2023-04-12 04:24:47 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
११४
लिङ्गा रोप्या भवन्ति । यथा -
अमरचन्द्रयतिकृता-
सन्धाविस्तारपाथोधिविधुरेप क्षमापतिः ।
विद्याप्रसरवृक्षाब्दः प्रज्ञोत्कर्षनभोरविः ॥
―
एतचतुर्विधानामपि द्विपङ्किरूपकं भवति । प्रथमं भेद्यं द्विपङ्गिरूपकं यथा-
प्रतिज्ञावाहिनीपूरपरिष्कृतरिपुद्रुमः ।
इदमपि रूपकं वैपरीत्येन यथा-
द्वेषिवृक्षपरिष्ठाविप्रतिज्ञावाहिनीरयः ॥
प्रतिज्ञाचन्द्रिकापुरम्लानवैरिमुखाम्बुजः ।
द्वेषिवक्त्राम्बुजद्रोहिप्रतिज्ञाचन्द्रिकारयः ॥
शौर्यदावानलपुष्टद्वेषिकीर्तिलतादवः ।
द्वेषिकीर्तिलताद्रोहिशौर्यंदावहुताशनः ॥
धैर्यसूर्य परिम्लान
वैरिकैरवकाननः ।
वैरिकैरवकान्तारग्लानिकृद्धैर्यभास्करः ॥
शमस्त्रोतस्विनीपूरशान्तक्रोध हुताशनः ।
क्रोधदावानलच्छे दिश्रमस्रोतस्विनीरयः ॥
कलाकादम्बिनीशान्तद्विपत्तेजोहुताशनः ।
द्विषत्तेजोदवच्छेदिकलाकादम्बिनीभरः ॥
विद्या स्त्रोतस्विनीवाहभिन्नवा दिमहीरुहः ।
वादिभूरुह विद्रोहिविद्याकूलङ्कषारयः ॥
अथ द्विपङ्किस्तोष्यरूपकं यथा-
-
कलाकमलिनीबोधशमवासरनायकः ।
इदमपि वैपरोत्येन यथा-
शमभास्कर विस्मेरकलाकमलिनीवनः ॥
कालाकादम्बिनीलीलावृत्त्यर्जुनमनः शिखी ।
जनस्वान्त शिखिक्रीडाकलाकादम्बिनीभरः ॥
उल्लासिसत्यजीमूतप्रीतविष्टपचातकः ।
लोलचातकसंप्रीतिकरसत्यपयोधरः ॥
त्रिवेकरजनीनाथसंवर्धितशमाम्बुधिः ।
शमसागर विस्तारविवेकरजनीकरः ॥
अथ द्विपडूयाघाररूपकं यथा-
[ प्रतानः
गुणहं समनोहारिप्रतिज्ञावाहिनीरयः ।
कीर्तिध्वजाबलम्राजिमानमत्तमतङ्गजः ॥
यशोमौक्तिक विस्तारितारदानपयोनिधिः ।
सत्कीर्तिनर्मदा नाजिधैर्य बिन्ध्यमहीधरः ।
लिङ्गा रोप्या भवन्ति । यथा -
अमरचन्द्रयतिकृता-
सन्धाविस्तारपाथोधिविधुरेप क्षमापतिः ।
विद्याप्रसरवृक्षाब्दः प्रज्ञोत्कर्षनभोरविः ॥
―
एतचतुर्विधानामपि द्विपङ्किरूपकं भवति । प्रथमं भेद्यं द्विपङ्गिरूपकं यथा-
प्रतिज्ञावाहिनीपूरपरिष्कृतरिपुद्रुमः ।
इदमपि रूपकं वैपरीत्येन यथा-
द्वेषिवृक्षपरिष्ठाविप्रतिज्ञावाहिनीरयः ॥
प्रतिज्ञाचन्द्रिकापुरम्लानवैरिमुखाम्बुजः ।
द्वेषिवक्त्राम्बुजद्रोहिप्रतिज्ञाचन्द्रिकारयः ॥
शौर्यदावानलपुष्टद्वेषिकीर्तिलतादवः ।
द्वेषिकीर्तिलताद्रोहिशौर्यंदावहुताशनः ॥
धैर्यसूर्य परिम्लान
वैरिकैरवकाननः ।
वैरिकैरवकान्तारग्लानिकृद्धैर्यभास्करः ॥
शमस्त्रोतस्विनीपूरशान्तक्रोध हुताशनः ।
क्रोधदावानलच्छे दिश्रमस्रोतस्विनीरयः ॥
कलाकादम्बिनीशान्तद्विपत्तेजोहुताशनः ।
द्विषत्तेजोदवच्छेदिकलाकादम्बिनीभरः ॥
विद्या स्त्रोतस्विनीवाहभिन्नवा दिमहीरुहः ।
वादिभूरुह विद्रोहिविद्याकूलङ्कषारयः ॥
अथ द्विपङ्किस्तोष्यरूपकं यथा-
-
कलाकमलिनीबोधशमवासरनायकः ।
इदमपि वैपरोत्येन यथा-
शमभास्कर विस्मेरकलाकमलिनीवनः ॥
कालाकादम्बिनीलीलावृत्त्यर्जुनमनः शिखी ।
जनस्वान्त शिखिक्रीडाकलाकादम्बिनीभरः ॥
उल्लासिसत्यजीमूतप्रीतविष्टपचातकः ।
लोलचातकसंप्रीतिकरसत्यपयोधरः ॥
त्रिवेकरजनीनाथसंवर्धितशमाम्बुधिः ।
शमसागर विस्तारविवेकरजनीकरः ॥
अथ द्विपडूयाघाररूपकं यथा-
[ प्रतानः
गुणहं समनोहारिप्रतिज्ञावाहिनीरयः ।
कीर्तिध्वजाबलम्राजिमानमत्तमतङ्गजः ॥
यशोमौक्तिक विस्तारितारदानपयोनिधिः ।
सत्कीर्तिनर्मदा नाजिधैर्य बिन्ध्यमहीधरः ।