2023-04-20 12:11:50 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
काव्यकल्पलतावृत्तिः ।
३१
कवि
सख्युः सम्बन्धे यथा-
सख्युः सखिप्रभृतयः
3
सखिवाचकाच्छब्दात्परे सखिसमानार्थास्तद्वतां सखिवत नामाहुः । यथा-
श्रीकण्ठस्य सखा श्रीकण्ठसखः कुबेरः, मधुसखः कामः । प्रभृतिग्रहणात्मुहृदादयो
गृह्यन्ते ।
श्रीकण्ठ इति ।
वाह्यवाहकसम्बन्धे यथा-
-
वाह्याद्यानासनप्रायाः ।
वाह्यवाचिनः शब्दात् परे
यानाद
यथा -
यथा--वृषया
वृषगामी वृषवाहन इत्यादयोऽपि । कविरू
कुबेरः तथा नरगामी नरयान इत्यादि ।
ज्ञातेयसम्बन्धे यथा-
ज्ञातेः
ज्ञा
हुः । स्वस्
यमुना, हिमवद्दुहिता गौरी, चन्द्रात्मजो बुधः, गदाग्रज, इन्द्रावरजश्
हि यमुनादीनां भ्रात्रादिज्ञातय इति रूढिः । संकाशशब्दात् सोदरादयो गृह्यन्ते ।
यथा कालिन्दीसोदरो यमः । कविरू
तथा शनिस्वसापि ।
आश्रयाश्रयिभावसम्बन्धे यथा-
श्रा
आश्रयतः सदनाख्याः सद्वासिशयप्रकाराश्च ॥ ८ ॥
आश्रयो नियासः त
माश्रयवतामाश्रितानां नामाहुः । यथा
शब्दोऽकारान्तोऽप्यस्ति-इति ।
देवाः । द्यौः स्वर्गः स च तेषामाश्रय इति रूढिः । कवि
स
द्युसद्मानस्तथा भूमिस
वध्यवधकभावसम्बन्धे यथा-
वध्याद् भिजिद्धातिद्वेषिध्रुङ्ध्वंसिशासन
अप्यन्तकारिसूदनदर्पच्छि
वघ्यो घात्यस्तंद्वाचि
-
नामाहुः । यथा
पुरान्तकारी पुरसूदनः पुरदर्पच्छित् पुरदमनः पुरदारो पुरमथनः शिवः, तस्य हि पुरो