2023-06-25 23:28:59 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
ಸಂಗೀತ ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ಕೋಶ
ಅಚ್ಯುತಪಡ್ಕ-ಪಚ್ಚಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಮೆಯಿರುವ ಮತ್ತು ಚ್ಯುತಪಡ್ಡ
ನಿಷಾದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಷಡ್ಡ ಸ್ವರ.
ಅಜನಿವೆಂಕಟಮಖಿಯ * ಚತುರ್ದಂಡಿ ಪ್ರಕಾಶಿಕಾ' ಎಂಬ ಗ್ರಂಥದ
ಅನುಬಂಧದಲ್ಲಿ ಉಕ್ತವಾಗಿರುವ ಒಂದು ಭಾಷಾಂಗರಾಗ, ಇದು ವೇಗವಾಹಿನಿ
ಮೇಳದ ಒಂದು ಜನ್ಯರಾಗ,
ಅಜಪಾನಟನ-ತಮಿಳುನಾಡಿನ ತಿರುವಾರೂರಿನ ದೇವರಾದ ತ್ಯಾಗರಾಜ
ಸ್ವಾಮಿಯ ಒಂದು ನಾಟ್ಯ ವಿಶೇಷ
ಅಟತಾಳ-(೧) ಸೂಳಾದಿ ಸಪ್ತತಾಳಗಳಲ್ಲಿ ಆರನೆಯ ತಾಳದ ಹೆಸರುಲಘು.
ಲಘು, ದ್ರುತ, ದ್ರುತ ಈ ತಾಳದ ಅಂಗಗಳು,
(೨) ೧೦೮ ತಾಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಗೆಯ ತಾಳ, ಲಘು, ಎರಡು, ದ್ರುತಗಳು,
ಲಘು ಇದರ ಅಂಗಗಳು ಮತ್ತು ಒಂದು ಆವರ್ತವು ೩ ಮಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.
ಕಧಕಳಿ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಅಟತಾಳಕ್ಕೆ ಅಟಂತವೆಂದು ಹೆಸರು
ಅಠಾಣ ಅಪ್ಪಯ್ಯ-ಇವರು ತ್ಯಾಗರಾಜರ ಸಮಕಾಲೀನರು ಮತ್ತು
ತಂಜಾವೂರು ರಾಜಾಸ್ಥಾನದ ಒಬ್ಬ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಗೀತ ವಿದ್ವಾಂಸರು.
ಅಠಾಣರಾಗವನ್ನು ವಿಶೇಷ ಪ್ರತಿಭೆಯಿಂದ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಇವರಿಗೆ ಆಠಾಣ
ಅಪ್ಪಯ್ಯ ಎಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಬಂದಿತು.
ಅಠಾಣ
ಸ ರಿ ಮ ಪ ನಿ ಸ
ಸ ನಿ ಸ ದಾ ಪ ಮ ಗಾ ಮ ರೀ ಸ
(ಸ ನಿ ದಾ ಪ ಮ ಸ ಗಾ ಮ ರೀ ಸ
ರಾಗವು
೨೯ನೆಯ ಧೀರಶಂಕರಾಭರಣ ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಜನ್ಯವಾದ
ಭಾಷಾಂಗರಾಗ, ಔಡವ ವಕ್ರ ಸಂಪೂರ್ಣರಾಗ, ಷಡ್ಡ ಗ್ರಹ ಸರ್ವಕಾಲೀನರಾಗ,
ಈ ರಾಗದ ಜೀವಸ್ವರವಾದ ಧೈವತವು ಯಾವಾಗಲೂ ಕೈಶಿಕಿ ನಿಷಾದದಿಂದ ಕೂಡಿ
ಬರುವುದರಿಂದ ಈ ರಾಗಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ಕಳೆಯುಂಟು. ಕೈಶಿಕಿ ಮತ್ತು ಕಾಕಲಿ
ನಿಷಾದಗಳೂ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಅಕ್ಕ ಪಕ್ಕದ ಶ್ರುತಿಗಳೂ ಮಿಶ್ರಿತವಾಗಿ ಬರುವ
ಕಾರಣ ಕೆಲವು ವಾಗ್ಗೇಯಕಾರರು ಈ ರಾಗವನ್ನು ಹರಿಕಾಂಭೋಜಿ ಮೇಳದಲ್ಲೂ
ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರು ಧೀರಶಂಕರಾಭರಣ ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಜನ್ಯವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ವೆಂಕಟಮಖಿಯು ಕೈ ಶಿಕಿ ನಿಷಾದವನ್ನು ಲಕ್ಷಣ ಸ್ವರವನ್ನಾಗಿ ಇಟ್ಟು ಈ ರಾಗವು
೨೮ನೆಯ
ಹರಿಕೇದಾರಗೌಳದಲ್ಲಿ ಜನ್ಯವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. ಈಗ
ರೂಢಿಯಲ್ಲಿ ಈ ರಾಗವನ್ನು ಧೀರಶಂಕರಾಭರಣ ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಜನ್ಯವೆಂದೂ ಕೈಶಿಕಿ
ನಿಷಾದ ಮತ್ತು ಸಾಧಾರಣ ಗಾಂಧಾರಸ್ವರವು ಅನ್ಯಸ್ವರಗಳೆಂದೂ ಅಂಗೀಕರಿಸಿರುವರು.
ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ 4 ರಿಮಪನಿ ? ಎಂಬ ವರ್ಜ ಸಂಚಾರದಿಂದ ಆರೋಹಣವನ್ನು
ಅಚ್ಯುತಪಡ್ಕ-ಪಚ್ಚಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಮೆಯಿರುವ ಮತ್ತು ಚ್ಯುತಪಡ್ಡ
ನಿಷಾದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಷಡ್ಡ ಸ್ವರ.
ಅಜನಿವೆಂಕಟಮಖಿಯ * ಚತುರ್ದಂಡಿ ಪ್ರಕಾಶಿಕಾ' ಎಂಬ ಗ್ರಂಥದ
ಅನುಬಂಧದಲ್ಲಿ ಉಕ್ತವಾಗಿರುವ ಒಂದು ಭಾಷಾಂಗರಾಗ, ಇದು ವೇಗವಾಹಿನಿ
ಮೇಳದ ಒಂದು ಜನ್ಯರಾಗ,
ಅಜಪಾನಟನ-ತಮಿಳುನಾಡಿನ ತಿರುವಾರೂರಿನ ದೇವರಾದ ತ್ಯಾಗರಾಜ
ಸ್ವಾಮಿಯ ಒಂದು ನಾಟ್ಯ ವಿಶೇಷ
ಅಟತಾಳ-(೧) ಸೂಳಾದಿ ಸಪ್ತತಾಳಗಳಲ್ಲಿ ಆರನೆಯ ತಾಳದ ಹೆಸರುಲಘು.
ಲಘು, ದ್ರುತ, ದ್ರುತ ಈ ತಾಳದ ಅಂಗಗಳು,
(೨) ೧೦೮ ತಾಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಗೆಯ ತಾಳ, ಲಘು, ಎರಡು, ದ್ರುತಗಳು,
ಲಘು ಇದರ ಅಂಗಗಳು ಮತ್ತು ಒಂದು ಆವರ್ತವು ೩ ಮಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.
ಕಧಕಳಿ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಅಟತಾಳಕ್ಕೆ ಅಟಂತವೆಂದು ಹೆಸರು
ಅಠಾಣ ಅಪ್ಪಯ್ಯ-ಇವರು ತ್ಯಾಗರಾಜರ ಸಮಕಾಲೀನರು ಮತ್ತು
ತಂಜಾವೂರು ರಾಜಾಸ್ಥಾನದ ಒಬ್ಬ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಗೀತ ವಿದ್ವಾಂಸರು.
ಅಠಾಣರಾಗವನ್ನು ವಿಶೇಷ ಪ್ರತಿಭೆಯಿಂದ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಇವರಿಗೆ ಆಠಾಣ
ಅಪ್ಪಯ್ಯ ಎಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಬಂದಿತು.
ಅಠಾಣ
ಸ ರಿ ಮ ಪ ನಿ ಸ
ಸ ನಿ ಸ ದಾ ಪ ಮ ಗಾ ಮ ರೀ ಸ
(ಸ ನಿ ದಾ ಪ ಮ ಸ ಗಾ ಮ ರೀ ಸ
ರಾಗವು
೨೯ನೆಯ ಧೀರಶಂಕರಾಭರಣ ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಜನ್ಯವಾದ
ಭಾಷಾಂಗರಾಗ, ಔಡವ ವಕ್ರ ಸಂಪೂರ್ಣರಾಗ, ಷಡ್ಡ ಗ್ರಹ ಸರ್ವಕಾಲೀನರಾಗ,
ಈ ರಾಗದ ಜೀವಸ್ವರವಾದ ಧೈವತವು ಯಾವಾಗಲೂ ಕೈಶಿಕಿ ನಿಷಾದದಿಂದ ಕೂಡಿ
ಬರುವುದರಿಂದ ಈ ರಾಗಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ಕಳೆಯುಂಟು. ಕೈಶಿಕಿ ಮತ್ತು ಕಾಕಲಿ
ನಿಷಾದಗಳೂ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಅಕ್ಕ ಪಕ್ಕದ ಶ್ರುತಿಗಳೂ ಮಿಶ್ರಿತವಾಗಿ ಬರುವ
ಕಾರಣ ಕೆಲವು ವಾಗ್ಗೇಯಕಾರರು ಈ ರಾಗವನ್ನು ಹರಿಕಾಂಭೋಜಿ ಮೇಳದಲ್ಲೂ
ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರು ಧೀರಶಂಕರಾಭರಣ ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಜನ್ಯವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ವೆಂಕಟಮಖಿಯು ಕೈ ಶಿಕಿ ನಿಷಾದವನ್ನು ಲಕ್ಷಣ ಸ್ವರವನ್ನಾಗಿ ಇಟ್ಟು ಈ ರಾಗವು
೨೮ನೆಯ
ಹರಿಕೇದಾರಗೌಳದಲ್ಲಿ ಜನ್ಯವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. ಈಗ
ರೂಢಿಯಲ್ಲಿ ಈ ರಾಗವನ್ನು ಧೀರಶಂಕರಾಭರಣ ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಜನ್ಯವೆಂದೂ ಕೈಶಿಕಿ
ನಿಷಾದ ಮತ್ತು ಸಾಧಾರಣ ಗಾಂಧಾರಸ್ವರವು ಅನ್ಯಸ್ವರಗಳೆಂದೂ ಅಂಗೀಕರಿಸಿರುವರು.
ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ 4 ರಿಮಪನಿ ? ಎಂಬ ವರ್ಜ ಸಂಚಾರದಿಂದ ಆರೋಹಣವನ್ನು