2023-02-19 13:59:04 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
3
३ अध्यायः]
२ सांप्रयोगिकमधिकरणम्
।
११३
सुप्तस्येति । मुखमालोकयन्तीत्याहितभावत्वं दर्शयति । स्वाभिप्रा-
येणेति यथा स्वयं धृतिं लभते तथा चुम्बतीत्यर्थः । एवं च सति तस्या
एव रागसंधुक्षणाद्रागदीपनम् । नायकस्य चुम्व्यमानस्य प्रतिबोधात् । जा-
प्रतोऽप्येतत्संभवति । तत्र तदवस्थिकं सांप्रयोगिकमेव स्यात् ।
मत्तस्य विषदमानस्य वान्यतोऽभिमुखस्य सुप्ताभिमुखस्य वा
निद्राव्याघातार्थं चलितकम् ॥
निद्राव्याघातार्थमित्युपलक्षणमेतत् । प्रमत्तस्य गीतालेख्यादिपु प्रस-
तस्य । प्रमादव्याघातायै विवदमानस्य । तैया सह कलहव्याघातार्थ-
मन्यतोऽभिमुखस्य । अन्यतो दृष्टिव्याघातार्थ सुप्ताभिमुखस्य । सुपुप्सतो
निद्राव्याघातार्थम् । 'सुषुप्तितो निद्रादिव्याघातार्थम्' इति पाठान्तरम् ।
चलितकमिति प्रमादादिना नायकस्य चलनं चलितकम् । 'तत्करोति - '
इति णिच् । तदन्ताच्चलयतीत्यच् । ततः संज्ञायां कन् । चलितकम् ।
अत्र नायिकैव प्रयोकी शोभते ।
चिररात्रावागतस्य शयन सुप्तायाः स्वाभिप्रायचुम्वनं प्रातिवो-
विकम् ॥
चिररात्राविति । असंचारवेलायामागतस्य प्रयोक्तु: संवन्धलक्षणा
षष्ठी । शयनसुप्तायाः प्रयोज्यायाः । रागतश्चपल इति (?) । प्रातिवोधिकं
प्रतिबोधप्रयोजनम् । मुखावलोकनस्वाभिप्रायाभावाद्वागदीपनान्न विद्यते ।
तत्र विसब्धिकायां रागदीपनम् ।
F
दु
सापि तु भावजिज्ञासार्थिनी नायकस्यागमनकालं संलक्ष्य व्या-
जेन सुप्ता स्यात् ॥
सापि त्विति प्रातिबोधिकम् । भावजिज्ञासार्थिनी किंचित्पश्यामि म
य्यनुरागोऽस्ति नेति संमानार्थिनी नायकादेव वैलक्ष्यसुप्ता स्यादिति ।
व्याजेन कृतकनिद्रया शयितेत्यर्थः । यदि मयि भावितस्तदा प्रातिबो-
१. 'भावम्'. २. 'नायकस्य च'. ३. 'एवमेतत्'; 'एवमेव'. ४. 'प्रवृत्तस्य'.
५. 'खप्नाभिमुखस्य'. ६. 'छलितकम्'. ७. 'त्वया सह'. ८. 'चिरादागतत्य शयने
प्रसुप्तायाः'. ९. 'कृतकसुप्ता'. १०. 'कि च'.
का० १५
३ अध्यायः]
२ सांप्रयोगिकमधिकरणम्
।
११३
सुप्तस्येति । मुखमालोकयन्तीत्याहितभावत्वं दर्शयति । स्वाभिप्रा-
येणेति यथा स्वयं धृतिं लभते तथा चुम्बतीत्यर्थः । एवं च सति तस्या
एव रागसंधुक्षणाद्रागदीपनम् । नायकस्य चुम्व्यमानस्य प्रतिबोधात् । जा-
प्रतोऽप्येतत्संभवति । तत्र तदवस्थिकं सांप्रयोगिकमेव स्यात् ।
मत्तस्य विषदमानस्य वान्यतोऽभिमुखस्य सुप्ताभिमुखस्य वा
निद्राव्याघातार्थं चलितकम् ॥
निद्राव्याघातार्थमित्युपलक्षणमेतत् । प्रमत्तस्य गीतालेख्यादिपु प्रस-
तस्य । प्रमादव्याघातायै विवदमानस्य । तैया सह कलहव्याघातार्थ-
मन्यतोऽभिमुखस्य । अन्यतो दृष्टिव्याघातार्थ सुप्ताभिमुखस्य । सुपुप्सतो
निद्राव्याघातार्थम् । 'सुषुप्तितो निद्रादिव्याघातार्थम्' इति पाठान्तरम् ।
चलितकमिति प्रमादादिना नायकस्य चलनं चलितकम् । 'तत्करोति - '
इति णिच् । तदन्ताच्चलयतीत्यच् । ततः संज्ञायां कन् । चलितकम् ।
अत्र नायिकैव प्रयोकी शोभते ।
चिररात्रावागतस्य शयन सुप्तायाः स्वाभिप्रायचुम्वनं प्रातिवो-
विकम् ॥
चिररात्राविति । असंचारवेलायामागतस्य प्रयोक्तु: संवन्धलक्षणा
षष्ठी । शयनसुप्तायाः प्रयोज्यायाः । रागतश्चपल इति (?) । प्रातिवोधिकं
प्रतिबोधप्रयोजनम् । मुखावलोकनस्वाभिप्रायाभावाद्वागदीपनान्न विद्यते ।
तत्र विसब्धिकायां रागदीपनम् ।
F
दु
सापि तु भावजिज्ञासार्थिनी नायकस्यागमनकालं संलक्ष्य व्या-
जेन सुप्ता स्यात् ॥
सापि त्विति प्रातिबोधिकम् । भावजिज्ञासार्थिनी किंचित्पश्यामि म
य्यनुरागोऽस्ति नेति संमानार्थिनी नायकादेव वैलक्ष्यसुप्ता स्यादिति ।
व्याजेन कृतकनिद्रया शयितेत्यर्थः । यदि मयि भावितस्तदा प्रातिबो-
१. 'भावम्'. २. 'नायकस्य च'. ३. 'एवमेतत्'; 'एवमेव'. ४. 'प्रवृत्तस्य'.
५. 'खप्नाभिमुखस्य'. ६. 'छलितकम्'. ७. 'त्वया सह'. ८. 'चिरादागतत्य शयने
प्रसुप्तायाः'. ९. 'कृतकसुप्ता'. १०. 'कि च'.
का० १५