2023-03-19 23:53:23 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
७. ]
दीपिकाख्यव्याख्योपेतम्
।
९९
तेन धूलीभरेण रोमाच्छादयितुं नासीरेपूमयायिषु पुरोऽये घलं चलितं यद्वलं
सैन्यं तस्यालापत्य यागाडम्वरस्य । वहुजैरिति पूज्यत्वाहुवचनम् । जे
वा पाठः ॥ ५॥
भिल्लीभिः सहासम्-
नो शस्त्रं नापि शास्त्रं न हि च रथकथा नापि दन्ती न वाजी
नोक्षाणो नापि चोटा बत न च शिविरो नापि राजा जटावान् ।
नो वित्तं नापि वस्त्रं न च नृपरचना काचिदत्रास्ति मातः
मातर्द्रष्टु स्थिताभिर्गिरिवर कुहरेऽभापि भिल्लीभिरेवम् ॥ ६ ॥
हे मातः, अत्रः कटके काचिनृपतिरचना नास्तीति भिडीभिरभापि उक्तम् ।
इति किम् । यत हास्यम् 'हास्य हर्पविपादेषु वत हा कष्टकोपयोः' इति धरणिः ।
उक्षणो वृपाः । शेषं सुगमम् ॥ ६ ॥
भिल्लीमातरः-
विजेतव्या लडून चरणतरणीयो जलनिधि-
विपक्ष: पौलस्त्यो रणभुवि सहायाश्व कपयः ।
•तथाप्येको रामः सकलमपि हन्ति प्रतिवलं
क्रियासिद्धिः सत्त्वे वसति महतां नोपकरणे ॥७॥
हन्ति हनिप्यति 'वर्तमानसामीप्ये वर्तमानवद्वा' प्रतिवलं शत्रुसैन्यम् । क्रिया-
सिद्धि: कार्यसिद्धिः सत्त्वे धैर्ये । उपकरणं रथक्षत्रादिसामग्री । सुगमम् । अनान्य-
यद्यानि सन्ति तत्र क्षेपकानीति ज्ञेयम् ॥ ७ ॥
अत्रान्तरे तत्र लङ्कायां मन्त्रणायोपविष्टो मन्त्रिभिः
प्रोत्साहितो लंकाभटानुत्कण्ठं बभाषे बिभीषणः-
सुवर्णपुंखाः सुभटाः सुतीक्ष्णा वज्रोपमा वायुमतः प्रवेगाः ।
यावत्र गृह्णन्ति शिरांसि बाणाः प्रदीयतां दाशरथाय मैथिली ८ ॥
६
मन्त्रशाला तु मन्त्रणे' इति शाश्वतः रामवाणाः तव शिरांसि ॥ ८॥
दीपिकाख्यव्याख्योपेतम्
।
९९
तेन धूलीभरेण रोमाच्छादयितुं नासीरेपूमयायिषु पुरोऽये घलं चलितं यद्वलं
सैन्यं तस्यालापत्य यागाडम्वरस्य । वहुजैरिति पूज्यत्वाहुवचनम् । जे
वा पाठः ॥ ५॥
भिल्लीभिः सहासम्-
नो शस्त्रं नापि शास्त्रं न हि च रथकथा नापि दन्ती न वाजी
नोक्षाणो नापि चोटा बत न च शिविरो नापि राजा जटावान् ।
नो वित्तं नापि वस्त्रं न च नृपरचना काचिदत्रास्ति मातः
मातर्द्रष्टु स्थिताभिर्गिरिवर कुहरेऽभापि भिल्लीभिरेवम् ॥ ६ ॥
हे मातः, अत्रः कटके काचिनृपतिरचना नास्तीति भिडीभिरभापि उक्तम् ।
इति किम् । यत हास्यम् 'हास्य हर्पविपादेषु वत हा कष्टकोपयोः' इति धरणिः ।
उक्षणो वृपाः । शेषं सुगमम् ॥ ६ ॥
भिल्लीमातरः-
विजेतव्या लडून चरणतरणीयो जलनिधि-
विपक्ष: पौलस्त्यो रणभुवि सहायाश्व कपयः ।
•तथाप्येको रामः सकलमपि हन्ति प्रतिवलं
क्रियासिद्धिः सत्त्वे वसति महतां नोपकरणे ॥७॥
हन्ति हनिप्यति 'वर्तमानसामीप्ये वर्तमानवद्वा' प्रतिवलं शत्रुसैन्यम् । क्रिया-
सिद्धि: कार्यसिद्धिः सत्त्वे धैर्ये । उपकरणं रथक्षत्रादिसामग्री । सुगमम् । अनान्य-
यद्यानि सन्ति तत्र क्षेपकानीति ज्ञेयम् ॥ ७ ॥
अत्रान्तरे तत्र लङ्कायां मन्त्रणायोपविष्टो मन्त्रिभिः
प्रोत्साहितो लंकाभटानुत्कण्ठं बभाषे बिभीषणः-
सुवर्णपुंखाः सुभटाः सुतीक्ष्णा वज्रोपमा वायुमतः प्रवेगाः ।
यावत्र गृह्णन्ति शिरांसि बाणाः प्रदीयतां दाशरथाय मैथिली ८ ॥
६
मन्त्रशाला तु मन्त्रणे' इति शाश्वतः रामवाणाः तव शिरांसि ॥ ८॥