कादम्बरी /106

शुकस्य पतनम् ]
 
पूर्वभागः ।
 
७३
 
O
 
[^१]चितं प्रतीकारं मन्यमानः स्नेहपरवशो मं[^२]मद्रक्षणाकुल: किंकर्तव्यतः ता [^३]विमूढैढ: क्रोडबि [^४]विभागेन
सामन मामवष्टभ्य तस्थौ । असावपि [^५]पापः शाखान्तरैः मंत्रसंचरमाण: कोटरद्वारमागत्य जाण सत-

जीर्णासितभुजंगभोगभीषणं प्रसार्थय विविधवनबवराहवसा [^६]विसँस्र- गन्धिकरतलं [^७]कोदण्डगुणाकर्षणव्रणाङ्कि-
तप्रकोष्ठमन्तक- दण्डानुकारिणं वामबाहुभतिनृशंसो मुहुर्मुहुर्दत्तचऋञ्चुप्रहार भ- [^८]मुत्कृजन्त मा कृष्य
तातं [^९]गतासुमकरोत् । मां तु स्वै[^१०]स्वल्पत्वाद्भय संपिण्डिताङ्गत्वा [^११]त्सावशेषत्वाञ्चायुषः कथमपि
[^१२]पक्षसंपुटान्तरगतं नालक्षयत् । [^१३]उपरतं च [^१४]तमवनितले शिथिलशिरोधरमधोमुखममुखत् ।
ञ्चत् ।
अहमपि तचर [^१५]णान्तरे निवेशित [^१६]शिरोधरो निनृतमभृत-
[^१७]मङ्कनिलीनस्तेनैव सहापतम् । [^१८]अवशिष्टपुण्य-
तया तु पं[^१९]पवनवश्येन पुञ्जितस्य महतः शुष्कपत्रै [^२०]पत्रराशेरुपरि मै
[^२१]पतितमात्मानमपश्यन् । अङ्गानि
 
€
 

 
[ टि ]-- त्रासेन भयेन स्रस्ता विदीर्णा येंये संध्योऽस्थिबन्याधास्तैः शिथिलेन श्लथेन । स्नेहेन प्रीत्या परवशः परा-
यत्तो मम यद्रक्षणं गुप्तिस्तत्राकुलः संभ्रान्तः । किमिदानीं कर्तव्यं विधेयमित्यस्य भावः किंकर्तव्यता तत्र
विमूढो भ्रष्टमतिः । असावपीति । असौ जरच्छबरोऽपि पापः पापिष्टःठ: शाखान्तरैः [^1]शालान्तरैः संचरमाणः
प्रवर्तमानः कोटरद्वारं निष्कुहद्वार मागयैत्य तातं मत्पितरं गतासुं विगतप्राणमकरोदसृजदित्यन्वयः । किं कृत्वा ।

प्रसार्य विस्तार्य । कम् । रा वामबाहुहुं सव्यभुजम् । अथैनं विशेषयन्नाह - - जीर्णेति । जीर्णो जरीयानसितः
कृष्णो यो भुजंगः सर्पस्तखस्य भोगः कायस्तद्वद्भीषणं भयजनकम् । विविधेति । विविधा अनेके ये वनवराहा
अरण्यक्रोडास्तेषां वसा स्नायुस्तया विसस्रगन्ध्यामगन्धि करतलं हस्ततलं यस्य स तथा तम् । कोदण्डेति ।
कोदण्डस्य धनुषो ये गुणाः प्रत्यञ्चास्तेषामाकर्षणमाक्षेपस्तेन व्रणं किणं तेनाङ्कितश्चिह्नितः प्रकोष्ठः कलाचि-
का यस्य स तम् । अन्तकेति । अन्तस्य यमस्य यो दण्डो लगुडस्तदनुकारिणम् । तत्सादृश्यधारिणमि-
त्यर्थः । कीदृक्सः । अ॒अतिनृशंसोऽतिक्रूरः । कीदृशं तातम् । मुहुरिति । मुहुर्मुहुर्वारंवारं दत्तश्चक्षु प्रहारखोस्त्रो-
टीप्रघातो येन स तथा तम् । किं कुर्वन्तम् । उत्प्राबल्येन कूजन्तं शब्दं कुर्वन्तम् । किं कृत्वा । आकृष्य । को:-
टराद्बहिरामीनीयेति शेषः । मां तु वैशम्पायनं कथमपि महता कष्टेन पक्षसंपुटान्तरगतं नालक्षयन्न ज्ञातवान् ।
अत्र हेतुमाह - स्वल्पत्वादित्यादि । स्वल्प-
त्वादत्यल्पत्वाद्भयसंपिण्डिताङ्गत्वा त्त्रास संकुचिताङ्गत्वादायुषो

