2023-06-25 23:30:24 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
ಸಂಗೀತ ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ಕೋಶ
ಗಾನ ಕಾಲವನ್ನನುಸರಿಸುವ ರಾಗಗಳು ರಾಗಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ
ರಾಗಗಳು, ಸಂಧ್ಯಾಕಾಲದ ರಾಗಗಳು, ಪೂರ್ವ ಸೂರ್ಯೋದಯ ರಾಗಗಳೆಂಬ
ಮೂರು ಬಗೆಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಉದಾ : ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕರಾಗ
೪೦೦
ಶಂಕರಾಭರಣ, ಬಿಲಹರಿ
ಸಂಧ್ಯಾ ಕಾಲದರಾಗ
ಪ್ರಾತಃಕಾಲದ ರಾಗ
ಪೂರ್ವಿಕಲ್ಯಾಣಿ, ಕಾನಡ
ಅಪರಾಹ್ನದರಾಗ
ರೇವಗುಪ್ತಿ, ಮಾಯಾಮಾಳವಗೌಳ
ಮಧ್ಯಮಾವತಿ, ಅಸಾವೇರಿ
ಮೂರ್ಛನ ಕಾರಕ ಜನ್ಮರಾಗ-ಗ್ರಹಭೇದದಿಂದ ನೂತವರಾಗಗಳುಂಟಾ
ಗುವ ರಾಗ. ಉದಾ : ಮೋಹನ.
-
-
ಕೆಲವು ರಾಗಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಭೇದಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾ : ವಿಜಯ ಶ್ರೀ
ಇಂತಹ ರಾಗಗಳು ಅಮೂರ್ಛನ ಕಾರಕ ಜನ್ಯರಾಗಗಳು.
ಆ
ಮಿತ್ರರಾಗಗಳು ರಾಗದ ಹೆಸರಿನ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಶಬ್ದ ಸಾಮ್ಯವು ಕಂಡು
ಬಂದರೆ ಆ ರಾಗಗಳನ್ನು ಮಿತ್ರ ರಾಗಗಳೆಂದು ಹೇಳುವುದು ಪದ್ಧತಿ. ಉದಾ-ಸಿಂಧು
ರಾಮಕ್ರಿಯ, ಗುಂಡಕ್ರಿಯ ಇತ್ಯಾದಿ ಆದರೆ ಜನಕ-ಜನ್ಯರಾಗಗಳು ಸುವ್ಯಸ್ಥಿತವಾದ
ಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟ ಮೇಲೆ ಮಿತ್ರರಾಗಗಳೆಂಬದು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿಲ್ಲ
ಜನಾವರಾಳಿ-ಈ ರಾಗವು ೧೫ನೆ ಮೇಳಕರ್ತ ಮಾಯಾಮಾಳವ ಗೌಳದ
ಒಂದು ಜನ್ಯರಾಗ.
ಸ ಗ ರಿ ಗ ಮ ದ ನಿ ಸ ಸ
ಸ ನಿ ದ ಪ ಮ ಗ ಮ ರಿ ಗ ಮ ರಿ ಸ
ಜನಸಮೋದಿನಿ-ಈ ರಾಗವು ೨೮ನೆ ಮೇಳಕರ್ತ ಹರಿಕಾಂಭೋಜಿಯ
ಒಂದು ಜನ್ಯರಾಗ,
ಸ ರಿ ಗ ಪ ದ ನಿ ಸ
ಸ ನಿ ದ ಪ ಗ ರಿ ಸ
ಜಮಿಡಿಕ-ಇದು ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ಒಂದು ಗ್ರಾಮಾಣ ಅವನದ್ಧವಾದ್ಯ
೯ ಅಂಗುಲ ಉದ್ದ, ೬ ಅಂಗುಲ ಅಗಲ, ೧/೨ ಅಂಗುಲ ಮಂದವಿರುವ
ಮರದಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಹೊಳವಿನ ಕೆಳಮುಖದ ಮೇಲೆ ಜಿಂಕೆಯ
ಮುಚ್ಚಳಿಕೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿದೆ. ಈ ಚರ್ಮದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ರಂಧ್ರವಿದೆ.
ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಿಡಿ ಅಥವಾ ಕಡ್ಡಿಗೆ ೧೫ ಅಂಗುಲವುದ್ದವಿರುವ ನರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿದೆ.
