2023-06-25 23:30:30 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
ಸಂಗೀತ ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ಕೋಶ
ಹೆಸರುಂಟು.
ಗಾಂಧಾರವು
ಇದು ಏಳನೆ ಋಷಿಚಕ್ರದ ಮೂರನೆಯರಾಗ, ಇದಕ್ಕೆ ಧಾಲಿವರಾಳಿ ಎಂಬ
ರಾಗಾಂಗರಾಗ, ಶುದ್ಧ ರಿಷಭ, ಶುದ್ಧ ಗಾಂಧಾರ, ಪ್ರತಿಮದ್ಯಮ,
ಶುದ್ಧ ಧೈವತ ಮತ್ತು ಕಾಕಲಿನಿಷಾದವು ಈ ರಾಗದ ಸ್ವರಸ್ಥಾನಗಳು.
ಈ ರಾಗದ ಸ್ವರಸ್ಥಾನಗಳು, ಗಾಂಧಾರವು ಈ ರಾಗದ ಜೀವ ಮತ್ತು ಛಾಯಾಸ್ವರ,
ಷಡ್ಡವು ಗ್ರಹಾಂಶನ್ಯಾಸ, ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿರಸ ಪ್ರಧಾನವಾದ ರಾಗ,
ಕೋಟೀಶ್ವರ ಅಯ್ಯರ್ ಮತ್ತು ಬಾಲಮುರಳಿಕೃಷ್ಣ ಈ ರಾಗದಲ್ಲಿ ಕೃತಿಗಳನ್ನು
ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ನಾವಳಿ-ಈ ರಾಗವು ೩೯ನೆ ಮೇಳಕರ್ತ ರುಲವರಾಳಿಯ ಒಂದು
ಜನ್ಯರಾಗ,
ಸ ಗ ರಿ ಗ ಮ ಪ ದ ನಿ ದ ನಿ
ಸ ನಿ ದ ಪ ಮ ಗ ರಿ ಸ
p4
ರಂಪಟತಾಳ-ಮಧ್ಯಯುಗದ ಸಂಗೀತ ಶಾಸ್ತ್ರಗ್ರಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಆದಿತಾಳಕ್ಕೆ
ಈ ಹೆಸರನ್ನು ಹೇಳಿದೆ. ಆದಿತಾಳವನ್ನು ತಿರುಗು ಮಾಡಿದರೆ ರೋಂಪಟತಾಳ
ವಾಗುತ್ತದೆ. ಕಥಕಳಿ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ಛಂಪಟವೆಂದು ಹೆಸರು.
ರೈಂಬಕ-ಕತ್ತಿನ ನರಗಳು ಉಬ್ಬಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಕಷ್ಟ ಪಟ್ಟು ಹಾಡುವ
ಗಾಯಕ. ಇದು ಗಾಯಕನ ದೋಷಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಧ.
ಮಾರ್ ಬಂಗಾಳದ ಒಂದು ವಿಧವಾದ ಜನಪದಗೀತೆ,
ರರ-ಇದು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಕುಮಾವ್ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ
ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿರುವ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಜನಪದ ನೃತ್ಯ ಇದರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಗಳ
ಸ್ತ್ರೀ ಪುರುಷರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ ಅವರು ವರ್ತುಲಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಕುಣಿಯುತ್ತಾರೆ.
ಟ-ಕಾಪಾಲೀ, ಪೃಥ್ವಿ, ವೈಷ್ಣವೀ, ವಾರುಣೀ ಇತ್ಯಾದಿ ನಾನಾರ್ಥಗಳಿವೆ.
ಟಕ್ಕರಾಗ-ಇದು ಪುರಾತನ ತಮಿಳು ಸಂಗೀತದ ಒಂದು ಪಣ್ (ರಾಗ)
ಇದು ಈಗಿನ ಕಾಂಭೋಜಿರಾಗಕ್ಕೆ ಸಮನಾದುದು.
ಟಕ್ಕಾ-ಈ ರಾಗವು ೧೫ನೆ ಮೇಳಕರ್ತ ಮಾಯಾಮಾಳವಗೌಳದ ಒಂದು
ಜನ್ಯರಾಗ,
ಆ
ಸ ರಿ ಗ ಮ ಗ ಗ ಮ ದ ನಿ ಸ
ಸ ನಿ ಪ ಮ ಗ ಮ ಸ ರಿ ಗ ಸ
ಟಾದಿನವ-ಪೂರ್ವೀಕರು ೭೨ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಕಂಡು
ಹಿಡಿಯಲು ಕಟಪಯಾದಿ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ಸೂತ್ರವು ವರರುಚಿಯ
ಸೂತ್ರ. ಟಾದಿನವ ಎಂದರೆ ಟ ಇಂದ ಒಂಭತ್ತು ಅಕ್ಷರಗಳು-ಟ ಠ ಡ ಢ ಣ
ತ ದ ದ ಧ.
