2023-04-12 04:24:46 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
?૦૪
इत्यर्थः ।
अमरचन्द्र यतिकृता-
लुलितालकत्रल्लीभिर्भासते भामिनीमुखम् ।
लुललीनालिमालाभिर्नलिनी नलिनं यथा ॥
प्रफुलं पद्मिनीपद्मं प्रेङ्खन्त्षट्पदपङ्किभिः ।
कान्तामुखमिवाभाति विलोलालकवल्लिभिः ॥
[ प्रतान: ४
उपमावाचकानां विपर्ययाद्यथा-
मुखं भाति ययाम्भोजं भात्यम्बुजमिवाननम् ।
अम्भोजं वा मुखं भाति मुखं पद्मनिभं बभौ ॥
स्मिताम्भोजरुहृद्वक्त्रं स्मितपद्मद्विषन्मुखम् ।
मुखं पद्मप्रतिच्छन्दं मुखं स्मितसरोजवत ॥
मुखं कमलकल्पं तत्पद्मदेश्यं प्रियाननम् ।
पद्मदेशीयमास्यं ते भाति पद्ममुखी प्रिया ॥
पद्मन स्पर्धेते वक्त्रं पद्मं जयति ते मुखम् ।
मुखमम्भोरुहं द्वेष्टि मुखं पद्मानुकारकृत् ॥
मित्रीयति मुखं चन्द्रः पद्मीयत्यनिलो मुखे ।
परुहायते वक्त परुति तन्मुखम् ॥
आननं तव पूर्णेन्दुदशं पश्यामि कामिनि ।
पूर्णेन्दोरिव दर्शनं पूर्वे कर्णणि चोपमाने णम् । पूर्णेन्दुमिव दृष्ट्वेत्यर्थः ।
मुखं पूर्णेन्दुविद्योतं सदति द्योतते तव ॥
पूर्णेन्दुनेव विद्योतनं पूर्व कर्त्तरि च णम्, यथा पूर्णेन्दुना द्योत्यते तथा द्योत्त
gampa
इत्यादि ।
धर्माणां विपर्ययाद्यथा-
कलाभिः सकलाभिः स पूर्णेन्दुखि भासते ।
स मुर्द सहृदामिन्दुः कुमुदानामिवाकरोत् ॥
स चकार चकोराणा मिवेन्दुर्मुदमधिनाम् ।
भूमीन्द्रोऽभूषयद् भूमिं तमीमिव तमीपतिः ॥
तोष्यभेद्याधाराधेयभेदभिन्ना तथोपमा ॥ ३५ ॥
तोष्यभेदा यथा-
--
स सखीन् तोषयामास चक्रानिव दिवाकरः ।
स द्विषः शोषयामास पङ्कानिव पतिस्त्विषाम् ॥
अशोभिष्ट स भूपृष्ठे नभसीव नभोमणिः ।
'कलानां निलयः सोऽभूद्भासां भासां विभुर्यथा ॥
---
COFF
;.
तोष्यादिप्रपञ्चनं रूपकाभ्यासे करिष्यते । एवं लुतोपमा मालोपमा - रसनोप्रमा-
उत्पाद्योपमा कल्पितोपमा ज्ञेयाः ॥
उपमेयोपमाधास्तु यथालक्षणमभ्यसेत् ।
इत्यर्थः ।
अमरचन्द्र यतिकृता-
लुलितालकत्रल्लीभिर्भासते भामिनीमुखम् ।
लुललीनालिमालाभिर्नलिनी नलिनं यथा ॥
प्रफुलं पद्मिनीपद्मं प्रेङ्खन्त्षट्पदपङ्किभिः ।
कान्तामुखमिवाभाति विलोलालकवल्लिभिः ॥
[ प्रतान: ४
उपमावाचकानां विपर्ययाद्यथा-
मुखं भाति ययाम्भोजं भात्यम्बुजमिवाननम् ।
अम्भोजं वा मुखं भाति मुखं पद्मनिभं बभौ ॥
स्मिताम्भोजरुहृद्वक्त्रं स्मितपद्मद्विषन्मुखम् ।
मुखं पद्मप्रतिच्छन्दं मुखं स्मितसरोजवत ॥
मुखं कमलकल्पं तत्पद्मदेश्यं प्रियाननम् ।
पद्मदेशीयमास्यं ते भाति पद्ममुखी प्रिया ॥
पद्मन स्पर्धेते वक्त्रं पद्मं जयति ते मुखम् ।
मुखमम्भोरुहं द्वेष्टि मुखं पद्मानुकारकृत् ॥
मित्रीयति मुखं चन्द्रः पद्मीयत्यनिलो मुखे ।
परुहायते वक्त परुति तन्मुखम् ॥
आननं तव पूर्णेन्दुदशं पश्यामि कामिनि ।
पूर्णेन्दोरिव दर्शनं पूर्वे कर्णणि चोपमाने णम् । पूर्णेन्दुमिव दृष्ट्वेत्यर्थः ।
मुखं पूर्णेन्दुविद्योतं सदति द्योतते तव ॥
पूर्णेन्दुनेव विद्योतनं पूर्व कर्त्तरि च णम्, यथा पूर्णेन्दुना द्योत्यते तथा द्योत्त
gampa
इत्यादि ।
धर्माणां विपर्ययाद्यथा-
कलाभिः सकलाभिः स पूर्णेन्दुखि भासते ।
स मुर्द सहृदामिन्दुः कुमुदानामिवाकरोत् ॥
स चकार चकोराणा मिवेन्दुर्मुदमधिनाम् ।
भूमीन्द्रोऽभूषयद् भूमिं तमीमिव तमीपतिः ॥
तोष्यभेद्याधाराधेयभेदभिन्ना तथोपमा ॥ ३५ ॥
तोष्यभेदा यथा-
--
स सखीन् तोषयामास चक्रानिव दिवाकरः ।
स द्विषः शोषयामास पङ्कानिव पतिस्त्विषाम् ॥
अशोभिष्ट स भूपृष्ठे नभसीव नभोमणिः ।
'कलानां निलयः सोऽभूद्भासां भासां विभुर्यथा ॥
---
COFF
;.
तोष्यादिप्रपञ्चनं रूपकाभ्यासे करिष्यते । एवं लुतोपमा मालोपमा - रसनोप्रमा-
उत्पाद्योपमा कल्पितोपमा ज्ञेयाः ॥
उपमेयोपमाधास्तु यथालक्षणमभ्यसेत् ।