2023-02-19 13:59:43 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
३६०
कामसूत्रम् ।
३४ आदितोऽध्याय
तस्य वशित्वं न निश्चितं स चोभयतोऽर्थसंशय इति नाम । यत्रेत्युभयत
योगे । अभिगमने परस्य । पूर्वो विरुद्धः प्राप्स्यते मया तङ्कारेणायमपक
रिष्यति न वेति संशयः । अनभिगमने च सक्त इति वर्तते । क्रोधादन
करिष्यति न वेति संशयः । पराभिगमने तदीयामर्षस्यानिश्चितत्वात् । उ
यतोऽनर्थसंशयो नाम । एते चत्वार उभयतोयोगा दर्शनद्वयेऽपि शुद्धा उक्ता
संकीर्णानाह-
ऐतेपामेव व्यतिकरेऽन्यतोऽर्थोऽन्यतोऽनर्थः,
तोऽर्थसंशयः,
एतेषामेव व्यतिकर इति । सजातीयं त्यक्त्वा शेषाणां परस्परसंकी
(र्णत्वे) षट्संकीर्णयोगाः । यदाह —- अन्यत इति । यत्र परस्याभिगम
एकतो योऽर्थः । सक्ताच्चामर्षिताद्वित्तप्रत्यादानमित्यन्यतोऽनर्थो य उभयते
योगोऽर्थानर्थरूपः । अन्यतोऽर्थ इति पूर्ववत् । सक्तः संघर्षाद्दास्यति न
त्यन्यतोऽर्थसंशयः । अयमर्थार्थसंशयरूपः । यत्र परस्य खेन व्ययेन नि
प्फलमभिगमनमित्यन्यतोऽनर्थसंशयः । अन्यतोऽर्थ इति पूर्ववत् । सक्तोऽम
र्षितो दत्तं प्रत्यादास्यति नवेत्यन्यतोऽनर्थसंशयरूपः । अयमर्थानर्थसंशय
रूपः । एवं बाभ्रव्यदर्शनेऽपि योज्यम् ।
तेषु सहायैः सह विमृश्य यतोऽर्थभूयिष्ठोऽर्थसंशयो गुरुरनर्थ
प्रशमो वा ततः प्रवर्तेत ॥
अन्यतोऽर्थोऽन्
अन्यतोऽर्थोऽन्यतोऽनर्थसंशय इति षद्संकीर्णयोगा
तेष्विति दर्शनद्वयेsपि शुद्धेषु संकीर्णेषु च । सहायैः पूर्वोक्तैः । य
इति यं गम्यमाथित्य । अर्थभूयिष्ठ इत्यर्थबहुलो योऽर्थसंशयो नेतरः । गु
रुरनर्थप्रशमो वा । अर्थाद्धि महतोऽनर्थस्य प्रतिकार्यस्य गुरुत्वात् । त
इति तं लक्षीकृत्य प्रवर्तेत ।
एवं धर्मकामावप्यनयैव युक्सोदाहरेत् । संकिरेच्च परस्परेण व्य
तिपञ्जयेञ्चेत्युभयतोयोगाः ॥
अनयैवेत्युक्तयुक्त्या उदाहरेत् तत्र परस्य द्विजत्वादभिगमने धर्मः स
१. 'एपामेव'. २ 'धर्मकामावपि तरेव प्रकाररुदाहरेदेकेकशः सकिरेत्परस्परे
व्यतिपनयेतेत्युमयतोयोगाः".
कामसूत्रम् ।
३४ आदितोऽध्याय
तस्य वशित्वं न निश्चितं स चोभयतोऽर्थसंशय इति नाम । यत्रेत्युभयत
योगे । अभिगमने परस्य । पूर्वो विरुद्धः प्राप्स्यते मया तङ्कारेणायमपक
रिष्यति न वेति संशयः । अनभिगमने च सक्त इति वर्तते । क्रोधादन
करिष्यति न वेति संशयः । पराभिगमने तदीयामर्षस्यानिश्चितत्वात् । उ
यतोऽनर्थसंशयो नाम । एते चत्वार उभयतोयोगा दर्शनद्वयेऽपि शुद्धा उक्ता
संकीर्णानाह-
ऐतेपामेव व्यतिकरेऽन्यतोऽर्थोऽन्यतोऽनर्थः,
तोऽर्थसंशयः,
एतेषामेव व्यतिकर इति । सजातीयं त्यक्त्वा शेषाणां परस्परसंकी
(र्णत्वे) षट्संकीर्णयोगाः । यदाह —- अन्यत इति । यत्र परस्याभिगम
एकतो योऽर्थः । सक्ताच्चामर्षिताद्वित्तप्रत्यादानमित्यन्यतोऽनर्थो य उभयते
योगोऽर्थानर्थरूपः । अन्यतोऽर्थ इति पूर्ववत् । सक्तः संघर्षाद्दास्यति न
त्यन्यतोऽर्थसंशयः । अयमर्थार्थसंशयरूपः । यत्र परस्य खेन व्ययेन नि
प्फलमभिगमनमित्यन्यतोऽनर्थसंशयः । अन्यतोऽर्थ इति पूर्ववत् । सक्तोऽम
र्षितो दत्तं प्रत्यादास्यति नवेत्यन्यतोऽनर्थसंशयरूपः । अयमर्थानर्थसंशय
रूपः । एवं बाभ्रव्यदर्शनेऽपि योज्यम् ।
तेषु सहायैः सह विमृश्य यतोऽर्थभूयिष्ठोऽर्थसंशयो गुरुरनर्थ
प्रशमो वा ततः प्रवर्तेत ॥
अन्यतोऽर्थोऽन्
अन्यतोऽर्थोऽन्यतोऽनर्थसंशय इति षद्संकीर्णयोगा
तेष्विति दर्शनद्वयेsपि शुद्धेषु संकीर्णेषु च । सहायैः पूर्वोक्तैः । य
इति यं गम्यमाथित्य । अर्थभूयिष्ठ इत्यर्थबहुलो योऽर्थसंशयो नेतरः । गु
रुरनर्थप्रशमो वा । अर्थाद्धि महतोऽनर्थस्य प्रतिकार्यस्य गुरुत्वात् । त
इति तं लक्षीकृत्य प्रवर्तेत ।
एवं धर्मकामावप्यनयैव युक्सोदाहरेत् । संकिरेच्च परस्परेण व्य
तिपञ्जयेञ्चेत्युभयतोयोगाः ॥
अनयैवेत्युक्तयुक्त्या उदाहरेत् तत्र परस्य द्विजत्वादभिगमने धर्मः स
१. 'एपामेव'. २ 'धर्मकामावपि तरेव प्रकाररुदाहरेदेकेकशः सकिरेत्परस्परे
व्यतिपनयेतेत्युमयतोयोगाः".