2023-02-19 13:59:20 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
कामसूत्रम् ।
१९ आदितोऽध्यायः]
अपाश्रयार्थमिति । अपाश्रयस्तंदङ्गे खाङ्गस्थापनम् । चरणस्य पीडनं
खचरणेन ।
ततः शनकैरेकैकामङ्गुलिमभिस्पृशेत् ॥
तत इति । तस्मात्सिंद्धादुत्तरकाले । शनकैरिति कियत कालकलाम-
तिक्रम्य तस्या अङ्गुलिममिस्पृशेत् ।
२१८
पादाङ्गुष्टेन च नखाग्राणि घट्टयेत् ॥
पादाङ्गुष्ठेनेति । नखाग्राणि घट्टयेञ्चालयेत् ।
तेत्र सिद्धः पदात्पदमधिकमाकाक्षेत् ॥
तत्रेति । सिद्धो नखाग्रघट्टने । पदात्पदमिति स्थानात्स्थानान्तरं जघनो-
रुनितम्वादिकं स्पष्टुं सोपानक्रमेण काङ्खेत् ।
क्षान्त्यर्थं च तदेवाभ्यसेत् ॥
क्षान्त्यर्थं चेति सहनार्थम् । अभ्यसेत् तदेव यत्पूर्वाभ्युपगतम् ।
आन्तरानधिकृत्याह-
पादशौचे पादाङ्गुलिसंदंशेन तदङ्गुलिपीडनम् ॥
पादशौच इति पादधावनं ददत्याः । खपादाङ्गुलिसंदंशेन पीडनम् ।
द्रव्यस्य समर्पणे प्रतिग्रहे वा तद्वतो विकारः ॥
तद्गतो विकार इति । द्रव्यं पूगफलादिकं समर्पयता प्रतिगृह्णता वा
द्रव्यगतो विकारः कार्यः । सनखस्पर्शमर्पयेत्प्रतिगृह्णीयाद्वेत्यर्थः ।
आचमनान्ते चोदकेनासेकः ॥
आचमनान्त इति । उपस्प्रष्टुं ददतीं तदन्ते जलचुलकेनाहन्यात् ।
विजने तमसि च द्वन्द्वमासीन: क्षान्ति कुर्वीत । समानदेशश-
व्यायां च ॥
१. 'तदहसमर्पणस्थापनार्थम्'. २. 'छिद्रात्'. ३. 'कियत्कालम्'. ४. 'पादानुष्ठेन
च' इति पुस्तकान्तरे नास्ति. ५. 'तत्र सिद्धां पदारपदमभिकात्. ६. 'क्षान्त्यर्थमिति
सहनार्थमित्यर्थः । तदेव यत्पूर्वा'. ७. 'पादधारणम्'. ८. 'द्रव्यस्य पूगीफलाटेर्ग्रहणे-
ऽपणे वा सनखस्पर्शमर्पणं दान वा'. ९. 'आचमनार्थोदकेन नियंक:'.
>
१९ आदितोऽध्यायः]
अपाश्रयार्थमिति । अपाश्रयस्तंदङ्गे खाङ्गस्थापनम् । चरणस्य पीडनं
खचरणेन ।
ततः शनकैरेकैकामङ्गुलिमभिस्पृशेत् ॥
तत इति । तस्मात्सिंद्धादुत्तरकाले । शनकैरिति कियत कालकलाम-
तिक्रम्य तस्या अङ्गुलिममिस्पृशेत् ।
२१८
पादाङ्गुष्टेन च नखाग्राणि घट्टयेत् ॥
पादाङ्गुष्ठेनेति । नखाग्राणि घट्टयेञ्चालयेत् ।
तेत्र सिद्धः पदात्पदमधिकमाकाक्षेत् ॥
तत्रेति । सिद्धो नखाग्रघट्टने । पदात्पदमिति स्थानात्स्थानान्तरं जघनो-
रुनितम्वादिकं स्पष्टुं सोपानक्रमेण काङ्खेत् ।
क्षान्त्यर्थं च तदेवाभ्यसेत् ॥
क्षान्त्यर्थं चेति सहनार्थम् । अभ्यसेत् तदेव यत्पूर्वाभ्युपगतम् ।
आन्तरानधिकृत्याह-
पादशौचे पादाङ्गुलिसंदंशेन तदङ्गुलिपीडनम् ॥
पादशौच इति पादधावनं ददत्याः । खपादाङ्गुलिसंदंशेन पीडनम् ।
द्रव्यस्य समर्पणे प्रतिग्रहे वा तद्वतो विकारः ॥
तद्गतो विकार इति । द्रव्यं पूगफलादिकं समर्पयता प्रतिगृह्णता वा
द्रव्यगतो विकारः कार्यः । सनखस्पर्शमर्पयेत्प्रतिगृह्णीयाद्वेत्यर्थः ।
आचमनान्ते चोदकेनासेकः ॥
आचमनान्त इति । उपस्प्रष्टुं ददतीं तदन्ते जलचुलकेनाहन्यात् ।
विजने तमसि च द्वन्द्वमासीन: क्षान्ति कुर्वीत । समानदेशश-
व्यायां च ॥
१. 'तदहसमर्पणस्थापनार्थम्'. २. 'छिद्रात्'. ३. 'कियत्कालम्'. ४. 'पादानुष्ठेन
च' इति पुस्तकान्तरे नास्ति. ५. 'तत्र सिद्धां पदारपदमभिकात्. ६. 'क्षान्त्यर्थमिति
सहनार्थमित्यर्थः । तदेव यत्पूर्वा'. ७. 'पादधारणम्'. ८. 'द्रव्यस्य पूगीफलाटेर्ग्रहणे-
ऽपणे वा सनखस्पर्शमर्पणं दान वा'. ९. 'आचमनार्थोदकेन नियंक:'.
>