2023-02-19 13:59:30 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
४ अध्याय:]
५ पारदारिकमधिकरणम् ।
२७९
जातगभ च तां श्वशुरः कुलदोषमयादटव्यां तत्याज । प्रसूता च सह सु
तेन ( सा सुतम् । तं ) शबरसेनातिरपत्यबुद्धचा संवर्धितवान् । तत्पुत्रश्चा-
जाविकसमूहेन वालवयस्त्वात्क्रीडमानः परित्रमन्क्षीरपानान्महावलोऽभूत् ।
येन शिशुरेव हस्तग्रहणाद॑नाविकं जघान । सेनापतिरप्यन्वर्थमस्य नाम
चक्रेsविमारक इति । ततः प्रवृद्धयौवनः कदाचिद्राज्ञोऽटव्यां समावासि-
तस्य दुहितरं हस्तिना व्यापाद्यमानां तं हत्वा रेरक्ष । ततो जातोत्कण्ठा
[सा] स्वयमेव पाणि आहितवती । तयुक्तानि पारदारिकयुक्तानि । वृषतां
व्यवाय (यि) ताम् । चतुःषष्टिविज्ञतामिति गीतादिकायां पाञ्चालिकायां
विज्ञताम् । सौभाग्यं पुरुपेणाप्यभिलपत (१) इति । श्लाघनी[य]येति यां
स्त्रियं षते । प्रच्छन्नं लोकस्याविदितम् । एवं चाभूतमपि भूतामिव
जातम् । आह्नि(क्रि)यते गृह्यते भावो येनेति वाक्कायव्यापारोऽत्र गृह्यते ।
तदेव दर्शयन्नाह -
संविहसितं दृष्ट्वा संभाषते । आसने चोपनिमन्त्रयते । कासितं
क शयितं क भुक्तं क चेष्टितं किं वा कृतमिति पृच्छति । विविक्ते
दर्शयत्यात्मानम् । आख्यानकानि नियुक्ते । चिन्तयन्ती निःश्व-
सिति विजृम्भते च । भीतिदायं च ददाति । इष्टेषूत्सवेषु च स्मरति ।
पुनदर्शनानुवन्धं विसृजति । साधुवादिनी सती किमिदमशोभन-
मभिधत्स इति कथामनुवनाति । नायकस्य शाठ्यचापल्पसंवद्धा-
न्दोषान्ददाति । पूर्वप्रवृत्तं च तत्संदर्शनं कथाभियोगं च स्वयमेक-
थयन्ती तयोच्यमानमाकाङ्क्षति । नायकमनोरथेषु च कथ्यमानेषु
सपरिभवं नाम हसति । न च निर्वदतीति ॥
सविहसितमिति संभाषणक्रियाविशेषणमेतत् । उपनिमन्त्रयते इदमास -
नमास्यतामिति । चेष्टितं भ्रान्तम् । कृतमवश्यकर्तव्यमिति पृच्छति । तेन
द्वारेण नायकसंवद्धं किंचिदमिधास्यतीति । विविक्ते दर्शयत्यात्मानं रहस्यं
१. 'अयाचितं'. २. 'रक्षतस्ततो.' ३. 'अभिलषितः'. ४. 'नाध्यते'. ५. 'सापि
हसित कृत्वा सभापते. ६. 'क्क स्थितं शयितं मुक्तं विचेष्टित. ७. 'अनुयुद्धे चिन्तयति
विजृम्भते श्वसिति च'. ८, 'च ता'. 'अकथनीयं.
५ पारदारिकमधिकरणम् ।
२७९
जातगभ च तां श्वशुरः कुलदोषमयादटव्यां तत्याज । प्रसूता च सह सु
तेन ( सा सुतम् । तं ) शबरसेनातिरपत्यबुद्धचा संवर्धितवान् । तत्पुत्रश्चा-
जाविकसमूहेन वालवयस्त्वात्क्रीडमानः परित्रमन्क्षीरपानान्महावलोऽभूत् ।
येन शिशुरेव हस्तग्रहणाद॑नाविकं जघान । सेनापतिरप्यन्वर्थमस्य नाम
चक्रेsविमारक इति । ततः प्रवृद्धयौवनः कदाचिद्राज्ञोऽटव्यां समावासि-
तस्य दुहितरं हस्तिना व्यापाद्यमानां तं हत्वा रेरक्ष । ततो जातोत्कण्ठा
[सा] स्वयमेव पाणि आहितवती । तयुक्तानि पारदारिकयुक्तानि । वृषतां
व्यवाय (यि) ताम् । चतुःषष्टिविज्ञतामिति गीतादिकायां पाञ्चालिकायां
विज्ञताम् । सौभाग्यं पुरुपेणाप्यभिलपत (१) इति । श्लाघनी[य]येति यां
स्त्रियं षते । प्रच्छन्नं लोकस्याविदितम् । एवं चाभूतमपि भूतामिव
जातम् । आह्नि(क्रि)यते गृह्यते भावो येनेति वाक्कायव्यापारोऽत्र गृह्यते ।
तदेव दर्शयन्नाह -
संविहसितं दृष्ट्वा संभाषते । आसने चोपनिमन्त्रयते । कासितं
क शयितं क भुक्तं क चेष्टितं किं वा कृतमिति पृच्छति । विविक्ते
दर्शयत्यात्मानम् । आख्यानकानि नियुक्ते । चिन्तयन्ती निःश्व-
सिति विजृम्भते च । भीतिदायं च ददाति । इष्टेषूत्सवेषु च स्मरति ।
पुनदर्शनानुवन्धं विसृजति । साधुवादिनी सती किमिदमशोभन-
मभिधत्स इति कथामनुवनाति । नायकस्य शाठ्यचापल्पसंवद्धा-
न्दोषान्ददाति । पूर्वप्रवृत्तं च तत्संदर्शनं कथाभियोगं च स्वयमेक-
थयन्ती तयोच्यमानमाकाङ्क्षति । नायकमनोरथेषु च कथ्यमानेषु
सपरिभवं नाम हसति । न च निर्वदतीति ॥
सविहसितमिति संभाषणक्रियाविशेषणमेतत् । उपनिमन्त्रयते इदमास -
नमास्यतामिति । चेष्टितं भ्रान्तम् । कृतमवश्यकर्तव्यमिति पृच्छति । तेन
द्वारेण नायकसंवद्धं किंचिदमिधास्यतीति । विविक्ते दर्शयत्यात्मानं रहस्यं
१. 'अयाचितं'. २. 'रक्षतस्ततो.' ३. 'अभिलषितः'. ४. 'नाध्यते'. ५. 'सापि
हसित कृत्वा सभापते. ६. 'क्क स्थितं शयितं मुक्तं विचेष्टित. ७. 'अनुयुद्धे चिन्तयति
विजृम्भते श्वसिति च'. ८, 'च ता'. 'अकथनीयं.