ಈ ನರವನ್ನು ಒಂದು ನಾಣ್ಯದ ಸಣ್ಣ ರಂಧ್ರದ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಚರ್ಮದ ರಂಧ್ರದ
ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗಿಸಿ, ಅದರ ಮತ್ತೊಂದು ತುದಿಯನ್ನು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಮರದ
ತುಂಡಿಗೆ ಕಟ್ಟಿದೆ. ಈ ತುಂಡನ್ನು ಹಿಡಿದು ಕೊಂಡಾಗ ಅದು ಹೊಳವಿನ
ಮೇಲ್ಬಾಗದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಅಂಗುಲ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಮರದ ತುಂಡು, ನಾಣ್ಯ
ಹಲಸಿನ
ಚರ್ಮದ
ಗಾನ ಕಾಲವನ್ನನುಸರಿಸುವ ರಾಗಗಳು ರಾಗಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ
ರಾಗಗಳು, ಸಂಧ್ಯಾಕಾಲದ ರಾಗಗಳು, ಪೂರ್ವ ಸೂರ್ಯೋದಯ ರಾಗಗಳೆಂಬ
ಮೂರು ಬಗೆಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಉದಾ : ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕರಾಗ
೪೦೦
ಶಂಕರಾಭರಣ, ಬಿಲಹರಿ
ಸಂಧ್ಯಾ ಕಾಲದರಾಗ
ಪ್ರಾತಃಕಾಲದ ರಾಗ
ಪೂರ್ವಿಕಲ್ಯಾಣಿ, ಕಾನಡ
ಅಪರಾಹ್ನದರಾಗ
ರೇವಗುಪ್ತಿ, ಮಾಯಾಮಾಳವಗೌಳ
ಮಧ್ಯಮಾವತಿ, ಅಸಾವೇರಿ
ಮೂರ್ಛನ ಕಾರಕ ಜನ್ಮರಾಗ-ಗ್ರಹಭೇದದಿಂದ ನೂತವರಾಗಗಳುಂಟಾ
ಗುವ ರಾಗ. ಉದಾ : ಮೋಹನ.
-
-
ಕೆಲವು ರಾಗಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಭೇದಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾ : ವಿಜಯ ಶ್ರೀ
ಇಂತಹ ರಾಗಗಳು ಅಮೂರ್ಛನ ಕಾರಕ ಜನ್ಯರಾಗಗಳು.
ಆ
ಮಿತ್ರರಾಗಗಳು ರಾಗದ ಹೆಸರಿನ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಶಬ್ದ ಸಾಮ್ಯವು ಕಂಡು
ಬಂದರೆ ಆ ರಾಗಗಳನ್ನು ಮಿತ್ರ ರಾಗಗಳೆಂದು ಹೇಳುವುದು ಪದ್ಧತಿ. ಉದಾ-ಸಿಂಧು
ರಾಮಕ್ರಿಯ, ಗುಂಡಕ್ರಿಯ ಇತ್ಯಾದಿ ಆದರೆ ಜನಕ-ಜನ್ಯರಾಗಗಳು ಸುವ್ಯಸ್ಥಿತವಾದ
ಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟ ಮೇಲೆ ಮಿತ್ರರಾಗಗಳೆಂಬದು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿಲ್ಲ
ಜನಾವರಾಳಿ-ಈ ರಾಗವು ೧೫ನೆ ಮೇಳಕರ್ತ ಮಾಯಾಮಾಳವ ಗೌಳದ
ಒಂದು ಜನ್ಯರಾಗ.
ಸ ಗ ರಿ ಗ ಮ ದ ನಿ ಸ ಸ
ಸ ನಿ ದ ಪ ಮ ಗ ಮ ರಿ ಗ ಮ ರಿ ಸ
ಜನಸಮೋದಿನಿ-ಈ ರಾಗವು ೨೮ನೆ ಮೇಳಕರ್ತ ಹರಿಕಾಂಭೋಜಿಯ
ಒಂದು ಜನ್ಯರಾಗ,
ಸ ರಿ ಗ ಪ ದ ನಿ ಸ
ಸ ನಿ ದ ಪ ಗ ರಿ ಸ
ಜಮಿಡಿಕ-ಇದು ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ಒಂದು ಗ್ರಾಮಾಣ ಅವನದ್ಧವಾದ್ಯ
೯ ಅಂಗುಲ ಉದ್ದ, ೬ ಅಂಗುಲ ಅಗಲ, ೧/೨ ಅಂಗುಲ ಮಂದವಿರುವ
ಮರದಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಹೊಳವಿನ ಕೆಳಮುಖದ ಮೇಲೆ ಜಿಂಕೆಯ
ಮುಚ್ಚಳಿಕೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿದೆ. ಈ ಚರ್ಮದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ರಂಧ್ರವಿದೆ.
ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಿಡಿ ಅಥವಾ ಕಡ್ಡಿಗೆ ೧೫ ಅಂಗುಲವುದ್ದವಿರುವ ನರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿದೆ.
ಈ ನರವನ್ನು ಒಂದು ನಾಣ್ಯದ ಸಣ್ಣ ರಂಧ್ರದ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಚರ್ಮದ ರಂಧ್ರದ
ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗಿಸಿ, ಅದರ ಮತ್ತೊಂದು ತುದಿಯನ್ನು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಮರದ
ತುಂಡಿಗೆ ಕಟ್ಟಿದೆ. ಈ ತುಂಡನ್ನು ಹಿಡಿದು ಕೊಂಡಾಗ ಅದು ಹೊಳವಿನ
ಮೇಲ್ಬಾಗದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಅಂಗುಲ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಮರದ ತುಂಡು, ನಾಣ್ಯ
ಹಲಸಿನ
ಚರ್ಮದ