karṇāṭaka-saṅgīta-śabda-kośa /443

ಸಂಗೀತ ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ಕೋಶ
 
ಕೆಲವು ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಇದರ ಅಂಗಗಳು ಮೂರು ಲಘು ಮತ್ತು ಒಂದು ಅನುದ್ರುತ

ವೆಂದು ಹೇಳಿದೆ.
 

 
ಡೌಮ್ಯ-
ಈ ರಾಗವು ೩೨ನೆ ಮೇಳಕರ್ತರಾಗ ವರ್ಧನಿಯ ಒಂದು ಜನ್ಯರಾಗ,

ಸ ರಿ ಗ ಮ ಪ ದ ನಿ ಸ ಸ
 
ಆ .
 

ಸ ನಿ ದ ಪ ಮ ಗ ರಿ ಸ
 

 
ಡೌರೇಯಣಿ-
ಈ ರಾಗವು ೫೩ನೆ ಮೇಳಕರ್ತ ಗಮನ ಶ್ರಮದ ಒಂದು
 

ಜನ್ಯರಾಗ,
 
ಆ .
 
9 :
 
೪೩೭
 
ಸ ರಿ
 

ಸ ರಿಮ ದ ನಿ ಸ
 

ಸ ನಿ ದ ಮ ಗ ರಿ ಸ
 

 
ಡೌಲಿಕ-
ಈ ರಾಗವು ೧ನೆ ಮೇಳಕರ್ತ ಕನಕಾಂಗಿಯ ಒಂದು ಜನ್ಯರಾಗ,

ಸ ರಿ ಗ ಮ ಪ ನಿ ದ ಸ
 
.
 

ಸ ನಿ ದ ಮ ಗ ರಿ ಸ
 

 
ಡಂಕಾ-
ಇವು ಕುದುರೆಯ ಬೆನ್ನಿನ ಮೇಲೆ ಇರಿಸಿ ಹೊಡೆಯುವ ಕೋನಾ

ಕಾರವಾಗಿರುವ ಎರಡು ನಗಾರಿಗಳು. ಇದರ ಮಧ್ಯ ಗುಂಡಾಗಿರುವ ಬಳೆ

ಹಾಕಿರುತ್ತಾರೆ. ಕುದುರೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ಈ ನಗಾರಿಗಳನ್ನು ಬಾರಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಕುದುರೆಯನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅಲಂಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ದೇವಾಲಯಗಳ ಉತ್ಸವಗಳಲ್ಲಿ

ಈ ಕುದುರೆಯು ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.
 

 
ಡಿಂಡಿಮ-
ಇದು ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಉಕ್ತವಾಗಿರುವ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕಮದ್ದಲೆ.

ಇದು ಪರೈವಾದ್ಯದ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದೆ.
 

 
ಢ-
ಪೂರ್ವ, ಅರ್ಧನಾರೀಶ್ವರ, ವಿನಾಯಕ, ವಿಷ್ಟೇಶ ಇತ್ಯಾದಿ

ನಾನಾರ್ಥಗಳಿವೆ.
 

 
ಢಕ್ಕ-
ಇದು ಎರಡು ಮುಖಗಳಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಡೋಲಿನಂತಹ ವಾದ್ಯ.

ಸಂಗೀತ ರತ್ನಾಕರವೆಂಬ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಇದು ಉಕ್ತವಾಗಿದೆ.
 

 
ಢಾಲು-
ಇದು ದಶವಿಧ ಗಮಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಧ-(ನೋಡಿ-ಗಮಕಗಳು)
ಡೌಲಿ-.-
 
ಢೌಲಿ
ಎರಡು ಮುಖಗಳಿರುವ ಒಂದು ಅವನದ್ಧವಾದ್ಯ
 
ಡೇಂಕ-
 
ಢೇಂಕ
ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಗ್ರಾಮಾಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಿರುವ

ಒಂದು ಬಗೆಯ ಕಿನ್ನರಿ. ಇದರ ಎರಡು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಅನುರಣನಕ್ಕಾಗಿ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ

ಚಿಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
 
ಢಂ
 
ಢೇಂಕಿಕ-
ಪ್ರಾಚೀನ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಅಷ್ಟೋತ್ತರ ಶತತಾಳಗಳಲ್ಲಿ ಇದು

೬೦ನೆಯ ತಾಳ. ಇದರ ಅಂಗಗಳು. ಗುರು, ಲಘು ಮತ್ತು ಗುರು. ಇದರ ಒಂದಾ

ವರ್ತಕ್ಕೆ ೫ ಮಾತ್ರೆಗಳು ಅಧವಾ ೨೦ ಅಕ್ಷರ ಕಾಲ. ಈ ತಾಳದ ರಚನೆಯು

ರಗಣಕ್ಕೆ ಸಮನಾಗಿದೆ.