हयवदनशतकम् /59
This page has not been fully proofread.
29
श्रीमद्ध्यवदनशतकम्
४५
।
हृदभ्रं हृदयाकाश ममिनो व्यापिनि प्रविमलकृपाक्षीरजलधौ प्रक
र्षोण जृम्भन्तौ वल्गन्तौ, भृङ्गाविव स्थितौ ते ओष्ठौ तयोः द्वये कलितेन
लग्नेन, डिण्डीरेण रुचिरं हयवदनस्य सर्वमपि हृदयं कृपाब्धिपरिपूर्ण
भवति । तेन अन्तरवकाशाभावा तरङ्गौ द्वौ ओष्ठद्वय रूपेण बहि रुद्ध तौ
तत्र लालाजलं डिण्डीरव द्वातीति भावः । लवणसमुद्रतरङ्गाणां
किञ्चिन्नीलत्वा द्धयवदनोष्ठयो स्वच्छत्वाच्च क्षीरजलषितरण वित्युक्तम् ।
मरुतां निश्वासवायूनां यातायाताभ्यां प्रतिफणिताः शिष्यान् प्रतिप्रोक्त':
वेदाः यया सा उच्चला नासिका यस्य तम् । उच्छवास निश्वासाभ्यां
नासिकाया चलनं स्वाभाविकमेव प्रकृष्टानां वायूनां रखोपि स्वाभाविक
एव । अयं तु हयवदननानारवः वेदध्वनिरे वेति भावः । ऐवविध हयस्य
वदनं मुखं दधान मिन्दुस्थितं विष्णुं त्वा मह मये इत्यन्वयः । नसो मुखा
निर्गतानन्तवेदादिविद्या प्रयोधी कृतेति दण्डकप्रमाणानुसारेण नासातो वेद
प्रादुर्भावोऽप्यस्य स्वाभाविक ऐवेति बोध्यम् ॥
समच्छ्रुत्यन्तज्वलितमणिमत्कुण्डलरुचि
प्रदीपप्रस्तारप्रतिपद विनीराजितमुखम्
लसद्गण्डच्छायाजलजसितपङ्कहदृशं
स्मरामोह अकं हयवदन मिन्दुस्थित मये ॥ ५२
सभ्य गञ्चद्भ्यां श्रुत्यन्ताभ्यां श्रोलान्ताभ्यां श्रुयन्तैदान्तै
रिति च; ज्वलितमणिमत्कुण्डलरुचय ऐव प्रदीपा: तेषां प्रस्तारेण समूहेन।
प्रतिपदं प्रतिक्षणं, विनीराजित विशेषेण नीराज्यमानं, मुखं यस्य तम्,
28/04/12
bvInckumar@gmail.com.
Page 59 of 123
श्रीमद्ध्यवदनशतकम्
४५
।
हृदभ्रं हृदयाकाश ममिनो व्यापिनि प्रविमलकृपाक्षीरजलधौ प्रक
र्षोण जृम्भन्तौ वल्गन्तौ, भृङ्गाविव स्थितौ ते ओष्ठौ तयोः द्वये कलितेन
लग्नेन, डिण्डीरेण रुचिरं हयवदनस्य सर्वमपि हृदयं कृपाब्धिपरिपूर्ण
भवति । तेन अन्तरवकाशाभावा तरङ्गौ द्वौ ओष्ठद्वय रूपेण बहि रुद्ध तौ
तत्र लालाजलं डिण्डीरव द्वातीति भावः । लवणसमुद्रतरङ्गाणां
किञ्चिन्नीलत्वा द्धयवदनोष्ठयो स्वच्छत्वाच्च क्षीरजलषितरण वित्युक्तम् ।
मरुतां निश्वासवायूनां यातायाताभ्यां प्रतिफणिताः शिष्यान् प्रतिप्रोक्त':
वेदाः यया सा उच्चला नासिका यस्य तम् । उच्छवास निश्वासाभ्यां
नासिकाया चलनं स्वाभाविकमेव प्रकृष्टानां वायूनां रखोपि स्वाभाविक
एव । अयं तु हयवदननानारवः वेदध्वनिरे वेति भावः । ऐवविध हयस्य
वदनं मुखं दधान मिन्दुस्थितं विष्णुं त्वा मह मये इत्यन्वयः । नसो मुखा
निर्गतानन्तवेदादिविद्या प्रयोधी कृतेति दण्डकप्रमाणानुसारेण नासातो वेद
प्रादुर्भावोऽप्यस्य स्वाभाविक ऐवेति बोध्यम् ॥
समच्छ्रुत्यन्तज्वलितमणिमत्कुण्डलरुचि
प्रदीपप्रस्तारप्रतिपद विनीराजितमुखम्
लसद्गण्डच्छायाजलजसितपङ्कहदृशं
स्मरामोह अकं हयवदन मिन्दुस्थित मये ॥ ५२
सभ्य गञ्चद्भ्यां श्रुत्यन्ताभ्यां श्रोलान्ताभ्यां श्रुयन्तैदान्तै
रिति च; ज्वलितमणिमत्कुण्डलरुचय ऐव प्रदीपा: तेषां प्रस्तारेण समूहेन।
प्रतिपदं प्रतिक्षणं, विनीराजित विशेषेण नीराज्यमानं, मुखं यस्य तम्,
28/04/12
bvInckumar@gmail.com.
Page 59 of 123