायां सर्वथाऽभेदप्रतिपत्तिः । समवायात्साहचर्या
न्ती
पुरुषा लक्ष्यन्ते । प्रयोजनं तु रौद्रत्वादीनां सातिशयानां प्रतिपादनम्। वैपरीत्या
-