काव्यडाकिनि /38
This page has not been fully proofread.
काव्यडाकिन्याः
अथाऽर्थदोषानाह-
अपुष्टव्याहत क्लिष्टपुनरुक्तर्निर्हेतुताः ॥
सन्दिग्धदुः क्रमाऽस्थानयुक्तत्वान्यनवीकृतिः ॥ १ ॥
ख्यातिविद्याविरुद्धत्वे प्रकाशित विरुद्धता ॥
साकाङ्क्षता सहचर भिन्नता विध्ययुक्तता ॥ २ ॥
अविशेषे विशेषश्चाऽनियमे नियमस्तथा ॥
तयोर्विपर्ययौ त्यक्तपुनःस्वीकृतता तथा ॥ ३ ॥
अयुक्तताऽनुवादस्य ग्राम्यता लीलता तथा ॥
एवमर्थेषु दोषाः स्युखयोविंशतिसङ्ख्यकाः ॥ ४ ॥
क्लित्वं त्वम् । ख्याति प्रसिद्धिः । तयोर्विपर्ययौ विशेष वि
शेषः, नियमेऽनियमश्च ।
मुख्यार्थाऽनुपकारित्वमपुष्टत्वं द्विधा च तत् ॥
अत्यन्ताऽनुपयोगित्वं तथा लब्धत्वमन्यतः ॥ ५ ॥
तदर्थोपस्थितिमन्तरेण प्रकृतार्थविघाताभाव इत्यपुत्वमर्थस्य ।
तच्चाऽत्यन्ताऽनुपयोगित्वाऽन्यथालब्धत्वरूपं भेदद्वयमवगाद्दते ।
उभयं यथा-
-
उष्णानल इव सुमुखीमालिङ्गति तो भवद्विरहः ।
रविफरविकसितकमलं यथा तदङ्गेषु भस्मसाद्भवति ॥
मत्र 'अनलः' इत्युक्तौ औष्ण्यप्रतीते रुष्णशब्दोऽन्यथालब्धार्थी, 'र-
वी' त्यादिकमलविशेषणमत्यन्ताऽनुपयोगि-इत्येतदुभयमपुष्टार्थम् ।
अथाऽर्थदोषानाह-
अपुष्टव्याहत क्लिष्टपुनरुक्तर्निर्हेतुताः ॥
सन्दिग्धदुः क्रमाऽस्थानयुक्तत्वान्यनवीकृतिः ॥ १ ॥
ख्यातिविद्याविरुद्धत्वे प्रकाशित विरुद्धता ॥
साकाङ्क्षता सहचर भिन्नता विध्ययुक्तता ॥ २ ॥
अविशेषे विशेषश्चाऽनियमे नियमस्तथा ॥
तयोर्विपर्ययौ त्यक्तपुनःस्वीकृतता तथा ॥ ३ ॥
अयुक्तताऽनुवादस्य ग्राम्यता लीलता तथा ॥
एवमर्थेषु दोषाः स्युखयोविंशतिसङ्ख्यकाः ॥ ४ ॥
क्लित्वं त्वम् । ख्याति प्रसिद्धिः । तयोर्विपर्ययौ विशेष वि
शेषः, नियमेऽनियमश्च ।
मुख्यार्थाऽनुपकारित्वमपुष्टत्वं द्विधा च तत् ॥
अत्यन्ताऽनुपयोगित्वं तथा लब्धत्वमन्यतः ॥ ५ ॥
तदर्थोपस्थितिमन्तरेण प्रकृतार्थविघाताभाव इत्यपुत्वमर्थस्य ।
तच्चाऽत्यन्ताऽनुपयोगित्वाऽन्यथालब्धत्वरूपं भेदद्वयमवगाद्दते ।
उभयं यथा-
-
उष्णानल इव सुमुखीमालिङ्गति तो भवद्विरहः ।
रविफरविकसितकमलं यथा तदङ्गेषु भस्मसाद्भवति ॥
मत्र 'अनलः' इत्युक्तौ औष्ण्यप्रतीते रुष्णशब्दोऽन्यथालब्धार्थी, 'र-
वी' त्यादिकमलविशेषणमत्यन्ताऽनुपयोगि-इत्येतदुभयमपुष्टार्थम् ।