कादम्बरी /662

६२९
 
कपिझलस्यागमनम् ]
 
उत्तरभागः ।
 
१
 
वरोधिनीर्जटाः समुत्सारयनन्, अश्रुजलच्छलेनाच्छोदसरः सलिलमि-
वान्तः प्रविष्ट [^१]माताम्राभ्या-
मुद्रवहंल्लोचनाभ्याम् उद्विग्रानाकृति- स्तापसकुमारकः सहसैवोद तिष्ठत् । उत्थाय च दूरत एवोद्दामबा-
मबा
ष्पजलनिरोधपर्याकुलयाप्ये [^२]प्यलब्धलक्ष्यया दृष्टट्या विलोकयन्तीं महाश्वेतामुपसृत्य शोकगद्ग-
दमवादीत् - 'गन्धर्वराजपुत्रि, ज[^३]ज- न्मान्तरादिवागतोऽपि प्रत्यभिज्ञायतेऽयं जनो न वा' इति ।
 

 
सा त्वेवं पृष्टा शोकानन्दमध्यवर्तिनी [^४]ससंघभ्रममुत्थाय कृत- [^५]पादवन्दना प्रत्यवादीत् -
'भगवम्न्कपिञ्जल, अहमेवंविधाऽपु- ण्यवती या [^६]भवन्तमपि न प्रत्यभिजानामि ? [^७]अथ युक्तैवे-

दृशी मय्यनात्मज्ञायां संभावना याहमे [^८]कान्तत एं[^९]एव व्या- मोहहता स्वर्गगं गतेऽपि देवे पुण्ड-
रीके जीवामि । तत्कथय केना- सावुत्क्षिप्य नीतः ? किमर्थथं वा नीतः ? किं वास्य वृत्तम् ?
क क्व वर्तते ? किं वा तवोपजातम् ? येनैतावतापि कालेन [^१०]वार्तापि न दत्ता । [^११]कुतो वा त्वमे-
काकी देवेन विना [^१२]समागतः ?
 

 
स त्वेवं पृष्टो महाश्वेतया विस्मयोन्मुखेन कादम्बरीपरिजनेन चन्द्रा- पीडानुगामिना चं
राजपुत्रलोकेनोपर्युपरि पातिना वीक्ष्यमाणः प्रत्य- वादीत् – "गन्धर्वराजपुत्रि, श्रूयताम् ।
 

 
[ टि ]-- कमलानि तेषां नीलपलाशानि पत्राणि तेषां पृष्ठं पृष्ठभाग- स्तद्वत्पाण्डुरेण श्वेतेन । किं कुर्वन् । करेण हस्तेन
समुत्सारयन्दूरी- कुर्वन् । काः । जटाः । जटाः कीदृशी: । आननमवरुन्धन्तीत्येवंशीला आननावविरोधिन्यस्ताः ।
अश्रुजलच्छलेन नेत्राम्बुमिषेणाच्छोदसरसः सलिलं पानीयमन्तः प्रविष्टमिवाताम्राभ्यामीषद्रक्ताभ्यां लोचनाभ्यां

नेत्राभ्यामुद्वहन्धारयन् । उद्विग्नोद्वेगं प्राप्ता आकृतिराकारो यस्य स तथा । अम्भसस्तापसकुमारक उदतिष्ठदि-
त्यन्वयस्तु प्रागेवोक्तः । उत्थाय चोत्थानं कृत्वा च दूरत एवोद्दाममत्युग्रं यद्वाबाष्पजलमश्रुपा- नीयं तस्य निरोधः
प्रतिबन्धस्तेन पर्याकुलयापि व्याकुलयाप्य [^1]प्य- लब्धमप्राप्तं लक्ष्यं वेध्यं ययैवंविधया दृष्टट्या दृशा विलोकयन्तीं

