2023-04-12 04:24:45 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
स्तबक: ५ ]
ते आननमिति सम्बन्धो गूढः ।
पादमूढे चतुर्थपादवर्णाः पादत्रये क्षेप्याः । यथा-
काव्यकल्पळतावृत्तिः ।
त्वं दोर्बलादरी देव सोबेकदरशंकुकृत् ।
त्वद्यशोऽरं मुदं दत्ते-
M
अत्र पादत्रये चतुर्थः पादो गुप्तः - 'कुमुदोदरसोदरम्' ॥ इति ।
द्वात्रिंशत्कोष्ठकेषु लोककरणविधिः-
१४ का० ऋ०
प्राक्कोष्टकेषु न श्लोकाः पूरणीया विचक्षणैः ।
केवलं प्रश्नवेलायां पादः कार्यो नवो नवः ॥ १८६ ॥
इति श्रीजिनदत्तसूरिशिष्यपण्डितवरश्रीमदमररचितायां काव्यकल्पलताक विशिक्षा-
वृत्तौ श्लेषसिद्धिप्रताने तृतीये चित्रस्तबकः पञ्चमः सम्पूर्णः ॥
सम्पूर्णश्च श्लेषसिद्धिप्रतानस्तृतीयः ॥
तत्र प्रागलङ्काराभ्यास:-
-
अथाऽर्थसिद्धिप्रतानः ।
उपमाद्यानलङ्कारानभ्यस्येदर्थसिद्धये ।
हृद्यं साधर्म्यमुपमा सोपमानोपमेययोः ॥ १ ॥
धर्मोपमावाचकयोधोक्तौ पूर्णा मता यथा ।
शशीवाऽऽस्थं मुदं दत्ते, लुप्तैकद्वित्रिलोपतः ॥ २ ॥
उपमानस्य लोपे तु रम्यं मुखमिवास्ति नः, ।
धर्मलोपे शशीवास्यं, लोपे धर्मोपमानयोः ॥ ३ ॥
कुसुमं मालतीतुल्यं न भृङ्गो लभते भ्रमन् ।
धर्मेबाद्युपमानानां लोपे हरिणलोचना ॥ ४ ॥
एकस्मिन्नुपमेये तु बहूपमानयोगतः ।
अभिन्ने वाऽथ भिन्ने वा धर्मे मालोपमा भवेत् ॥ ५ ॥
अनयेनेव नृपति, र्धाष्टयेंव कुलाङ्गना ।
कार्पण्येनेव कमला, कला गर्वेण दूष्यते ॥ ६ ॥
पीयूषमिव सुस्वादुर्भास्वानिव विबोधकृत् ।
ज्ञानीव तत्त्वनिष्णातः सतां वचनविस्तरः ॥ ७ ॥
यत्र यात्युपमानत्वमुपमेयं यथोत्तरम् ।
"
सा भिन्नेनाऽप्यभिन्नेन धर्मेण रसनोपमा ॥ ८ ॥
साधोधवत्तता विद्या, विद्यावदोषहत् क्रिया, ।
कियावत्प्रीतिकृद्वाणी, वाणीवरकीतिरुज्ज्वला ॥ ९ ॥
यस्यासीद्विमलं शास्त्रवद्विचं वित्तवन्मनः ।
मनोवदानं, दानवद्यशो, विश्वत्रयीमुदे ॥ १० ॥
ते आननमिति सम्बन्धो गूढः ।
पादमूढे चतुर्थपादवर्णाः पादत्रये क्षेप्याः । यथा-
काव्यकल्पळतावृत्तिः ।
त्वं दोर्बलादरी देव सोबेकदरशंकुकृत् ।
त्वद्यशोऽरं मुदं दत्ते-
M
अत्र पादत्रये चतुर्थः पादो गुप्तः - 'कुमुदोदरसोदरम्' ॥ इति ।
द्वात्रिंशत्कोष्ठकेषु लोककरणविधिः-
१४ का० ऋ०
प्राक्कोष्टकेषु न श्लोकाः पूरणीया विचक्षणैः ।
केवलं प्रश्नवेलायां पादः कार्यो नवो नवः ॥ १८६ ॥
इति श्रीजिनदत्तसूरिशिष्यपण्डितवरश्रीमदमररचितायां काव्यकल्पलताक विशिक्षा-
वृत्तौ श्लेषसिद्धिप्रताने तृतीये चित्रस्तबकः पञ्चमः सम्पूर्णः ॥
सम्पूर्णश्च श्लेषसिद्धिप्रतानस्तृतीयः ॥
तत्र प्रागलङ्काराभ्यास:-
-
अथाऽर्थसिद्धिप्रतानः ।
उपमाद्यानलङ्कारानभ्यस्येदर्थसिद्धये ।
हृद्यं साधर्म्यमुपमा सोपमानोपमेययोः ॥ १ ॥
धर्मोपमावाचकयोधोक्तौ पूर्णा मता यथा ।
शशीवाऽऽस्थं मुदं दत्ते, लुप्तैकद्वित्रिलोपतः ॥ २ ॥
उपमानस्य लोपे तु रम्यं मुखमिवास्ति नः, ।
धर्मलोपे शशीवास्यं, लोपे धर्मोपमानयोः ॥ ३ ॥
कुसुमं मालतीतुल्यं न भृङ्गो लभते भ्रमन् ।
धर्मेबाद्युपमानानां लोपे हरिणलोचना ॥ ४ ॥
एकस्मिन्नुपमेये तु बहूपमानयोगतः ।
अभिन्ने वाऽथ भिन्ने वा धर्मे मालोपमा भवेत् ॥ ५ ॥
अनयेनेव नृपति, र्धाष्टयेंव कुलाङ्गना ।
कार्पण्येनेव कमला, कला गर्वेण दूष्यते ॥ ६ ॥
पीयूषमिव सुस्वादुर्भास्वानिव विबोधकृत् ।
ज्ञानीव तत्त्वनिष्णातः सतां वचनविस्तरः ॥ ७ ॥
यत्र यात्युपमानत्वमुपमेयं यथोत्तरम् ।
"
सा भिन्नेनाऽप्यभिन्नेन धर्मेण रसनोपमा ॥ ८ ॥
साधोधवत्तता विद्या, विद्यावदोषहत् क्रिया, ।
कियावत्प्रीतिकृद्वाणी, वाणीवरकीतिरुज्ज्वला ॥ ९ ॥
यस्यासीद्विमलं शास्त्रवद्विचं वित्तवन्मनः ।
मनोवदानं, दानवद्यशो, विश्वत्रयीमुदे ॥ १० ॥