28
ಹೆಸರುಂಟು.
ಗಾಂಧಾರವು
ಇದು ಏಳನೆ ಋಷಿಚಕ್ರದ ಮೂರನೆಯರಾಗ, ಇದಕ್ಕೆ ಧಾಲಿವರಾಳಿ ಎಂಬ
ರಾಗಾಂಗರಾಗ, ಶುದ್ಧ ರಿಷಭ, ಶುದ್ಧ ಗಾಂಧಾರ, ಪ್ರತಿಮದ್ಯಮ,
ಶುದ್ಧ ಧೈವತ ಮತ್ತು ಕಾಕಲಿನಿಷಾದವು ಈ ರಾಗದ ಸ್ವರಸ್ಥಾನಗಳು.
ಈ ರಾಗದ ಸ್ವರಸ್ಥಾನಗಳು, ಗಾಂಧಾರವು ಈ ರಾಗದ ಜೀವ ಮತ್ತು ಛಾಯಾಸ್ವರ,
ಷಡ್ಡವು ಗ್ರಹಾಂಶನ್ಯಾಸ, ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿರಸ ಪ್ರಧಾನವಾದ ರಾಗ,
ಕೋಟೀಶ್ವರ ಅಯ್ಯರ್ ಮತ್ತು ಬಾಲಮುರಳಿಕೃಷ್ಣ ಈ ರಾಗದಲ್ಲಿ ಕೃತಿಗಳನ್ನು
ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ನಾವಳಿ-ಈ ರಾಗವು ೩೯ನೆ ಮೇಳಕರ್ತ ರುಲವರಾಳಿಯ ಒಂದು
ಜನ್ಯರಾಗ,
ಸ ಗ ರಿ ಗ ಮ ಪ ದ ನಿ ದ ನಿ
ಸ ನಿ ದ ಪ ಮ ಗ ರಿ ಸ
p4
ರಂಪಟತಾಳ-ಮಧ್ಯಯುಗದ ಸಂಗೀತ ಶಾಸ್ತ್ರಗ್ರಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಆದಿತಾಳಕ್ಕೆ
ಈ ಹೆಸರನ್ನು ಹೇಳಿದೆ. ಆದಿತಾಳವನ್ನು ತಿರುಗು ಮಾಡಿದರೆ ರೋಂಪಟತಾಳ
ವಾಗುತ್ತದೆ. ಕಥಕಳಿ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ಛಂಪಟವೆಂದು ಹೆಸರು.
ರೈಂಬಕ-ಕತ್ತಿನ ನರಗಳು ಉಬ್ಬಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಕಷ್ಟ ಪಟ್ಟು ಹಾಡುವ
ಗಾಯಕ. ಇದು ಗಾಯಕನ ದೋಷಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಧ.
ಮಾರ್ ಬಂಗಾಳದ ಒಂದು ವಿಧವಾದ ಜನಪದಗೀತೆ,
ರರ-ಇದು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಕುಮಾವ್ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ
ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿರುವ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಜನಪದ ನೃತ್ಯ ಇದರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಗಳ
ಸ್ತ್ರೀ ಪುರುಷರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ ಅವರು ವರ್ತುಲಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಕುಣಿಯುತ್ತಾರೆ.
ಟ-ಕಾಪಾಲೀ, ಪೃಥ್ವಿ, ವೈಷ್ಣವೀ, ವಾರುಣೀ ಇತ್ಯಾದಿ ನಾನಾರ್ಥಗಳಿವೆ.
ಟಕ್ಕರಾಗ-ಇದು ಪುರಾತನ ತಮಿಳು ಸಂಗೀತದ ಒಂದು ಪಣ್ (ರಾಗ)
ಇದು ಈಗಿನ ಕಾಂಭೋಜಿರಾಗಕ್ಕೆ ಸಮನಾದುದು.
ಟಕ್ಕಾ-ಈ ರಾಗವು ೧೫ನೆ ಮೇಳಕರ್ತ ಮಾಯಾಮಾಳವಗೌಳದ ಒಂದು
ಜನ್ಯರಾಗ,
ಆ
ಸ ರಿ ಗ ಮ ಗ ಗ ಮ ದ ನಿ ಸ
ಸ ನಿ ಪ ಮ ಗ ಮ ಸ ರಿ ಗ ಸ
ಟಾದಿನವ-ಪೂರ್ವೀಕರು ೭೨ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಕಂಡು
ಹಿಡಿಯಲು ಕಟಪಯಾದಿ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ಸೂತ್ರವು ವರರುಚಿಯ
ಸೂತ್ರ. ಟಾದಿನವ ಎಂದರೆ ಟ ಇಂದ ಒಂಭತ್ತು ಅಕ್ಷರಗಳು-ಟ ಠ ಡ ಢ ಣ
ತ ದ ದ ಧ.
28