2023-06-25 23:29:54 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
ಸಂಗೀತ ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ಕೋಶ
(೧) ಬಿಂದು ಸ ಸ ಸ ರಿ,
ರಿ ರಿ ರಿ ಗ,
ಗ ಗ ಗ ಮ
ಗ ಮ ಪ ಸ ಸ
(೨) ತ್ರಿವರ್ಣ-ಸ ರಿ ಗ ಗ ಗ, ರಿ ಗ ಮ ಮ ಮ,
ಎಂಬಂತೆ ಸ್ವರಸಮೂಹದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬಾರಿ
ಒಂದೇ ಸ್ವರ ನುಡಿಯುವುದು.
(೩) ಆಕ್ಷಿಪ್ತ-ಸ ಸ ಗ ಗ, ರಿ ರಿ ಗ ಮ, ಗ ಗ ಪ ಪ ಎಂಬಂತೆ ಸ್ವರ
ಮ ಮ ಮ ಮ,
ಸಮೂಹಗಳು.
೨೬೫
ಗಳು ಒಂದುಗೂಡುವುದು.
(೪) ಹಸಿತ-ಸ ರಿ ರಿ. ಗ ಗ ಗ,
ಎಂಬಂತೆ ಸ್ವರಗಳು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಾ ಹೋಗುವುದು.
ಎಂಬ ಸ್ವರ
ಪ ಪ ಪ ಪ ಪ
ಇವಲ್ಲದೆ ಆರೋಹಿ ಅಲಂಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ, ನಿರ್ಷರ, ಗಾತ್ರ ವರ್ಣ,
ಉದ್ದೀತ, ಅಯ್ಯೋಛಯ, ಹೇಂಘಿತ, ಸಂಧಿವ್ರಚ್ಛಾದನ, ಉದ್ವಾಹಿತ, ವೇಣಿ ಎಂಬ
ಮೇಲಿನವೆಲ್ಲವೂ ಅವರೋಹಣ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿದ್ದರೆ
ಬಗೆಗಳಿವೆ
ಅವರೋಹಿ
ಅಲಂಕಾರಗಳಾಗುತ್ತವೆ.
ಸಂಚಾರಿ ಅಲಂಕಾರಗಳು ಅನೇಕವಾಗಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದುವು
ಒಂಭತ್ತು ವಿಧಗಳು.
(೧) ತಾರಮಂದ್ರ ಪ್ರಸನ್ನ -ಇದರಲ್ಲಿ ತಾರಸ್ವರ ಮತ್ತು ತಗ್ಗಿನ ಎರಡು
ಸ್ವರಗಳು ಬರುತ್ತವೆ.
ಉದಾ : ಸ ಸ ಸ
(೨) ಮಂದ್ರತಾರಪ್ರಸನ್ನ ಎರಡು ಮಂದ್ರಸ್ವರಗಳ ಮಧ್ಯೆ ತಾರಸ್ವರ
ಬರುತ್ತದೆ. ಉದಾ :
(೩) ಆವರ್ತಕ-ಸಸ ರಿರಿ, ಸಸ ರಿಸ, ರಿರಿ ಗಗ ರಿರಿ ಗರಿ ಮುಂತಾದುವು.
(೪) ಸಂಪ್ರದಾನ-ಸಸ ರಿರಿ ಸಸ, ರಿರಿ ಗಗ ರಿರಿ ಮುಂತಾದುವು
(೫) ವಿದ್ಯುತ - ಸಗ ಸಗ, ರಿಮ ರಿಮ, ಗಸ ಗಸ
(೬) ಉಪಾಲೋಲಕ
ಗಮ ಪಮ ಪಮ ಮುಂತಾದುವು.
ಸರಿ ಸರಿ ಗರಿ ಗರಿ, ರಿಗ ರಿಗ ಮಗ ಮಗ, ಗಮ
(೭) ಉಲ್ಲಸಿತ-ಸಸಗ ಸಗ, ರಿರಿಮ ರಿಮ, ಗಗದ ಗವ ಇತ್ಯಾದಿ.
(೮) ಉದ್ಘಾಹಿತ-ಸರಿಗರಿ, ರಿಗಮಗ, ಗಮಪಮ ಮುಂತಾದುವು.
(೯) ಉದ್ಘಾತೀತ-ಸರೀಪಮಗರೀ, ರಿಗಾಧಪಮಗಾ ಮುಂತಾದುವು.
ಸೂಳಾದಿ ಸಪ್ತತಾಳ ಅಲಂಕಾರಗಳಿಗೆ ಇಂದ್ರನೀಲ, ಮಹಾವಜ್ರ, ನಿರ್ದೋಷ,
ಶೀರ, ಕೋಕಿಲ, ಆವರ್ತ ಮತ್ತು ಸದಾನಂದ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳಿದ್ದು ವು.
