kāvyakalpalatāvṛttiḥ śrīamaracandrayatinirmitā arisiṃhakṛtasūtrasahitā /16

स्तबक: २ ]
 
काव्यकल्पलतावृत्तिः ।
 
बाला बालया बालाभ्यां याम्बालाभिः प्रतिवासरम् ॥
बालायें
 
बालायै वरबालाभ्यां बालाभ्यस्तदनन्तरम् ।

बालाया वरबालाभ्यां बालाभ्योऽपि निरन्तरम् ॥

 
बालाया बालयोर्नित्यं बालानां विभ्रमस्पृशाम् ।

बालायां बालयोरेव बालासु सकलास्वपि ॥
 

 
त्यादिशब्दैर्यथा-
-
 
करोति कुरुते नित्यं यन्ते कुर्वन्ति करोषि किम्
।
कुरुथः कुरुथ स्पष्टं करोमि वितनोमि च ॥
कुत्रः
 
कुर्वः कुर्मो वयं कार्यं कुरुते कार्यमुत्तमः ।

कुर्वाते कुर्वते देवाः कुरुषे त्वं रुषोज्झितः ॥
कुर्बा
 
कुर्वाथे कुरुध्वे कुवेंर्वे कुर्वहे कुर्महे वयम् ॥

 
एयंवं सर्वकालविभक्तिषु । कर्तृकर्मादिशब्दैर्यथा-
कटं -
 
कटङ्करोति दत्तोऽयं यन्तृणैर्दन्त्ते द्विजाय गाम् ।

वृक्षात्पतन्ति पर्णानि राज्ञो धर्मे दृढा मतिः ॥

 
स्यादिविभक्तिविशेष जैर्यथा-
-
 
-
 
प्रविशन्ति पुरे कुन्ता हे शिष्य परठ सर्वदा ।

मातरं मातुरस्मार्थीतषीन् मातुरध्येति मातरम् ॥
स्
 
त्यादिविभक्तिविशेष जैर्यथा-
-
 
-
 
स्म पुराधीयते तेनेति ह स्म कथयत्यदः ।

वसन्तीह पुरा छात्रा राघवो भापषते तदा ॥

 
ऊपुरनषुरत्र पुरा छात्रा बभाषे राघवस्तदा ।

पुराऽवसन्निह च्छात्रास्तदाऽभाषत राघवः ॥
पुराऽवात्सरिह च्छात्रास्तदाऽभाषिष्ट राघवः ।
॥
 
पुराऽवात्सुरिह च्छात्रास्तदाऽभाषिष्ट राघवः ।
यावद् भुङ्क्केते पुरा भुङ्क्तते पुरा श्वो भुङ्क्त इत्यपि ॥
 

 
समाससंश्रितैर्यथा-
-
 
नीलोत्पलं जरद्धस्ती केवलान्नं नवोदकम् ।

पञ्चपूली सुखप्राप्तो गोहिततं ग्रामनिर्गतः ॥

 
आरूढवानरो वृक्षः पलाशधवपिप्पलाः ।

पीतच्छन्नोत्रोपानहं स्यादुपकुम्भमधिस्त्रि च ॥
 
ना
 
नवममाला शब्दैर्यथा --
 
--
 
धात्री वसुन्धरा भूमिः काननं विपिनं वनम् ।

राजा पृथ्वीपतिर्भूपः समुद्रोऽम्बुधिवारिधी ॥
 

 
यौगिकशब्दैर्यथा -
 
--
 
क्षितीशः क्षमापतिः क्षष्मापः क्षोणीनाथः क्षमा॑मापतिः ।

लक्ष्मीशः श्रीपतिः श्रीपः स्वर्नाथः स्वर्गनायकः ॥