2023-02-19 13:59:19 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
३ अध्यायः]
३
कन्यासंप्रयुक्तकमधिकरणम् ।
२०९
पानकरणमिति कुर्वीत । परिचयस्य वयसश्रीनुरूप्यात् । आक-
र्षक्रीडा पैट्टिकाक्रीडा सृष्टिद्यूतक्षुल्लकादिद्यूतानि मध्यमाङ्गुलिग्रहणं
षट्पापाणकादीनि च देश्यानि तत्सात्म्यात्तैदाप्तदासचेटिकाभि-
स्तया च सहानुक्रीडेत । वेडितकानि सुनिमीलितकामारब्धिकां
लवणवीथिकामनिलताडितकां गोधूमपुञ्जिकामङ्गुलिताडितकां स-
खीभिरन्यानि च देश्यानि ॥
तयेति बालया । अवचयमुच्चपादपात् । ग्रथनं पुष्पाणाम् । गृहकं
काष्ठमयं मृण्मयं वा स्वल्पम् । दुहितृका सूत्रदार्वादिमयी । भक्तपानक-
रणमिति सद्भकं तण्डुलैरितरत्पांसुभिः । परिचयस्य वयसश्चेति । आत्मनः
स्वल्पमधिकं वा परिचयम्, बाल्यं तारुण्यं वा वयो बुद्धा तदनुरूपमाच-
रेत् । नोक्तमित्येव । आकर्षक्रीडा पाशकक्रीडा । पट्टिकाग्रथनम् । मु-
ष्टिद्यूतं प्रसिद्धम् । क्षुल्लकद्यूतं पञ्चसमयादि । मध्यमाङ्गुलिग्रहणमिति अ-
झुलिविपर्यासेन गोपितुर्मध्यमाङ्गुलेर्महणम् । षट्पाषाणकमिति । यत्र
स्वल्पानि षट्पाषाणानि हस्तस्य क्रोडेनोत्सिप्य पृष्ठेन गृह्यन्ते ।
आदिशब्दादन्यानि च देश्यानि पश्चिकाप्रसृतकादीनि । तत्सात्म्यादिति
यत्र नायिकाया अभिनिवेशः । तदाप्तदासचेटिकाभिरिति तस्या ये दा-
साबेटिकाध तामिः क्रीडन्तीभिः सहानुक्रीडेत । ततो लब्धप्रसरस्तया
च । क्ष्वेडितकानि चेति येवगव्यायामाः । तान्याह—सुनिमीलितका-
मिति । यत्रैकस्य कधिन्नेत्रे निमीलयति शेपाः प्रच्छन्नेप्वात्मानं गोपा-
यित्वा तिष्ठन्ति ततोऽसावुन्मीलितचक्षुर्यगृह्णाति तस्य नेत्रनिमीलनमिति ।
आरब्धिकां कृष्णफलक्रीडाम् । लवणवीथिकां लवणहट इति प्रतीताम् ।
अनिलताडितकां यत्र पक्षवद्वाहू प्रसार्य चक्रवद्रमणम् । गोधूमपुञ्जिका-
मिति । गोधूमग्रहणं त्रीह्युपलक्षणम् । यत्र चहूनामेकः प्रत्येकं रूपका-
.
१. 'अनुकुवत'. २. 'पञ्जिकक्रीडा'. ३. 'मुष्टिकानि'; 'मुष्टिकृतकादिपूतानि'.
४. 'तदा चेटिकाभि:'; 'तदातदासचेटिकाधात्रेयिकाभि. . ५. 'उदकवेडितकानि सु-
निमीलितकं मानसिक'. ६. 'गोधूमपुझिकामनिलताडितका लवणवीधिकाम्'. ७. एव
समयादि'. ८. 'येऽङ्गव्यायामास्वान्याह'.
का० २७
३
कन्यासंप्रयुक्तकमधिकरणम् ।
२०९
पानकरणमिति कुर्वीत । परिचयस्य वयसश्रीनुरूप्यात् । आक-
र्षक्रीडा पैट्टिकाक्रीडा सृष्टिद्यूतक्षुल्लकादिद्यूतानि मध्यमाङ्गुलिग्रहणं
षट्पापाणकादीनि च देश्यानि तत्सात्म्यात्तैदाप्तदासचेटिकाभि-
स्तया च सहानुक्रीडेत । वेडितकानि सुनिमीलितकामारब्धिकां
लवणवीथिकामनिलताडितकां गोधूमपुञ्जिकामङ्गुलिताडितकां स-
खीभिरन्यानि च देश्यानि ॥
तयेति बालया । अवचयमुच्चपादपात् । ग्रथनं पुष्पाणाम् । गृहकं
काष्ठमयं मृण्मयं वा स्वल्पम् । दुहितृका सूत्रदार्वादिमयी । भक्तपानक-
रणमिति सद्भकं तण्डुलैरितरत्पांसुभिः । परिचयस्य वयसश्चेति । आत्मनः
स्वल्पमधिकं वा परिचयम्, बाल्यं तारुण्यं वा वयो बुद्धा तदनुरूपमाच-
रेत् । नोक्तमित्येव । आकर्षक्रीडा पाशकक्रीडा । पट्टिकाग्रथनम् । मु-
ष्टिद्यूतं प्रसिद्धम् । क्षुल्लकद्यूतं पञ्चसमयादि । मध्यमाङ्गुलिग्रहणमिति अ-
झुलिविपर्यासेन गोपितुर्मध्यमाङ्गुलेर्महणम् । षट्पाषाणकमिति । यत्र
स्वल्पानि षट्पाषाणानि हस्तस्य क्रोडेनोत्सिप्य पृष्ठेन गृह्यन्ते ।
आदिशब्दादन्यानि च देश्यानि पश्चिकाप्रसृतकादीनि । तत्सात्म्यादिति
यत्र नायिकाया अभिनिवेशः । तदाप्तदासचेटिकाभिरिति तस्या ये दा-
साबेटिकाध तामिः क्रीडन्तीभिः सहानुक्रीडेत । ततो लब्धप्रसरस्तया
च । क्ष्वेडितकानि चेति येवगव्यायामाः । तान्याह—सुनिमीलितका-
मिति । यत्रैकस्य कधिन्नेत्रे निमीलयति शेपाः प्रच्छन्नेप्वात्मानं गोपा-
यित्वा तिष्ठन्ति ततोऽसावुन्मीलितचक्षुर्यगृह्णाति तस्य नेत्रनिमीलनमिति ।
आरब्धिकां कृष्णफलक्रीडाम् । लवणवीथिकां लवणहट इति प्रतीताम् ।
अनिलताडितकां यत्र पक्षवद्वाहू प्रसार्य चक्रवद्रमणम् । गोधूमपुञ्जिका-
मिति । गोधूमग्रहणं त्रीह्युपलक्षणम् । यत्र चहूनामेकः प्रत्येकं रूपका-
.
१. 'अनुकुवत'. २. 'पञ्जिकक्रीडा'. ३. 'मुष्टिकानि'; 'मुष्टिकृतकादिपूतानि'.
४. 'तदा चेटिकाभि:'; 'तदातदासचेटिकाधात्रेयिकाभि. . ५. 'उदकवेडितकानि सु-
निमीलितकं मानसिक'. ६. 'गोधूमपुझिकामनिलताडितका लवणवीधिकाम्'. ७. एव
समयादि'. ८. 'येऽङ्गव्यायामास्वान्याह'.
का० २७