ಗಮಕಕಲೆ-ಗಮಕವೆಂದರೆ ಗದ್ಯಪದ್ಯವಾಚನ ಕಲೆ. ಕಾವ್ಯಗಳ ವಿವಿಧ
ಛಂದಸ್ಸುಗಳ, ಶೈಲಿಯ ಜಾಡನ್ನು ಹಿಡಿದು ಆ ಕಾವ್ಯದ ಕಥಾನಕ ರೀತಿಗನುಗುಣವಾಗಿ,
(೧) ಬಿಂದು ಸ ಸ ಸ ರಿ,
ರಿ ರಿ ರಿ ಗ,
ಗ ಗ ಗ ಮ
ಗ ಮ ಪ ಸ ಸ
(೨) ತ್ರಿವರ್ಣ-ಸ ರಿ ಗ ಗ ಗ, ರಿ ಗ ಮ ಮ ಮ,
ಎಂಬಂತೆ ಸ್ವರಸಮೂಹದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬಾರಿ
ಒಂದೇ ಸ್ವರ ನುಡಿಯುವುದು.
(೩) ಆಕ್ಷಿಪ್ತ-ಸ ಸ ಗ ಗ, ರಿ ರಿ ಗ ಮ, ಗ ಗ ಪ ಪ ಎಂಬಂತೆ ಸ್ವರ
ಮ ಮ ಮ ಮ,
ಸಮೂಹಗಳು.
೨೬೫
ಗಳು ಒಂದುಗೂಡುವುದು.
(೪) ಹಸಿತ-ಸ ರಿ ರಿ. ಗ ಗ ಗ,
ಎಂಬಂತೆ ಸ್ವರಗಳು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಾ ಹೋಗುವುದು.
ಎಂಬ ಸ್ವರ
ಪ ಪ ಪ ಪ ಪ
ಇವಲ್ಲದೆ ಆರೋಹಿ ಅಲಂಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ, ನಿರ್ಷರ, ಗಾತ್ರ ವರ್ಣ,
ಉದ್ದೀತ, ಅಯ್ಯೋಛಯ, ಹೇಂಘಿತ, ಸಂಧಿವ್ರಚ್ಛಾದನ, ಉದ್ವಾಹಿತ, ವೇಣಿ ಎಂಬ
ಮೇಲಿನವೆಲ್ಲವೂ ಅವರೋಹಣ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿದ್ದರೆ
ಬಗೆಗಳಿವೆ
ಅವರೋಹಿ
ಅಲಂಕಾರಗಳಾಗುತ್ತವೆ.
ಸಂಚಾರಿ ಅಲಂಕಾರಗಳು ಅನೇಕವಾಗಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದುವು
ಒಂಭತ್ತು ವಿಧಗಳು.
(೧) ತಾರಮಂದ್ರ ಪ್ರಸನ್ನ -ಇದರಲ್ಲಿ ತಾರಸ್ವರ ಮತ್ತು ತಗ್ಗಿನ ಎರಡು
ಸ್ವರಗಳು ಬರುತ್ತವೆ.
ಉದಾ : ಸ ಸ ಸ
(೨) ಮಂದ್ರತಾರಪ್ರಸನ್ನ ಎರಡು ಮಂದ್ರಸ್ವರಗಳ ಮಧ್ಯೆ ತಾರಸ್ವರ
ಬರುತ್ತದೆ. ಉದಾ :
(೩) ಆವರ್ತಕ-ಸಸ ರಿರಿ, ಸಸ ರಿಸ, ರಿರಿ ಗಗ ರಿರಿ ಗರಿ ಮುಂತಾದುವು.
(೪) ಸಂಪ್ರದಾನ-ಸಸ ರಿರಿ ಸಸ, ರಿರಿ ಗಗ ರಿರಿ ಮುಂತಾದುವು
(೫) ವಿದ್ಯುತ - ಸಗ ಸಗ, ರಿಮ ರಿಮ, ಗಸ ಗಸ
(೬) ಉಪಾಲೋಲಕ
ಗಮ ಪಮ ಪಮ ಮುಂತಾದುವು.
ಸರಿ ಸರಿ ಗರಿ ಗರಿ, ರಿಗ ರಿಗ ಮಗ ಮಗ, ಗಮ
(೭) ಉಲ್ಲಸಿತ-ಸಸಗ ಸಗ, ರಿರಿಮ ರಿಮ, ಗಗದ ಗವ ಇತ್ಯಾದಿ.
(೮) ಉದ್ಘಾಹಿತ-ಸರಿಗರಿ, ರಿಗಮಗ, ಗಮಪಮ ಮುಂತಾದುವು.
(೯) ಉದ್ಘಾತೀತ-ಸರೀಪಮಗರೀ, ರಿಗಾಧಪಮಗಾ ಮುಂತಾದುವು.
ಸೂಳಾದಿ ಸಪ್ತತಾಳ ಅಲಂಕಾರಗಳಿಗೆ ಇಂದ್ರನೀಲ, ಮಹಾವಜ್ರ, ನಿರ್ದೋಷ,
ಶೀರ, ಕೋಕಿಲ, ಆವರ್ತ ಮತ್ತು ಸದಾನಂದ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳಿದ್ದು ವು.
ಗಮಕಕಲೆ-ಗಮಕವೆಂದರೆ ಗದ್ಯಪದ್ಯವಾಚನ ಕಲೆ. ಕಾವ್ಯಗಳ ವಿವಿಧ
ಛಂದಸ್ಸುಗಳ, ಶೈಲಿಯ ಜಾಡನ್ನು ಹಿಡಿದು ಆ ಕಾವ್ಯದ ಕಥಾನಕ ರೀತಿಗನುಗುಣವಾಗಿ,