2023-02-19 13:59:11 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
3
३
।
९
यदा पुरुषः प्रयोक्ता तदा पुरुषोपसृतकम्, स्त्री चेत्पुरुषायितमिति
दर्शनार्थं पुरुषग्रहणम् । एवं च पुरुषायितन सहास्यं वचनम् । शयन-
स्थाया इति । शयनात्प्राग्रतारम्भं प्रकरणं वक्ष्यति । तद्वचनव्याक्षिप्त-
चित्ताया इवेति नायकोक्तिभिरन्यचित्ताया नायिकायाः । लज्जाख्याप-
नाथै दर्शनायेतीवार्थः । नीवी निवसनबन्धः । तत्रेति विश्लेषणे विवद -
मानां कर्तुमददत कपोलचुम्बनेन समन्तादाकुल्येत् । यथा नीवी सुखेन
संस्थते । स्थिरलिङ्गश्चेति । जातरागत्वात्सिद्धलिङ्गः । तस्यां च जात-
रागायां सिद्धं कार्यम्, ने चेदत्राह — तत्र तत्रेति । कक्षोरुस्तनादि-
ध्वेनां नायिकां रागजननाथै हस्तेन परिस्पृशेदिति । एतदसकृन्नायक्रेन
संगतायामतिविस्रब्धायामुक्तम् । यदि प्रथमसंगता तदास्या नीवीसंसन-
स्पर्शनं नास्त्येव । लज्जया संहतयोश्चोर्वोरन्तरे च संधौ हस्तेन संघइनं
चलनम् । यथा विवृतौ स्याताम् । कन्यायाश्चेति । कन्याविसम्मणे
विखन्धाया अप्यस्या लज्जया संहतयोरन्तरे घट्टनं नीवीसंसनं स्पर्शनं च ।
अस्या अधिकमाह — स्तनयोः संहतयोर्भुजमय्या सूच्या । हस्तयोः पर-
स्पराश्लिष्टयोः प्रत्येकं वा बद्धमुष्टयोः । कक्षयोः प्रत्येकं कृतसंको-
चयोः । अंसयोर्हस्तयोजनात् ग्रीवावाहुशिखरयोजनाद्वा संहतयोः ।
ग्रीवायां हस्तपाशसंश्लेषात्संहतायाम् । संघट्टनमित्येव । खैरिण्यामिति ।
या नायिका रूढविसम्मत्वात्सुरते निरूपं यथेष्टचारिणी सा स्वैरिणी ।
अभियोक्रीत्यर्थः । तस्या यथासात्म्यं यथायोगं चेति । यद्येन सात्म्यं
यच्च यत्र युज्यते तेत्तस्य स्पर्शनमित्यर्थः । चुम्बनार्थमेनामिति । कृत-
क्षान्ति पूर्वोक्तां स्वैरिणी चालके निर्दयमवलम्वेत् । इतरस्या इति नायि-
1
८ अध्यायः]
२ सांप्रयोगिकमधिकरणम् ।
१५९
ग्रींवायामिति च । स्वैरिण्यां यथासात्म्यं यथायोगं च । अलके चु
म्वनार्थमेन निर्दयमबलम्बेत् । हनुदेशे चाङ्गुलिसंपुटेन । तैत्रेत-
रस्या व्रीडा निमीलनं च । प्रथमसमागमे कन्यायाश्च ॥
:
१. 'अखै रिण्याम्'. २. 'तत्र तत्रेतरत्या'. ३. 'ख्यापनार्थी'. ४. 'नो चेदाह'.
५. 'तत्तत्र'.
३
।
९
यदा पुरुषः प्रयोक्ता तदा पुरुषोपसृतकम्, स्त्री चेत्पुरुषायितमिति
दर्शनार्थं पुरुषग्रहणम् । एवं च पुरुषायितन सहास्यं वचनम् । शयन-
स्थाया इति । शयनात्प्राग्रतारम्भं प्रकरणं वक्ष्यति । तद्वचनव्याक्षिप्त-
चित्ताया इवेति नायकोक्तिभिरन्यचित्ताया नायिकायाः । लज्जाख्याप-
नाथै दर्शनायेतीवार्थः । नीवी निवसनबन्धः । तत्रेति विश्लेषणे विवद -
मानां कर्तुमददत कपोलचुम्बनेन समन्तादाकुल्येत् । यथा नीवी सुखेन
संस्थते । स्थिरलिङ्गश्चेति । जातरागत्वात्सिद्धलिङ्गः । तस्यां च जात-
रागायां सिद्धं कार्यम्, ने चेदत्राह — तत्र तत्रेति । कक्षोरुस्तनादि-
ध्वेनां नायिकां रागजननाथै हस्तेन परिस्पृशेदिति । एतदसकृन्नायक्रेन
संगतायामतिविस्रब्धायामुक्तम् । यदि प्रथमसंगता तदास्या नीवीसंसन-
स्पर्शनं नास्त्येव । लज्जया संहतयोश्चोर्वोरन्तरे च संधौ हस्तेन संघइनं
चलनम् । यथा विवृतौ स्याताम् । कन्यायाश्चेति । कन्याविसम्मणे
विखन्धाया अप्यस्या लज्जया संहतयोरन्तरे घट्टनं नीवीसंसनं स्पर्शनं च ।
अस्या अधिकमाह — स्तनयोः संहतयोर्भुजमय्या सूच्या । हस्तयोः पर-
स्पराश्लिष्टयोः प्रत्येकं वा बद्धमुष्टयोः । कक्षयोः प्रत्येकं कृतसंको-
चयोः । अंसयोर्हस्तयोजनात् ग्रीवावाहुशिखरयोजनाद्वा संहतयोः ।
ग्रीवायां हस्तपाशसंश्लेषात्संहतायाम् । संघट्टनमित्येव । खैरिण्यामिति ।
या नायिका रूढविसम्मत्वात्सुरते निरूपं यथेष्टचारिणी सा स्वैरिणी ।
अभियोक्रीत्यर्थः । तस्या यथासात्म्यं यथायोगं चेति । यद्येन सात्म्यं
यच्च यत्र युज्यते तेत्तस्य स्पर्शनमित्यर्थः । चुम्बनार्थमेनामिति । कृत-
क्षान्ति पूर्वोक्तां स्वैरिणी चालके निर्दयमवलम्वेत् । इतरस्या इति नायि-
1
८ अध्यायः]
२ सांप्रयोगिकमधिकरणम् ।
१५९
ग्रींवायामिति च । स्वैरिण्यां यथासात्म्यं यथायोगं च । अलके चु
म्वनार्थमेन निर्दयमबलम्बेत् । हनुदेशे चाङ्गुलिसंपुटेन । तैत्रेत-
रस्या व्रीडा निमीलनं च । प्रथमसमागमे कन्यायाश्च ॥
:
१. 'अखै रिण्याम्'. २. 'तत्र तत्रेतरत्या'. ३. 'ख्यापनार्थी'. ४. 'नो चेदाह'.
५. 'तत्तत्र'.