कादम्बरी /743

७१०
 
कादम्बरी ।
 
[ कथायाम्-
पससार वासरः । अनुरागपता के[^१]कवोल्लसदपरसंध्यावधू- त्रपावरणायेव वितस्तार [^२]वासतेयी ।
चन्द्रोदयाभिरामं च समग्रमेव जगदभवत् । एवं च भरेणावतीर्णायां रजन्यां चन्द्रापीडश्चि-
राभिलषितमुन्मीलितनयनकुवलयमुत्स्रस्तनीवीप्रसृतकर निवारणानुबन्धमनुभूतप्रत्यालिङ्गनसु-
[^३]खमैमभिप्रार्थितसुरत- परिसमाप्तित्रपासुभगं कादम्बरीप्रथम सुरतसुखमनुभूयैक- दिवसमिव दशरात्रं
स्थित्वा परितुष्टहृदयाभ्यां श्वशुराभ्यां विसर्जितः पितुः पादमूलमाजगाम ।
 
,
 

 
आगत्य च समकालमेवानुभूतक्केलेशं राजलोकमात्मसमं कृत्वा, समारोपितराज्यभारः पुण्ड-
रीके, परित्यक्त सर्वस्वकार्ययोः पित्रोः पादावनुचरन् कदाचिदत्यद्भुतोत्फुल्लनयननैगमजनाव-
लोकितो जन्मभूमिस्नेहादुज्जयिन्याम्, कदाचिद्रगन्धर्वराजगौरवेणानुपमरमै- [^४]रमणीयतममहिम्नि हेम-
कूटे, कदाचिदमृतपरिमलाधिवास- सुरभिशिशिर सर्वप्रदेशहारिणि रोहिणीबहुमाननेन चन्द्र-
लोके, कदाचिदहर्निशोत्फुल्ल सहस्रपत्र [^५]निवेहोद वाहिनि पुण्डरीकप्रीत्या लक्ष्मीनिवाससरसि,
 

 
[ टि ]-
 
- वोपपादयितुं निष्पादयितुं वासरो दिवसोऽपससारापसृतो बभूव । अनुरागस्यानुरते: पताकेव वैजयन्तीवोल्लसन्ती

यापरसंध्या पश्चिमसंध्या सैव वधूः स्त्री तस्यास्त्रपा लज्जा तस्या आवरणायाच्छादनायेव [^1]वासतेयी रात्रिर्वितस्तार
प्रससार । चन्द्रोदयेन शशाङ्कप्रकाशेनाभिरामं मनोहरं च समग्रमेव सकलमेव जगदभवत्संजज्ञे । एवममुना
प्रकारेण भरेण संभारेणावतीर्णायां संजातायां रजन्यां त्रियामायां चन्द्रापीडश्चिरकालं यावदभिलषितं वाञ्छित
मुन्मीलितानि विकसितानि नयनकुवलयानि नेत्रो [^२]त्पलानि यत्र तत् । उत्ख़स्रस्ता शिथिलिता श्लथीजाता या नीव्यु -
च्चयस्तस्यां प्रसृतो विस्तृतो यः करो हस्तस्तस्य निवारणं दूरीकरणं तदेवानुबन्धः प्रतिबन्धो यत्र तदनुभूतं साक्षा-
त्कृतं प्रत्यालिङ्गनसुखं तया दीयमानोपगूहनसातं यस्मिंस्तत्तथा अभिप्रार्थिताभियाचिता सुरतस्य संभोगस्य परिसमा-
प्तिर्यस्यामेवंविधा या त्रपा लज्जा तया सुभगं मनोहरमेतादृशं कादम्बर्याः प्रथमं सुरतस्य सुखं सातमनुभूय साक्षा-
त्कृत्यैकदिवसमिव दशरात्रं दशदिवसं स्थित्वास्थाय परितुष्ट- हृदयाभ्यां संतुष्टचित्ताभ्यां श्वशुराभ्यां चित्ररथहं-
साभ्यां विसर्जितो दत्ताज्ञः पितुस्तारापीडस्य पादमूलं चरणसमीपमाजगामाययौ ।
 

 
आगत्य चागमनं कृत्वा च समकालमेवैकवारमेवानुभूतः क्लेशो दुःखं यैरेवंभूतं राजलोकं नृपजनमात्मसमं
निजसदृशं स्वै[^3]स्वतुल्यं कृत्वा विधाय, पुण्डरीके समारोपितो न्यस्तो राजभार आधिपत्य- धूर्येन सः । परित्यक्तमु-
ज्झितं सर्वं स्वकार्ययं सांसारिककृत्यं याभ्यां तौ माता च पिता च पितरौ । एकशेषः । तयोः पित्रोः पादौ

चरणायनुचरन्सेवयन् । कदाचित्कस्मिंश्चिदवसरेऽत्यद्भुतोत्फुल्ल- नयना विकसितनेत्रा ये नैगमजना वणिग्जनास्तै-
रवलोकितो वीक्षितो जन्मभूमिस्नेहादुत्पत्तिवसुधाप्रीतेरुज्जयिन्यां विशालायाम् । कदाचित्कस्मिंश्चित्प्रस्तावे गन्धर्व-
राजस्य गौरवेणात्यादरेणानुपमो मनोहरो रमणीयतमोऽतिशयेन रन्तुं योग्यो महिमा माहात्म्य यं
यस्मिन्नेतादृशे
हेमकूटे । कदाचिद्रोहिणीबहुमाननेन ब्राह्मी.... कारेणामृतस्य पीयूषस्य परिमल आमोदस्तस्याधिवासेन संस्कारेण

सुरभिः सुगन्धो यः शिशिरः शीतलः सर्वप्रदेशः समग्रस्थलं तेन हारिणि मनोहरे चन्द्रलोके । कदाचिदहर्नि-
शमहोरात्रमुत्फुल्लानि विस्मेराणि सहस्रपत्राणि तेषां निवहः समूहो यस्मिन्नेतादृशमुदं जलं वहतीत्येवंशीले ।
उदकस्योदादेशः । पुण्डरीकप्रीत्या पुण्डरीकस्नेहेन लक्ष्म्या रमाया निवाससरस्यवस्थानसरसि कासारे । क्वचित्
 
***
 
पाठा-
-
 

 
[^1]F..
 
-
 
टिप्प० -1 वस्तुतस्तु - 'अनुरागकवोष्णतया ( अनुररागेण च भ अस्तकालिकलौहित्येन च, ईषदुष्ण-
तया च ईषद विनयोन्मुखतया च ) अपरसन्ध्यावधूत्रपावरणायेव वितस्तार तमोवासो वासवी ।' इत्येव

पाठ: । सन्ध्यया सह स्नेहवशात् वासवी ( प्राची ) अन्धकाररूपं वसनं विस्तारितवती । अन्धकारावि-
र्भावेन अविनयोन्मुखायाः सन्ध्याया लज्जां निवारयामासेत्याशयः ।
[^2]F. द्विवचनमुचितम् ।
[^3]F. प्राप्तसुखं
समृद्धियुक्तं च ।
[^4]F. उदकं जलं वहतीत्येव वक्तव्यम्, पेषषंवासेत्यादिना उदकस्योदादेशः ।
 
•
 
[^१]G. उल्लालस.
[^२]G. वा रजनी; तमोवासो वासवी .
[^३]G. अप्रार्थित .
[^४]G. रमणीयतर; रमणीयता.
[^५]G. मोद; निवद्दौषहौघ.