पश्यन्तीं महाश्वेतामुपसृत्य समीपे गत्वा शोकेन गद्गदमव्यक्ताक्षरं यथा स्यात्तथावादीदब्रवीत् । हे गन्धर्वरा-
जपुत्रि, जन्मान्तरादाग- तोऽप्ययं जनस्त्वया प्रत्यभिज्ञायत उपलक्ष्यते न वेति ।
 

 
सा तु महाश्वेता त्वेवं पृष्टा प्रश्नविषयीकृता शोकश्चानन्दश्च शोका- नन्दौ तयोर्मध्यवर्तिनी ससंभ्रमं सादरं यथा
स्यात्तथोत्थाय कृतं पादवन्दनं चरणनमस्कृतिर्यया सैवंविधा प्रत्यवादीत्प्रत्यब्रवीत् । हे भगवन्कपिञ्जल, अहमे-
वंविधाऽपुण्यवती या भवन्तमपि त्वामपि न प्रत्यभिजानामि नोपलक्षयामि । अथ मध्य्यनात्मज्ञायामात्मज्ञानवर्जि-
वर्जि तायामीदृशी संभावना युक्तैव न्याय्यैव या महाश्वेताह मेकान्तत एव व्यामोहोऽज्ञानं तेन हता पीडिता स्वर्ग
गं गतेऽपि देवलोकं प्राप्तेऽपि देवे पूज्ये पुण्डरीके जीवामि प्राणिमि । तदिति हेत्वर्थे । कथय प्रतिपादय केन
पुंसासौ पुण्डरीक उत्क्षिप्योत्थाप्य जीतः । किमर्थथं वा किंप्रयोजनं वा नीतः । किं वास्य पुण्डरीकस्य वृत्तं चरि-
त्रम् । क्व कुत्र वर्तते । तव भवतः किं वोपजातं किं जज्ञे, येनैतावतापि काले- नानेहसा वार्तापि किंवदन्त्यपि
न दत्ता । कुतो वा कस्मात्प्रदेशाद्वा त्वमेकाक्यसहायो देवेन पुण्डरीकेण विना समागतोऽत्रायातः ।
 

 
स तु कपिञ्जलो महाश्वेतयैवं पृष्टो नियोजित उपरि चोपरि चोपर्युपरि पतितुं शीलं यस्य स तेनेत्युभयोविं-
र्विशेषणम् । विस्मयेनाश्चर्येणोदूर्ध्वं मुखमाननं यस्यैवंभूतेन कादम्बरीपरिजनेन गन्धर्व पुत्रीपरिच्छदेन चन्द्रापीड
मनुगच्छतीत्येवंशीलेन राजपुत्रलोकेन च वीक्ष्यमाणो विलोक्यमानः प्रत्यवादीत्प्रत्यब्रवीत् । हे गन्धर्वराजपुत्रि,
 
टिप्प० -
 
[^1]F. लुप्तबुद्धिष्टीकाकार: । पर्याकुलत्वे अलब्धलक्ष्यत्वं स्वत एवेति, 'अपि' पदस्य न स्वार-
स्यम् । तस्मात् 'आबद्धलक्ष्यया ( लक्ष्यं प्रति व्यापारितया )' इत्येव पाठः ।
 
४ ससंभ्रमाकुलम्.
पाठा० -
 
[^१]G. आताम्रायताभ्याम्.
[^२]G. बद्धलक्षया.
[^३]G. जन्मान्तरागत:; जन्मान्तरगतः
८ एकान्ते, ९ इव १० वार्तामपि न दत्तवानसि
.
[^४]G. ससंभ्रमाकुलम्.
[^५]G. प्रमाणा.
[^६]G. त्वयाप्यात्मनः कारणादेवं संभाविता, .
[^७]G. अथवा,
.
[^८]G. एकान्ते.
[^९]G. इव.
[^१०]G. वार्तामपि न दत्तवानसि.
[^११]G. कुतोऽपि, .
[^१२]G. एवागतोऽसीति,
 
.