karṇāṭaka-saṅgīta-śabda-kośa /177

ಸಂಗೀತ ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ಕೋಶ
 
ಅ
 
ಸ ರಿ ಗ ಮ ಪ ದ ಪ ನಿ ಸ

ಸ ನಿ ಸ ದ ಪ ಮ ಗ ರಿ ಸ
 
೧೭೧
 

 
ಕಲಾಶ-
ಕಥಕಳಿ ನೃತ್ಯದ ಮುಕ್ತಾಯ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಕಲಾಶವೆಂದು ಹೆಸರು.

ಅಷ್ಟ ಕಲಾಶಗಳೆಂಬ ಎಂಟು ಬಗೆಯ ಮುಕ್ತಾಯಗಳಿವೆ.
 

 
ಕಲಾಹಕ
 

ಕಹಳೆಯಂತಿರುವ ಒಂದು ಸುರವಾದ್ಯ.
 

 
ಕಲಾವತಿ -
(೧) ಈ ರಾಗವು ೧೬ನೆ ಮೇಳಕರ್ತ ಚಕ್ರವಾಕದ ಒಂದು

ಜನ್ಯರಾಗ,
 
ಸ ರಿ ಮ ಪ ದ ಸ
 
ಸ ದ ಪ ಮ ಗ ಸ ರಿ ಸ
 

ಸ ರಿ ಮ ಪ ದ ಸ
ಸ ದ ಪ ಮ ಗ ಸ ರಿ ಸ
ಔಡವ ಷಾಡವ ಉಪಾಂಗರಾಗ, ರಿಷಭ, ಗಾಂಧಾರ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮಗಳು ಈ

ರಾಗದ ಛಾಯಾಸ್ವರಗಳು, ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ರಾಗಗಳು. ಈ ರಾಗದ ಕೃತಿಗಳು ರಿ

ತ್ಯಾಗರಾಜರ ಎನ್ನಡು ತುನೋ ಮತ್ತು

ಒಕಪಾರಿ ಜೂಡಗರಾದಾ ಎಂಬ ರಚನೆಗಳು ಈ ರಾಗದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೃತಿಗಳು.
 

ಮತ್ತು ಪ ಗಳಿಂದ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತವೆ.
 
(
೨) ಅಸಂಪೂರ್ಣ ಮೇಳ ಪದ್ಧತಿಯಂತೆ ಇದು ೩೧ನೆ ಮೇಳರಾಗದ ಹೆಸರು.

ಸ ರಿ ಗ ಮ ಪ ದ ನಿ ದ ಪ ದ ಸ

ಸ ನಿ ದ ಪ ಮ ರಿ ಗ ಮ ರಿ ಸ
 

ಪ ದ ನಿ ದ ಸ ಎಂಬ ಸ್ವರ ಸಮೂಹವು

ಮುತ್ತು ಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರ ಕಲಾವತಿ ಕಮಲಾಸನ ಯುವತಿ
 

ಉಭಯವಕ್ರ

ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬರುತ್ತದೆ.
 

ಎಂಬ ರಚನೆಯು ಈ ರಾಗದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೃತಿ.

(೩) ಇದು

ವಾಗಿದ್ದು ತಂಬೂರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿತು.
 

 
ಕಲಾಕ್ಷೇತ್ರ-
ತಮಿಳು ನಾಡಿನ ರಾಜಧಾನಿ ಮದ್ರಾಸಿನ ಅದ್ಯಾರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ

ಲಲಿತ ಕಲೆಗಳ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸಂಸ್ಥೆ, ಭರತನಾಟ್ಯದ ಒಬ್ಬ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಹಾಗೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧ

ಕಲಾವಿದೆ ರುಕ್ಷ್ಮಿಣೀದೇವಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ೧೯೩೬ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇಲ್ಲಿ

ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಭರತನಾಟ್ಯ, ಸಂಗೀತ, ಚಿತ್ರಕಲೆ ಮತ್ತು ನಾಟಕ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ

ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕೊಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ನಾನಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳೂ,

ವಿದೇಶೀ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳೂ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಹಲವು ನೃತ್ಯ

ನಾಟಕಗಳನ್ನು ದೇಶವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಗೀತ ವಿದ್ವಾಂಸ

ರಾಗಿದ್ದ ಟೈಗರ್ ವರದಾಚಾರ್ಯರು, ಮೈಸೂರು ವಾಸುದೇವಾಚಾರ್ಯರೇ

ಮುಂತಾದವರು ಅಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು.
 
ಕಾರು
 
ಕಲ್ವಾರು
ಈ ರಾಗವು ೨೨ನೆಯ ಮೇಳಕರ್ತ ಖರಹರಪ್ರಿಯದ ಒಂದು

ಜನ್ಯರಾಗ,
 
ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕರಾಗ,
 

ತುಂಬುರುವಿನ ತಂತೀವಾದ್ಯದ ಹೆಸರು ಇದು ಶ್ರುತಿವಾದ್ಯ