कादम्बरी /218

चन्द्रापीडप्रवेशे नारीणां भावालापाः ] पूर्वभागः ।
 
१८५
 
मुहूर्तादिव युवतिजन निरन्तरतया नारीमया इव प्रासादाः, सालक्त- क पदकमलविन्यासैः
पल्लवमयमिव क्षितितलम्, [^१]अङ्गनाङ्ग-
प्रभाप्रवाहेण लावण्यमयमिव नगरम्, आननमण्डल-
निवहेन चन्द्र- बिम्बमयमिव गगनतलम् आतपनिवारणायो [^२]त्तानित करतल- जालकेन कमलव-
नमयमिव दिक्चक्रवालम्, [^३]आभरणांशुक- लापेनेन्द्रायुधमय इवातपः, [^४]लोर्चेचनमयूखलेखासं-
तानेन नीलो- त्पलदलमय इव दिवसो बभूव । कौटुतुकप्रसारित निश्चललोचनानां च पश्य-
न्तीनां तासामादर्शमयानीव सलिलमयानीव स्फटिकमयानीव हृदयानि विवेश चन्द्रापी-
डाकृतिः । आविर्भूतमदनरसानां [^५]चा- न्योन्यं सपरिहासाः सविनश्रम्भाः ससंभ्रमाः सेर्ष्याः
सोत्प्रासा: साभ्य- सूयाः सविलासाः समन्मथा : सस्पृहाश्च तत्क्षणं रँ[^६]रमणीयाः प्रससु- स्रुरालापाः ।
 

 
तथा हि 'त्वरितगमने, मामपि प्रतिपालय । दर्शनोन्मत्ते, गृहाणोत्त- रीयम् । उँ[^७]उल्लासयाल-
कलतामाननावलम्बिनीम् । मूं[^८]मूढे, चन्द्रलेखा [^९]मुपाहर । [^१०]उपहारकुसुमस्खलितचरणा पतसि
 
।
 

 
[ टि ]-- मुहूर्तादिव मुहूर्तानन्तरं युवतिजनैः स्त्रीजनैर्निरन्तरतया निबिडतया प्रासादा भूपसद्मानि नारीमया इन
स्त्रीभिर्निष्पन्ना इव बभूवुः । सालक्तकं सयावकं यत्पदकमलं चरणपद्मं तस्य विन्यासैः स्थापनैः क्षितितलं
वसुधातलं पल्लवमयमिव किसलयमयमिवासी-
त् । अङ्गनानां योषितामङ्गस्य शरीरस्य प्रभाप्रवाहेण कान्तिधारया

नगरं द्रङ्गं लावण्यमयमिव चातुर्यमै [^1]मयमिवासीत् । आननं मुखं तस्य मण्डलम् । वर्तुलाकृतित्वात् । तेषां निवहेन
समूहेन गगनतलं व्योमतलं चन्द्रबिम्बमयमिवासीत् । आतपनिवारणाय सूर्यालोकदृदू- रीकरणायोत्ता नितान्यूर्ध्वी-
कृतानि यानि करतलानि तेषां जालकेन समूहेन दिक्चक्रवालं दिशां चक्रं कमलवनमप्ग्रमिवासीत् । आभ- रणानां
भूषणानामंशवः किरणास्तेषां कलापेन समूहेनातप इन्द्रा- युधमय इवासीत् । लोचनानां नेत्राणां या मयूखलेखाः
कान्तिराजय- स्तासां संतानेन परंपरया दिवसो नीलोत्पलदलमय इव बभूव । ।नीलन लिन दलैर्निष्पन्न इवेत्यर्थः ।
कौतुकेन कुतूहलेन प्रसारितानि विस्तारितान्यत एव निश्चलानि स्थिराणि लोचनानि नेत्राणि यासा- मेवंविधानां
पश्यन्तीनां विलोकयन्तीनां तांसां योषितां हृदयानि चन्द्रापीडाकृतिर्विवेश प्रविष्टा । हृदयानि विशेषयन्नाह-
आदर्शेति । आदर्शो मुकुरस्तन्मयानीव तद्रूपाणीव । सलिलं जलं तन्मयानीव । स्फटिकः प्रसिद्धस्तन्मया-
नीव । प्रतिबिम्बसाधर्म्यादेतेषामुपमानम् । आविरिति । आविर्भूतः प्रकटीभूतो मदनरसः कामरसो यासा-

मेवंविधानां कामिनीनामन्योन्यं परस्परं तत्क्षणं तस्मिन्समये रमणी- या मनोहरा आलापा: संलापाः प्रसनु •
स्रुर्विस्तारं प्रापुः । आल(लापान्वि- शिनष्टि - सपरीति । सह परिहासेन नर्मवचनेन वर्तमानाः सपरि- हासाः । सह
विश्रम्मेण विश्वासेन वर्तमानाः सविनश्रम्भाः । सह संभ्र- मेण भयेन वर्तमानाः ससंभ्रमाः । सहेर्ध्ष्यया परासहन-
लक्षणया वर्त- मानाः सेर्ष्या: । सहोत्प्रासेन [^2]वितर्केण वर्तमानाः सोत्प्रासाः । सहाभ्यसूययान्यगुणा सहना त्मिकथा
या वर्तमानाः साभ्यसूयाः । सह विलासेन नेत्रजेन वर्तमानाः सविलासाः । सह मन्मथेनानङ्गेन वर्तमानाः
समन्मथाः । सह स्पृहया वान्छया वर्तमानाः सस्पृहाः ।
 
-
 

 
तानेव प्रदर्शयन्नाह - तथा हीति । त्वरितं शीघ्रं गमनं यस्यास्तस्याः संबोधनं हे त्वरितगमने । मां सखी -
मपि प्रतिपालय । गृहीत्वा गच्छेत्यर्थः । दर्शनेऽवलोकन उन्मत्ता प्ग्रथिला तस्याः संबोधनं हे दर्शनोन्मत्ते ।
उत्तरीयमुपरिवस्त्रं गृहाण । पतन्तं निवारयेत्यर्थः । हे मै[^3]मूढेऽनभिज्ञे । आननावलम्बिनीं मुखोपरि स्रस्तामलक-
टिप्प० -
 
[^1]F. सौन्दर्यमयमित्युचितम् ।
[^2]F. उत्प्रासेन मन्दहासेन सहिताः, 'उत्प्रासः स मनाकू सिक् स्मितम्'

अमरः ।
[^3]F. उल्लासय इतः पूर्ववं 'चपले' इति संबोधनं ग्रन्थोचितम् । इदं त्वग्रेतनम् ।
 
-
 
पाठा० -
 
[^१]G. अङ्गप्रभा; अङ्गनानामङ्गप्रभा .
[^२]G. उत्तानितेन.
[^३]G. आभरणांशुकलापेन.
[^४]G. साभ्यसूयालोचन.

[^५]G. अन्योन्यतः .
[^६]G. अतिरमणीयाः; अभिरमणीयाः .
[^७]G. चपले उल्लासय .
[^८]G. चन्द्रलेखे किमुपहार .
[^९]G. मुहुरुपाहर.

[^१०]G. समुपाहर.
 

२४ का०