कादम्बरी /66

शूद्रकस्नानम् ]
 
पूर्वभागः ।
 
३३
 
१
 
हंसमारुरोह । ततस्ताः [^१]काश्चिन्मरकत के[^२]कलशप्रभा- श्यामायमाना नलिन्य इव मूर्तिमत्यः
पत्रपुटैः काश्चिद्रजत कलश- हस्ता रजन्य इव पूर्णचन्द्रमण्डल विनिर्गतेन ज्योत्स्नाप्रवाहेण,

कश्चित्कलशोत्क्षेपश्रमस्वेदार्द्रशरीरा जलदेवता इव स्फाटिकैः कलशैस्तीर्थजलेन, काश्चिन्म-
लयसरित इव चन्दनरसमिश्रेण सलिलेन, काश्चिदुत्क्षिप्त कलशपार्श्वविन्यस्तहस्त पल्लवाः प्रकी-
र्यमां
र्यमाणनखमयूखजालकाः प्रत्यङ्गुलिविवर विनिर्गतजलधाराः सलिलयन्त्रदेवता इव, काश्चि
ज्जाड्यमपनेतुमाक्षिप्तबालातपेनेव दिवसश्रिय इव कनककलशहस्ताः कुङ्कुमजलेन वाराङ्गना

[^३]यथायथं राजानमभिषिषिचुः । अनन्तरमुदपादि च रै[^४]स्फोटयन्निव श्रुतिपथमनेकप्रहतपटु-

 
 
[ टि ]---रोहति । तत इति । आरोहणानन्तरं ता वारयोषितो यथायथं यथायोग्यं राजानमभिषिषिचुरभिषेकं चक्रुः । इतौं
तो
वारयोषितो विशेषयन्नाह -काश्चिदिति । काश्चित् काश्चन मरकतमणिनिर्मितो यः कलशः कुम्भस्तस्य प्रभा कान्ति-
•स्तया श्यामायमानाः श्यामवदाचरिताः नलिन्य इव पद्मिन्य इव मूर्तिमत्यो नीलत्वसाम्यात्तद्रूपधारिण्यः पत्रपुटैः
पर्णसंपुटै: राजानमभित्रिषिषिचु- रिति सर्वत्र । अन्याः काश्चन रजतस्य रूप्यस्य कलशः कुम्भो हस्ते पाणौ यासां
तास्तथा । का इव !। पूर्णचन्द्रमण्डलात्समग्रशशि- बिम्बाद्विनिर्गतेन निःसृतेन ज्योत्स्नाप्रवाहेण कौमुदीरयेण शोभमाना

रजन्य इव त्रियामा इव । अन्याः काश्चन कलशस्य कुम्भस्य चोत्क्षेप उत्पाटनं तस्माद्यः श्रमस्तेन यः खेस्वेदो
ध घर्मजलं तेनार्द्रं स्विन्नं शरीरं देहो यासां ताः स्फाटिकैः स्फटिकसंबन्धिभिः कलशैस्तीर्थजलेन तीर्था [^1]म्भसा च
सहिता जलदेवता जलाधिष्ठात्र्य इव । काश्चिदिति । अन्याः काश्चन चन्दनस्य मलयजस्य रसो द्रवस्तेन मिश्ररेण
संयुक्तेन सलिलेन स्नानं [^2]चक्रुः । का इव । मलयसरित इव मलयाचलनद्य इव । ता अपि चन्दनरसमिश्रसलिला:
स्युः । काश्चिदिति । अन्याः काश्चनोत्क्षिप्त उत्पाटितो यः कलशस्तस्य पार्श्वयोर्वामदक्षिणयोर्विन्यस्ताः स्थापिता
हस्तपढ़ल्लवा: करकिसलयानि याभिस्ताः, प्रकीर्यमाणानीतस्ततो विक्षिप्यमाणानि नखमयूखजालकानि पुनर्भवदीप्तिचया
याभिस्ताः । प्रत्यञ्जङ्गुलि प्रतिकरशाखं यानि विवराणि छिद्राणि तेभ्यो विनिर्गता जलधारा पानीयसंततिर्यासां ताः ।
का इष का इव । सलिलयन्त्र [^3]देवता इव । ता अप्येवंविधाः स्युरित्यर्थः । काश्चिदिति । अन्याः काश्चन कनकस्य सुवर्णस्य
कलशो हस्ते यासां ताः । का इव । दिवसत्रिय इव वासरलक्ष्मीरिव । केनेव । जाड्यं शीतमपनेतुं दूरी कर्तुमाक्षिप्त

आकर्षितो यो बालातपो नव्यालोकरस्तेनेव कुङ्कुमजलेन केसरवारिणा । अत्र कुङ्कुमजलबालातपयोरुपमानोपमेयभावः ।

अन्वयस्तु प्रागेवोक्तः । अनन्तरमिति । अभिषेकानन्तरं स्नानशङ्खानां ध्वनिः शब्द उदपाद्युत्पन्नोऽभूत् । 'पद
गतौ' इत्यस्य लुङि रूपम्। किं कुर्वन्निव । श्रुतिपथं कर्णेणमार्गगं स्फोटयन्निव द्विधा कुर्वन्निव । पुनः कीदृक् ।
 
।
 
टिप्प० --
 
 
[^1]F. जलदेवता इव काश्चितत् स्फाटिकैः कलशैः ( स्फटिककलशद्वारा ) तीर्थजलेन अभिषि-
पितुःषिचु:, तीर्थजलाभिषेकं चक्रुरित्यर्थथे उचितः ।
[^2]F. कारयामासुरित्याशयः ।
[^3]F. करनखेभ्यः कान्तिकिरणा-
स्तथा निरगच्छन् यथा जलयन्नत्र- देवतानाम् (जलनिर्झरणार्थं निर्मितयन्नत्रपुत्तलिकानाम् ) हस्ताङ्गुलिविव-
रेभ्यो जलधारा एव मन्ये निष्पतन्तीत्युत्प्रेक्षाशयः ।
 
पाठा०
 

 
 
[^१ काश्चन]G. काश्चन.
[^२]G. शकल.
[^३]G. क्रमेण .
[^४ ]G.आस्फोटयन्निव.
 

५ का०