कादम्बरी /682

देवमन्दिरे विलासवत्या दूतानामाह्वानम्] उत्तरभागः ।
 
[^१]भृत्यलोकः । देवस्य च स्थाने देवी वर्तते । तदाज्ञापितं कृतम- वधारयतु देवी' इत्युक्त्वा मेघ-
नाद [^२]स्त्वरितकनामानं [^३]कु- मारबालसेवकमाहूय तैः सह व्यसर्जयत् ।
 

 
[^४]अथ सुबहुदिवसापगमे वार्ता[^५]वार्तां विनो [^६]त्ताम्यन्ती चन्द्रापीडस्यैवागमनायोपॅ [^७]पथाचितं कर्तुम-
वन्तीनामनगरी देवता -
तानामवन्तीमातृतॄणामायतनं निर्गता विलासवती 'देवि, दिष्ट्या वर्ध-
से ।
। प्रसन्नास्तेऽवन्तिमातरः । परागता युवराज [^९]वार्ताहराः' इति सहसैव [^१०]संभ्रमप्रधावितात्पै [^११]त्परिज-
नादुपश्रुत्यानन्दबाष्प- जललुलितया जलार्द्रेन्दीवरस्रजेव विक्षेपदीर्घया दृष्ट्या र्चयन्तीव चिरं
दृष्ट्वा ककुभः, मृगाङ्गनेव परिभ्रष्टबालपोता, [^१२]पूरेत्कृत्य प्राकृतेवार्ता, 'केनेदममृतं मे वाक्छ-
लादृष्टम् ? कस्यानुकम्पास्मिञ्जने जाता ? केन हैवा[^१३]दृष्टा: ? कियहूद्दूरे [^१४]वर्तन्ते ? किं वा [^१५]तैः कथितं
 
१५
 
१३
 

 
[ टि ]-- नपुंसकम् । अयमेवं [^1]स्थितो भृत्यलोको गोप्यजनः । देवस्य च चन्द्रापीडस्य च स्थाने देवी वर्तते । तत्तस्मादा-
ज्ञापित - [^2]मादिष्टं कृतं निष्पादितं देवी कादम्बर्यवधारयतु जानातु । इत्युक्त्वेत्यभिधाय मेघनादस्त्वरित कनामानं
कुमारबालसेवकं चन्द्रापीडभृत्यमाहूयाह्वानं कृत्वा तैर्लेखहारकैः सह व्यसर्जयत्प्रा- हिणोत् ।
 

 
अथेति । तत्प्रेषणानन्तरं सुबहूनाम नेकेषां दिवसानामपगमे सति वार्तातां प्रवृत्तिं विनोत्ताम्यन्ती खेदं कुर्वन्ती
चन्द्रापीड स्यैवागमनायो- प [^3]याचितं वाञ्छितं कर्तुं विधातुमवन्तीनामनगरीदेवतानां विशालापुरीदेवानामवन्ती-
मातॄणां ब्राह्वम्याद्या मातरः सप्त तासां चायतनं गृहं निर्गता निर्याता । इतश्च हे देवि, त्वं दिष्ट्या भाग्येन

वर्धसे वृद्धिं प्राप्नोषि। प्रसन्नास्ते तवावन्तिमातरः । युवराजवार्ता- हराश्चन्द्रापीड किंवदन्तीकथकाः । संदेश -
हरा इत्यर्थः । परागताः समायाता इति सहसैवैकपद एव संभ्रमेणादरेण प्रधावितात्परि- जनात्सेवकजनादुप-
थुल्या श्रुत्याकर्ण्यानन्दबाष्पजलं हर्षाश्रुपानीयं तमिहुस्मिं-
ल्लुलितया लुठितया जलक्लिन्नया । नीलसाधर्म्यादुत्प्रेक्षते -

जलान्वीर्द्रेन्दीवरस्रजेव जलनुन्ननीलपद्ममालयेवार्चयन्ती पूजयन्तीव विक्षेपेण दीर्घया दृष्टट्या दृशा चिरं चिर-
कालं ककुभो दिशो दृष्ट्वावलोक्य । परिभ्रष्टो गतो बालो मूर्खः पोतः शिशुर्यस्याः सा तथा । 'बालोऽर्भ के
च मूर्खे स्यात्' इत्यमरः । एवंविधा मृगाङ्गनेव हरिणीव पूत्कृत्योच्चै रटित्वा प्राकृतेव पामरेवार्ता पीडिता
केन वार्ताकेन वाक्छलाद्वचनोपधेरिदममृतं पीयूषं वृष्टम् । तेन वचन- च्छलादमृतमेव वृष्टमिति भावः । अस्मि-
मिंज्जने कस्य पुंसोऽनुकम्पा दया जाता समुत्पन्ना । केन पुंसा दृष्टा अवलोकिताः । क्व वा दृष्टाः कुत्र दृष्टाः ।
किय हूद्दूरे दविष्ठे वर्तन्ते । किं वा तैः कथितं प्रोक्तं मे मम वत्सस्य पुत्रस्य कुशलं कल्याणमितीतस्ततः पृच्छ-
न्त्येव प्रश्नं कुर्वन्त्येव तांल्लेख हार कान्दूरत ऐवाद्राक्षी द्विलोकितवती । त्वरितकसमेतांस्तांल्लेखहारकान्दूरत ऐवाद्राक्षीद्विलोकितवती। त्वरितक- समेतांस्तांल्लेखहारकानालोक्य निरीक्ष्य
तस्मिन्नेव मातृगृहाङ्गणे स्थिता विलासवती तेषामाहाह्वानायाहूताया दिदेशाज्ञा पित्तवती । कथं- भूतांल्लेखहारकान् ।
 
टिप्प० -
 
[^1]F. 'तत्सर्व एवायमेवं स्थितो भृत्यलोकः' इत्येव पाठः । अयं भृत्यलोकः सर्व एवम् (पूर्वो-
क्तरूपेण ) स्थितः ।
[^2]F. यदाज्ञापितं तत्तस्मिन्समये एव कृतं जानातु भवती इत्यर्थः ।
[^3]F. टीकाकार•
स्याद्भुतं साहसं यत्किञ्चिदप्यज्ञात्वा टीकाकरणे गल्भनम् । 'चन्द्रापीडो मे समागच्छेत्तर्हि एवमुपहारान्
दद्याम्' इति प्रार्थना – 'दीयते यत्तु देवेभ्यो मनोराज्यस्य सिद्धये । उपयाचितकं दिव्यं दोहदं तद्विदु-
र्बुधाः ॥' इति जटाधरः ।
[^4]F. 'अवन्तिनगरीदेवतानाम्' इत्येवोचितम् ।
 
C
 
पाठा० –
 
[^१]G. भृत्यजनः .
[^२]G. त्वरित :.
[^३]G. कुमारसेवकम् .
[^४]G. अथ सा बहु.
[^५ वार्तया ]G. वार्तया.
[^६]G. उत्ताम्यती .
[^७]G. उपया-
चितकम्.
[^८]G. अवन्तीनगरदेवता नामवन्ती मातृतॄणाम् .
[^९ वार्ता, ]G. वार्ता.
[^१०]G. ससंभ्रमप्रतिभाधावितात्.
[^११]G. परिचारिकाजनात्.

[^१२]G. फूत्कृत्य.
[^१३]G. दुष्ट: .
[^१४]G. वर्तते.
[^१५]G. तेन; अनेन.
 

८२ का०