काव्यडाकिनि /33

2023-04-09 06:15:56 by ambuda-bot

This page has not been fully proofread.

तृतीया दृष्टि ।

यथा वा-
पाणिप्रवालशकलं तव पद्मरागः
कान्ते । पदत्यमुरोजयुगं सरोजम् ।
कण्ठस्तु कम्बुपुटकस्त्रिवलीतरङ्गो
लावण्यवारिनिधिशीत रुचिर्मुखं ते ॥

अत्र 'वारिनिधि' शब्दस्य समासे गुणीभूतत्वात्तदर्थेन सर्वे प्रचा-
लादयो न सम्बध्यन्ते । अविसृष्टविधेयांशे तु यदेवाऽनिष्टं तदेव दो
षवत् इह तु सर्वेषां प्रवालादिंपदार्थानां तदङ्गत्वेनाऽप्रतीत्या सम्पूर्ण.
वाक्यार्धवैकल्यमिति भेदः ।

यत्राऽऽरब्धा घटना निपतति पश्चात्पतत्मकर्षतत ॥११॥

स्पष्टम् ।

हे इस्तीन्द्रशिशो ! न शोभनमिदं यत्कुञ्जकुक्षि गत-
स्त्वं वीरुसतिमुस्मिन् विहरसि प्रोइण्डया शुण्डया ।
किञ्च क्षुदनमाः । कुरुध्वमधुना कोला ! न कोलाहला-
नेतस्मिन् विपिने सुख मृगपतिर्निदानितो वर्तते ॥

अत्राSSरब्धबन्धस्य चतुर्थचरणे निपातः ।

पदस्य यस्य यत्रार्ये प्रसिद्धिस्तत्र तत्पुनः ॥
अतिक्रामति तां यत्र प्रसिद्धिधुतमाह तत् ॥ १२ ॥

न चाऽवाचकेऽतिव्याप्तिरिति वाक्यम् । तात्पर्यगोचर धर्मप्रकारक.
प्रनीतेरस्य जनकत्वात् । कव्यनादरविषयत्वेऽपि प्रसिद्धयभाषादप्रयु-
ततोऽस्य भेदः ।

मञ्जीराविषु रणितप्रायं पक्षिषु च कूजितप्रभृति ।
स्तनितमणितादि सुरते मेघादिषु गर्जितप्रमुखम् ॥