जीवितव्यस्यावशेषेणोद्वरितभागेन सहवर्तमानत्वात् । उपेति । उपरतं मृां तं पितरमवनितले पृथ्वीतले
शिथिला श्लथा शिरोधरा कन्धरा यस्य स तमधोमुखमवाङ्मुखममुञ्चदचिक्षिपे [^2]पत् । अहमषिपि तस्य पितुश्चरणा-
न्तरे क्रमण [^3]मध्ये निवेशिता स्थापिता शिरोधरा ग्रीवा येन सः । निभृतमत्यर्थमङ्क उत्सङ्गे निलीनो लग्नः ।

यथा पितुर्देहाद्भिन्नतया नोपलभ्यते तथा स्थित इत्यर्थः । तेनैव जनकेनैव सहापतम् अधःसंयोगफलिकां
क्रियामकरवम् । 'पत्ऌ पतने' इत्यस्य लुङि रूपम् । अवेति । अपवशिष्टिटमुर्वरितं यत्पुण्यं श्रेयस्तस्य भावस्त-
त्ता तया । पवनेति । पवनः समीरणस्तस्य वश्यम्त स्तदायत्तता तेन पुञ्जितस्य पिण्डितस्य महतो महीयसः

शुष्कपत्रराशेः शुष्काणि वानानि यानि पर्णानि पत्राणि तेषां राशिः समुदायस्तस्योपरि पतितं सस्रस्तमात्मानं
 
टिप्प० -
 
 
[^1 बि]F. विटपान्तरैरित्यर्थः । ।
[^2]F. अक्षिपदित्यर्थः । ।
[^3]F. पदबोयोर्मध्ये इत्याशयः ।
।
[^4]F. लङि इति बोध्यं लुङि पुमः प्रसङ्गात् ।
[^5]F. वस्तुतस्तु 'पवनवशात्पुञ्जितस्य' इलेत्येव पाठः ।
 
4 कडि
 
पाठा० -१।
 
[^१]G. उचित.
[^२]G. मद्रक्षाकुल:.
[^३]G. मूढः.
[^४]G. भागेन.
[^५]G. पापः क्रमेण ·
[^६ बि]G. विमिश्र.
[^७]G. अनबरत-
वरतकोदण्ड.
[^८]G. उत्कूजन्तं तमाकृष्य.
[^९]G. अपगतासुम् .
[^१०]G. स्वल्पशरीरत्वात् १९.
[^११]G. अवशेषत्वादायुषः .
[^१२]G. तत्पक्षपुटान्तर.

[^१३]G. उपरतमेनम्.
[^१४]G. तातम्.
[^१५]G. अन्तराले.
[^१६]G. प्रवेशित : .
[^१७]G. अङ्कदेश; अङ्कविलीन.
[^१८]G. आयुषोऽवशिष्टतया.

[^१९ पवनवशं]G. पवनवशसंपुञ्जितस्य : ; पवनवशात्पुञ्जितस्य .
[^२०]G. पर्णराशे: .
[^२१]G. निपतितम्.
 

१० का०