2023-11-05 10:35:04 by Lakshmainarayana achar
This page has been fully proofread once and needs a second look.
जाबाल्याश्रमः रि [^1]
पूर्वभागः ।
रिवोपलक्ष्यमाणम्, आसन्नवर्तिनी मिभि [^१]स्तपोधनसंपर्का- दिवा पगतकालुष्याभिस्तरङ्गपरंपरासंक्रान्त [^२]रवि बिम्बप-
क्रान्तरै विबिम्बपडि
ङ्क्तिभिस्तापसदर्शनागत सप्तर्षिमालाविगाह्यमानाभिरिव विकै[^३]विकचकुमुदवनमृषि:
जनमुपासितुमवतीर्णणं ग्रहगणमिव निशासूद्वहन्तीभिदौदीर्घिकाभिः परिवृतम्, अनिलावनमित
[^४]शिखराभिः प्रणम्यमानमिव बवनलताभिः, अनवरतमुक्त- कुसुमैरभ्यर्च्य मानमिव पादपै: आबद्ध-
[^५]पल्लवाञ्जलिभि- रुपास्यमानमिव विटपैः, उटजाजिरप्रकीर्णशुष्यच्छथाछ्यामाकम् उपसंगृहीताम
लल [^६]कलवली कॅकर्कन्धूकदलीलकुच [^७]चूत- पनसतालीफलम्, अध्ययनमुखरबवटुजनम्, अनबवरतश्रवण
-
गृहीतवण्षट्राकारवाचालशुककुलम्, अनेकसारिको दुद्धुष्यमाण- सुब्रह्मण्यम्, अरण्यकुक्कुटोपभुज्यमा-
१
[ टि ]-- तुरिवोपलक्ष्यमाणं व्यज्यमानम् । दीर्घिकाभिर्वापीभिः परिवृतमावृतम् । अथ क्रमेण बावाप्या विशेषणानि ।
आसन्न- वर्तिनीभिः समीपसंस्थिताभिस्तपोधनैस्तापसैः संपर्क: संबन्धस्त- स्मादिवापगतकालुष्याभिर्दूरीभूतमा-
लिन्याभिस्तरंगपरंपरासु कल्लोलवीथिषु संक्रान्ताः प्रतिबिम्बिता रविबिम्बस्य सूर्यबिम्बस्य पङ्कक्तयो यासु
ताभिः तरङ्गपरंपरासु प्रतिबिम्बपरंपरेत्यर्थः । तज्जनितशोभान्तरं वर्णयन्नाह - तापसेति । तापस-
दर्शनार्थमागता प्राप्ता या सप्तर्षिमाला तयःया विगाह्यमानाभिरिव विलोड्यमाना- भिरिव । एतेन सप्तर्षीणां
सूर्यप्रतिबिम्ब सादृश्यं ध्वतिनितम् । कुर्वतीभिः । निशासु रात्रिषु विकचकुमुदवनं विनिद्रकैरव- वनमृषिजनं
मुनिजनमुपासितुं सेवितुमवतीर्णमुपरिष्टादागतं ग्रहगणमिव [^2]नक्षत्रवृन्दमिवोद्वहन्तीभिर्धारयन्तीभिः । एतेन
कुमुदवनग्रहणयोः स्वच्छत्वसारूप्याद्रूपकमुक्तम् । पुनः प्रकारान्तरेण तमेव विशेषतो विशिनष्टि – अनि
लेति । अनिलेति वायुना वनमितं शिखरं प्रान्तं यासां ताभिरेवंभूताभिर्वनलता- भिररण्यवल्लीभिः प्रणम्यमा...
1
मिनमिव नमस्क्ररियमाणमिव । अनवरतेति । अनवरतं मुक्तानि कुमुमानि यैरेवंभूतैः पादपैर्वृक्षै- रभ्यर्च्यमा-
नमिव पूज्यमानमिव । अआबद्वेधेति । आवबद्धा रचिताः पल्लवा एवाञ्जलय एवं भूतैर्विट पैर्वृक्षैरुपास्यमानमिव
सेव्यमानमिव । उटजेति । उटजाजिरेषु पर्णशालाङ्गणेषु प्रकीर्णा विक्षिप्ताः शुष्यन्तः शोषं प्राप्नुवन्तः त्श्या-
माका धान्यविशेषा यस्मिन्स तूतम् । उपसंगृहीतेति । उपसंगृहीतान्यात्तान्यामलकं धात्री, लालवली लता-
विशेषः, कर्कन्धूर्बदरी, कदली रम्भा, लकुचो वृक्षविशेषः, चूत आम्रः, पनसः प्रसिद्धः, ताली तृणराजः,
एतेषां फलानि यस्मिन्स तम् । अध्ययनेति । अध्ययनेन वेदपठनेन मुखरा वाचाला बंबटुजना ब्रह्मचा-
रिजना यस्मिन्स तम् । अनवरतेति । अनवरतं निरन्तरं श्रवणगृहीताः श्रुतिमात्रेण शिक्षिता ये वर्षट्का-
रशब्दास्तैर्वाचालं शुककुलं यस्मिन्स तम् । अनेकेति । अनेकाभिः सारिकाभिः पीतपादाभिरुकुद्धुष्माण -
सुमुच्चैः स्वरेण पठ्यमानं सुब्रह्मण्यं वेदो यस्मिन्स तम् । अरण्येति । तत्कुक्कुटैश्चरणायु: उपभुज्य-
P
टिप्ण०-
[^1]F. सशरीरमेव मुनिजनम् अमरलोकं निनीषुभि: आहुतिजी तैश्चित्रभानुभिः धूमलेखाच्छलेन
था आबध्यमानः स्वर्गमार्गगमनाय सोपानरूपः सेतुः यत्र तमित्रव उपलक्ष्यमाणम् । अग्नीनां वायु-
कम्पिक÷ता उर्ध्वगामिनी धूमपडिङ्क्तिर्मुनीनां सशरीरस्वर्गगमगनार्थं सोपानभूता । द्वयोर्लोकयोः संयोजिकेति सेतु-
स्थानापन्नेति उत्प्रेक्षाशयः । एवं च 'सेतुमिवोपलक्ष्यमाणम्' इत्येव गपाठः समुचितः । मूलटीकयोर्जि-
विसंदो मा भूदिति नामाभिः शोधितः । नीरक्षीरविवेकिनौनिष्टीकातःत: सारमानं शात्रं ग्राह्यमित्यलम्
।
[^2]F. ऋषिजनमुपासिनतुम् अवतीर्णणं नीचैर, रागतं ग्रहगणमिव स्थितं कुमुदवनमुद्रह-त्तीभिः : कुमुदानि मन्ये
जावाबाल्यादिमुनीनां सेवायै सनागतानि नाणे वनक्षत्राण्येव सन्तीत्यायुत्प्रेक्षा । इदवशब्द दर्शनेपि 'लान्ट सारूप्याद्रूप कर
कम्' इति टीका तु अंअलङ्कारशाख स्त्रस्पर्शशुम्शून्या । ।
[^3 ]F. विटपैः शालाखाभिरिस्य चेत्युचितोर्थः । तशाखार्थत्वाहिद्विटप
स्य।
'पादपैः' इति तु पूर्ववं प्रोक्तमपि ।
पाठा० -
[^१]G. तपोवन.
[^२ रविपतिः ]G. रविपङ्किभि:.
[^३]G. अतिविकच.
[^४]G. शिखाभिः .
[^५ प]G. पल्लवपुटाञ्जलिभिः .
[^६ लव]G. लवङ्गकर्कन्धू.
[^७]G. चूततालफलम् ; तालचूतफलम्.