काव्यडाकिनि /18
This page has not been fully proofread.
१२
काव्यडाकिन्याः
च्यते । प्रकृते पुनः शिवविषयकरतिभावस्य सत्वात्तस्य च वर्णानां श्रु-
स्युद्वेजकतया स्थगनमतो न विरोधः ।
सुत्रामा दैवतो यस्य रक्षकस्तं सुरद्रुमम् ।
अद्याऽऽनयाम्यहं कृष्णः सत्यं सत्ये ! ब्रवीमि ते ॥
अत्र सुत्रामदैवतशब्दौ शक्रपुंल्लिङ्गयोरप्रयुक्तौ ।
गावौ हरिपयोजातौ क्षयश्च मकरध्वजे ।
कुजश्च वध्यो यस्याऽऽसीत्स दद्याद्भविकं विभुः ॥
अत्र गोहरिपयोजातक्षय मकरध्वजकुजशब्दाः वृषभशक्र कमलविना-
शकामग्रहविशेषाऽर्थतया प्रसिद्धाऽर्था नेत्ररावचन्द्रगृहपयोधिनरका-
सुरार्थेषु निइताऽर्थाः ।
गुणैस्तुषारसदृशैर्धवलोऽसि महीभृताम् ।
जनैः समन्ततः स्तोत्रकोटिलक्ष्मा हि गीयते ॥
अपलोकमानस्य वृषभत्वप्रतीत्याऽनुचिताऽर्थता ।
लोकाऽसमेन सम्पूज्या सदा समभुजप्रिया ।
करोतु सुखजातं ते जलाश्रयशरीरजा ॥
अत्र लोकाऽसमसमभुजजलाश्रयशरीरजशब्दा लोकत्रयचतुर्भुजज-
लनिधितनूजानामवाचकाः ।
फूत्कारोच्छ्रनगल्लोऽयं रोदिति प्रतिवासरम् ।
त्यक्त खादनपानश्च भल्लं वेत्ति न किञ्चन ॥
अत्र फूत्कारगल्लादिशब्दा ग्राम्याः ।
वामाऽवलोकनोत्साही विग्रहव्यग्रलोचनः ।
सकम्पकटकोऽप्येष किञ्चित्कर्ते समीहते ॥
अत्र नामादिशब्दाः शत्रुयुद्ध सेनार्थाः, किं कामिनीदेहकङ्कणार्या इ.
ति सन्देहः ।
विशो वाणिज्यकर्तारः सुखिनः स्युस्तदा गृहे ।
यदि तेषां स्वकृत्येषु प्रवृत्तिः सततं भवेत् ॥
अत्र विटप्रवृत्तिशब्दौ जुगुप्साव्यञ्जकौ ।
काव्यडाकिन्याः
च्यते । प्रकृते पुनः शिवविषयकरतिभावस्य सत्वात्तस्य च वर्णानां श्रु-
स्युद्वेजकतया स्थगनमतो न विरोधः ।
सुत्रामा दैवतो यस्य रक्षकस्तं सुरद्रुमम् ।
अद्याऽऽनयाम्यहं कृष्णः सत्यं सत्ये ! ब्रवीमि ते ॥
अत्र सुत्रामदैवतशब्दौ शक्रपुंल्लिङ्गयोरप्रयुक्तौ ।
गावौ हरिपयोजातौ क्षयश्च मकरध्वजे ।
कुजश्च वध्यो यस्याऽऽसीत्स दद्याद्भविकं विभुः ॥
अत्र गोहरिपयोजातक्षय मकरध्वजकुजशब्दाः वृषभशक्र कमलविना-
शकामग्रहविशेषाऽर्थतया प्रसिद्धाऽर्था नेत्ररावचन्द्रगृहपयोधिनरका-
सुरार्थेषु निइताऽर्थाः ।
गुणैस्तुषारसदृशैर्धवलोऽसि महीभृताम् ।
जनैः समन्ततः स्तोत्रकोटिलक्ष्मा हि गीयते ॥
अपलोकमानस्य वृषभत्वप्रतीत्याऽनुचिताऽर्थता ।
लोकाऽसमेन सम्पूज्या सदा समभुजप्रिया ।
करोतु सुखजातं ते जलाश्रयशरीरजा ॥
अत्र लोकाऽसमसमभुजजलाश्रयशरीरजशब्दा लोकत्रयचतुर्भुजज-
लनिधितनूजानामवाचकाः ।
फूत्कारोच्छ्रनगल्लोऽयं रोदिति प्रतिवासरम् ।
त्यक्त खादनपानश्च भल्लं वेत्ति न किञ्चन ॥
अत्र फूत्कारगल्लादिशब्दा ग्राम्याः ।
वामाऽवलोकनोत्साही विग्रहव्यग्रलोचनः ।
सकम्पकटकोऽप्येष किञ्चित्कर्ते समीहते ॥
अत्र नामादिशब्दाः शत्रुयुद्ध सेनार्थाः, किं कामिनीदेहकङ्कणार्या इ.
ति सन्देहः ।
विशो वाणिज्यकर्तारः सुखिनः स्युस्तदा गृहे ।
यदि तेषां स्वकृत्येषु प्रवृत्तिः सततं भवेत् ॥
अत्र विटप्रवृत्तिशब्दौ जुगुप्साव्यञ्जकौ ।