2023-04-12 04:24:19 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
स्तबक: २ ]
काव्यकल्पलतावृत्तिः ।
बाला बालया बालाभ्यां बालाभिः प्रतिवासरम् ॥
बालायें वरबालाभ्यां बालाभ्यस्तदनन्तरम् ।
बालाया वरबालाभ्यां बालाभ्योऽपि निरन्तरम् ॥
बालाया बालयोर्नित्यं बालानां विभ्रमस्पृशाम् ।
बालायां बालयोरेव बालासु सकलास्वपि ॥
त्यादिशब्दैर्यथा-
करोति कुरुते नित्यं ते कुर्वन्ति करोषि किम्
कुरुथः कुरुथ स्पष्टं करोमि वितनोमिच ॥
कुत्रः कुर्मो वयं कार्यं कुरुते कार्यमुत्तमः ।
कुर्वाते कुते देवाः कुरुषे त्वं रुषोज्झितः ॥
कुर्बाथे कुरुध्वे कुवें कुर्वहे कुर्महे वयम् ॥
एयं सर्वकालविभक्तिषु । कर्तृकर्मादिशब्दैर्यथा-
कटं करोति दत्तोऽयं तृणैर्दन्ते द्विजाय गाम् ।
वृक्षात्पतन्ति पर्णानि राज्ञो धर्मे दृढा मतिः ॥
स्यादिविभक्तिविशेष जैर्यथा-
-
प्रविशन्ति पुरे कुन्ता हे शिष्य पर सर्वदा ।
मातरं मातुरस्मार्थीत मातुरध्येति मातरम् ॥
स्यादिविभक्तिविशेष जैर्यथा-
-
स्म पुराधीयते तेनेति ह स्म कथयत्यदः ।
वसन्तीह पुरा छात्रा राघवो भापते तदा ॥
ऊपुरन पुरा छात्रा बभाषे राघवस्तदा ।
पुराऽवसन्निह च्छात्रास्तदाऽभाषत राघवः ॥
पुराऽवात्सरिह च्छात्रास्तदाऽभाषिष्ट राघवः ।
यावद् भुङ्क्के पुरा भुङ्क्त पुरा श्वो भुङ्क्त इत्यपि ॥
समाससंश्रितैर्यथा-
नीलोत्पलं जरद्धस्ती केवलान्नं नवोदकम् ।
पञ्चपूली सुखप्राप्तो गोहित ग्रामनिर्गतः ॥
आरूढवानरो वृक्षः पलाशधवपिप्पलाः ।
पीतच्छन्नोपानहं स्यादुपकुम्भमधिस्त्रि च ॥
नाममाला शब्दैर्यथा --
धात्री वसुन्धरा भूमिः काननं विपिनं वनम् ।
राजा पृथ्वीपतिर्भूपः समुद्रोऽम्बुधिवारिधी ॥
यौगिकशब्दैर्यथा -
क्षितीशः क्षमापतिः क्षमापः क्षोणीनाथः क्षमा॑पतिः ।
लक्ष्मीशः श्रीपतिः श्रीपः स्वर्नाथः स्वर्गनायकः ॥
काव्यकल्पलतावृत्तिः ।
बाला बालया बालाभ्यां बालाभिः प्रतिवासरम् ॥
बालायें वरबालाभ्यां बालाभ्यस्तदनन्तरम् ।
बालाया वरबालाभ्यां बालाभ्योऽपि निरन्तरम् ॥
बालाया बालयोर्नित्यं बालानां विभ्रमस्पृशाम् ।
बालायां बालयोरेव बालासु सकलास्वपि ॥
त्यादिशब्दैर्यथा-
करोति कुरुते नित्यं ते कुर्वन्ति करोषि किम्
कुरुथः कुरुथ स्पष्टं करोमि वितनोमिच ॥
कुत्रः कुर्मो वयं कार्यं कुरुते कार्यमुत्तमः ।
कुर्वाते कुते देवाः कुरुषे त्वं रुषोज्झितः ॥
कुर्बाथे कुरुध्वे कुवें कुर्वहे कुर्महे वयम् ॥
एयं सर्वकालविभक्तिषु । कर्तृकर्मादिशब्दैर्यथा-
कटं करोति दत्तोऽयं तृणैर्दन्ते द्विजाय गाम् ।
वृक्षात्पतन्ति पर्णानि राज्ञो धर्मे दृढा मतिः ॥
स्यादिविभक्तिविशेष जैर्यथा-
-
प्रविशन्ति पुरे कुन्ता हे शिष्य पर सर्वदा ।
मातरं मातुरस्मार्थीत मातुरध्येति मातरम् ॥
स्यादिविभक्तिविशेष जैर्यथा-
-
स्म पुराधीयते तेनेति ह स्म कथयत्यदः ।
वसन्तीह पुरा छात्रा राघवो भापते तदा ॥
ऊपुरन पुरा छात्रा बभाषे राघवस्तदा ।
पुराऽवसन्निह च्छात्रास्तदाऽभाषत राघवः ॥
पुराऽवात्सरिह च्छात्रास्तदाऽभाषिष्ट राघवः ।
यावद् भुङ्क्के पुरा भुङ्क्त पुरा श्वो भुङ्क्त इत्यपि ॥
समाससंश्रितैर्यथा-
नीलोत्पलं जरद्धस्ती केवलान्नं नवोदकम् ।
पञ्चपूली सुखप्राप्तो गोहित ग्रामनिर्गतः ॥
आरूढवानरो वृक्षः पलाशधवपिप्पलाः ।
पीतच्छन्नोपानहं स्यादुपकुम्भमधिस्त्रि च ॥
नाममाला शब्दैर्यथा --
धात्री वसुन्धरा भूमिः काननं विपिनं वनम् ।
राजा पृथ्वीपतिर्भूपः समुद्रोऽम्बुधिवारिधी ॥
यौगिकशब्दैर्यथा -
क्षितीशः क्षमापतिः क्षमापः क्षोणीनाथः क्षमा॑पतिः ।
लक्ष्मीशः श्रीपतिः श्रीपः स्वर्नाथः स्वर्गनायकः ॥